Аймгийн Алдарт уяач С.Алтангэрэл: Ах нь гурван жил дарааллан их насны морио түрүүлгэж байсан


Говь-Алтай аймгийн Тайшир сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач С.Алтангэрэлийн ярилцлагыг уншигч танд хүргэе.
-Та аймгийн тэргүүний тариаланч болж байжээ. Хэдий үеэс тариа будааны ажилд оролцож эхлэв?
-Ах нь 1980 онд цэргээс халагдаж ирээд Хуримт багийн аж, ахуйн эрхлэгчээр ажиллаж байлаа. Түүнээс хойш Хуримт багт тариланчийн ажлыг одоог хүртэл хийж байна даа. Олон жил хүнсний ногоо тариалсан. Одоо хувиараа брэнд арвайн гурилыг үйлдвэрлэж байна.
-Хэдэн га-д тариа тариалж хичнээн тонн ургац авч байна вэ?
-Техник, тоног төхөөрөмжийн хүрэлцээ их муу, бороожуулагчгүй болохоор тариа, будаагаа гараар усалдаг юм. Гар усалгаатай учраас нэг өрх хамгийн ихдээ 7, 8 га-д л тарьж байна. Дээхэн үед манай Хуримт 135 га газартай түүнийгээ Унгарын “МА-200” гэж бороожуулагчаар усалж байсан. Сайн цагт тоног төхөөрөмж нь байсан. Гэтэл 1990 оны үед устаад тэрнээс хойш гар ажиллагаатай болсон. 135 га газраас маш их халтар арвай, малын тэжээл, хадлан авдаг байлаа.
-ХХАА-н тэргүүний ажилтан цолыг хэдэн онд авсан бэ?
-2013 онд энэ цолыг авсан. Нэлээд хожуу авсан гэж ах нь боддог юм.
-Хэдий үеэс хурдан морины уяа сойлго тааруулж эхлэв? Уулзсан уяачдын ихэнх нь удам дамжиж морь уяж эхэлсэн байна.
-Миний аав намайг багад бурхан болсон. Ахынх нь хувьд удам дамжсан уяач биш ээ. Багаасаа хөдөө өссөн болохоор моринд дурлаж уяж эхэлсэн юм. 1980 оноос бие даан морь уяж эхэлсэн.
-Анх ямар удам угшлын морь уяж байв?
-1982 онд миний хонгор алаг гүү сартай хүрэн унага гаргасан. Дараа жил нь тэр даагаа аймгийн наадамд уралдуулж 13-аар давхиулсан. Энэ даага маань аймгийн наадамд хязаалан, соёолондоо 11-ээр давхисан. Түүнээс хойш бараг морь уяхгүй байсаар 1997 он хүргэлээ. Энэ хооронд сартай хүрэнгийн дүү нар төрсөн байсан л даа. 1992 онд дээрх хүрэн морины дүү нь Завханы Цагаанчулуутын наадамд долоогоор ирсэн. Мөн аймгийн наадамд 11-ээр орсон. Тухайн үед одоогийнх шиг уралдаан олон болж байгаагүй. Түүнээс хойш л морь уях сонирхолтой болсон доо. Хүрэн морины дүү хүрэн алаг морь соёолондоо Завханы Цагаанчулуутад аман хүзүүдэж байсан. 1997, 1998 онд миний хүрэн морь сумын наадамд дарааллан түрүүлсэн. Мөн 1999 онд хүрэн алаг морио түрүүлүүлсэн. Ах нь гурван жил их насны морь түрүүлүүлсэн түүх ийм. Одоогоор их нас дарааллан түрүүлгэсэн хүн Тайшир суманд байхгүй. Завханы Цагаанчулуут, Цагаанхайрхан, Отгон, Шилүүстэй, Тайшар таван суманд хүрэн морь 10 түрүүлж, 10 айрагдсан. Нөгөө хүрэн алаг нь 6 түрүү, 6 айрагтай. Ер нь Завхан талдаа илүү наадаж байсан. Завхан руу хоёр мориороо их наадсан даа.

-Энэ хоёрын дараа ямар мориор наадсан юм бэ?
-Энэ хоёрын дараа миний унаган халтар морь гарч ирсэн. Халтар морь бага гурван насандаа цаад талын сумдад хэд, хэдэн удаа айрагдсан. 1999 онд соёолондоо аймагт дөрвөлж байсан. Энэ халтар морины дүү бас нэг халтар морь байлаа. Тэр сумын наадамд олон түрүүлсэн. Тэгээд би азарга тавьсан юм. Түүний төл болох халтар морь Геннисийн уралдаанд оролцож 4000 гаруй морь уралдахад 92 дээр ирсэн. -Та унаган мориороо л наадаж ирэв үү? Авмал адуу байхгүй юу?
-Авмал адуугүй. Одоо ч унаган адуугаараа наадаж байгаа.
-Хүрэн алаг, хүрэн хоёрын эцэг нь ямар азарга байсан бэ?
-Эцэг нь манай Хуримтын угшлын нэгдлийн Шил харлаг гэж адуу байсан. Миний хоёр хүрэн морь аймгийн Алдарт уяач Лхагваагийн аймагт айрагдсан шарга морьтой ах, дүүс морь байгаа юм. Нэг азарга, гүүний таван төл давхиж байсан юм.
-Хүүхдүүд морь мал уях уу?
-Би хоёр хүү, нэг охинтой. Нэг хүү хотод амьдарч байна. Тэр хүү маань морь сонирхохгүй болсон. Харин нэг хүү маань Алтайд байна. Тэр морь сонирхдог ч ажлаа хүчрэхгүй байх шиг байна. Манай хүү “Газрын өгөөж“ Хуримт хоршооны даргыг хийдэг юм.
-Хамгийн том, өргөн цар хүрээтэй наадам гэвэл хэдэн оны ямар наадмыг хэлэх вэ?
-Ах нь дөрвөн даншигт оролцсон. Ер нь анхны гэсэн бүх зүйл хүнд мартагдашгүй содон байдаг. Тэр утгаараа 1997 оны Дэлгэр суманд болсон “Молор Эрдэнэ”-ийн даншиг наадамд их сэтгэл ханамжтай байдаг юм. Тэр наадамд морь жаахан дутуу эргэсэн л дээ. Тухайн үед миний хүрэн, хүрэн алаг морь захирчихсан байсан л даа. Сумын наадамд нэг нь түрүүлээд, нөгөө нь аман хүзүүдсэн жил. Би ч анхны даншиг наадамдаа явах гээд бэлдээд л. Тэр санаанаас гардаггүй сайхан наадам байсан даа.
-Ямар насны хэдэн морьтой явсан бэ?
-Их насны хоёр морь, соёолон, шүдлэн, хязаалан гээд таван морьтой явсан. За тэгээд их морь уралдлаа. Гэтэл олон морь гараанаас бүрэн эсвэл дутуу эргэсэн юм уу бүү мэд, тоос шороо ч их боссон. 200 гаруй морь ирэхэд миний хүрэн зургаад, хүрэн алаг арав дотор ирж байсан. Миний хээр соёолон 84-өөр ирсэн. Одоо гэрчилгээ нь байдаг юм. Тэр миний анхны их сонин, содон наадам байсан.

-Дараа нь ямар даншигт орсон бэ?
-Дараа нь Алтайд зохиогдсон гурван даншиг наадамд орсон. Морьд маань 30-40 дотор л ирж байсан даа. Уяач хүн наадмаас айраг, түрүү авна гэж л морь уядаг. Айраг, түрүү авсан наадам бүхэн сайхан. Гэхдээ айраг, түрүү аваагүй ч хүүхэд, морь эсэн мэнд наадвал сайхан наадам боллоо гэж Монголын ард түмэн хэзээнээсээ бэлгэшээдэг шүү дээ.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Эрүүл энх байж урт удаан наслаарай.
-Баярлалаа. Танай сэтгүүлийн ажил амжилттай сайхан байгаасай. Сайн үйлстэй ажил сайхан бүтдэг юм.
"Тод магнай" сэтгүүлийн Говь-Алтай аймгийн тусгай дугаараас...
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Даваа, 17:09 минут АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
Даваа, 16:57 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №106: НИЙСЛЭЛИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Б.…
-
Даваа, 16:42 минут УРАЛДААНЧ Ц.ПҮРЭВБААТАР: ҮНЭНДЭЭ ТҮРҮҮЛЧИХНЭ ГЭЖ Б…
-
1-р сарын 23 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
1-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №105: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.ЭНХ…
-
1-р сарын 20 -нд УРАЛДААНЧ П.МЯГМАРСҮРЭН: ЗУРГААН ЖИЛ ХУРДАН МОРЬ У…
-
1-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн уралдааны нэгдсэн цуваа
-
1-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №104 :УЯАЧ Г.ДАВААДАЛАЙ
-
1-р сарын 05 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан хязаала…
-
1-р сарын 05 -нд ХУРДАН МОРЬ ЦОЛЛООЧ, МОРЬ ТАЙЛБАРЛАГЧ Л.БЯМБАЦОГТ:…
-
1-р сарын 05 -нд Өвөрхангайд болсон хангайн бүсийн уралдааны нэгдсэ…
-
1-р сарын 03 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насанд эхний 10-т хурд…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Өвөрхангайн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд эх…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд УРАЛДААНЧ Т.ЭНГҮҮН: УЛСЫН НААДАМД МОРЬ УНАХ НЬ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан соёолон…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд Хөвсгөлийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан дааганууд
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №103: УЛСЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭНХСҮ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд УРАЛДААНЧ А.УУГАНБААТАР: САЛХИ ТАТУУЛАН ДАВХИХ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг хүлгүүд
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насанд эхний 10-т хурдал…
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг уяачид тодорчээ
-
2022 оны 12-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Энхбат: Хүрэн морь зүүн бүсэ…
-
2022 оны 12-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан их насн…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №102: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ У.ТАМ…
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд Хөвсгөлийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан шүдлэнгүүд
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд Сумын Алдарт уяач А.Ганбаатар: Одоогоос 26 жилийн …
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд ХАА-г дэмжих сан энэ жилийн ургац хураалтаар 25,5 …
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд Баянхонгорын бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2022 оны 11-р сарын 26 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР …
-
2022 оны 11-р сарын 26 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №101: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ш.НЯМ…
-
2022 оны 11-р сарын 26 -нд О.Сумъяасүрэн: Улаан буудайн тариалалтаа нэмэгдүүл…
-
2022 оны 11-р сарын 24 -нд Өвөрхангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд эх…
-
2022 оны 11-р сарын 24 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Алтангэрэл: Ах нь гурван жил…
-
2022 оны 11-р сарын 24 -нд Дискен хадуур зээлээр худалдана
-
2022 оны 11-р сарын 24 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дээд насанд эхний 10-т хурдал…
-
2022 оны 11-р сарын 22 -нд ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР ОЛГОЖ БУЙ ТЕХНИК, ТОНОГ ТӨХӨ…
-
2022 оны 11-р сарын 22 -нд Хурдан морины салбар комиссын гишүүн С.Очирбат: Хо…
-
2022 оны 11-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №100: УЛСЫН АЛДАРТ УЯАЧ Э.БАЯНЗ…
-
2022 оны 11-р сарын 20 -нд ХААДС-ГААС ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛД ХАМРАГДСАН ИРГЭДИ…
-
2022 оны 11-р сарын 19 -нд Хөвсгөлийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан хязаалангууд
-
2022 оны 11-р сарын 19 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.Баттулга: Би чинь хоёр мундаг …
-
2022 оны 11-р сарын 19 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
2022 оны 11-р сарын 19 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд эхний 10-т хурд…
-
2022 оны 11-р сарын 19 -нд ХУГАЦАА ХЭТЭРСЭН ЗЭЭЛТЭЙ ИРГЭН, АЖ АХУЙН НЭГЖҮҮДЭД…
-
2022 оны 11-р сарын 17 -нд УРАЛДААНЧ Б.БАТХҮҮ: УЛСЫНХАА НААДАМД АНХ УДАА УРАЛ…
-
2022 оны 11-р сарын 15 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №99: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ХИШИГБ…
-
2022 оны 11-р сарын 14 -нд АХ-ын 100, 101 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан азарга…
-
2022 оны 11-р сарын 09 -нд Уяач Л.Доржбат: Манай сумын 50 жилийн ой өргөн бол…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна