Аймгийн Алдарт уяач С.Алтангэрэл: Ах нь гурван жил дарааллан их насны морио түрүүлгэж байсан


Говь-Алтай аймгийн Тайшир сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач С.Алтангэрэлийн ярилцлагыг уншигч танд хүргэе.
-Та аймгийн тэргүүний тариаланч болж байжээ. Хэдий үеэс тариа будааны ажилд оролцож эхлэв?
-Ах нь 1980 онд цэргээс халагдаж ирээд Хуримт багийн аж, ахуйн эрхлэгчээр ажиллаж байлаа. Түүнээс хойш Хуримт багт тариланчийн ажлыг одоог хүртэл хийж байна даа. Олон жил хүнсний ногоо тариалсан. Одоо хувиараа брэнд арвайн гурилыг үйлдвэрлэж байна.
-Хэдэн га-д тариа тариалж хичнээн тонн ургац авч байна вэ?
-Техник, тоног төхөөрөмжийн хүрэлцээ их муу, бороожуулагчгүй болохоор тариа, будаагаа гараар усалдаг юм. Гар усалгаатай учраас нэг өрх хамгийн ихдээ 7, 8 га-д л тарьж байна. Дээхэн үед манай Хуримт 135 га газартай түүнийгээ Унгарын “МА-200” гэж бороожуулагчаар усалж байсан. Сайн цагт тоног төхөөрөмж нь байсан. Гэтэл 1990 оны үед устаад тэрнээс хойш гар ажиллагаатай болсон. 135 га газраас маш их халтар арвай, малын тэжээл, хадлан авдаг байлаа.
-ХХАА-н тэргүүний ажилтан цолыг хэдэн онд авсан бэ?
-2013 онд энэ цолыг авсан. Нэлээд хожуу авсан гэж ах нь боддог юм.
-Хэдий үеэс хурдан морины уяа сойлго тааруулж эхлэв? Уулзсан уяачдын ихэнх нь удам дамжиж морь уяж эхэлсэн байна.
-Миний аав намайг багад бурхан болсон. Ахынх нь хувьд удам дамжсан уяач биш ээ. Багаасаа хөдөө өссөн болохоор моринд дурлаж уяж эхэлсэн юм. 1980 оноос бие даан морь уяж эхэлсэн.
-Анх ямар удам угшлын морь уяж байв?
-1982 онд миний хонгор алаг гүү сартай хүрэн унага гаргасан. Дараа жил нь тэр даагаа аймгийн наадамд уралдуулж 13-аар давхиулсан. Энэ даага маань аймгийн наадамд хязаалан, соёолондоо 11-ээр давхисан. Түүнээс хойш бараг морь уяхгүй байсаар 1997 он хүргэлээ. Энэ хооронд сартай хүрэнгийн дүү нар төрсөн байсан л даа. 1992 онд дээрх хүрэн морины дүү нь Завханы Цагаанчулуутын наадамд долоогоор ирсэн. Мөн аймгийн наадамд 11-ээр орсон. Тухайн үед одоогийнх шиг уралдаан олон болж байгаагүй. Түүнээс хойш л морь уях сонирхолтой болсон доо. Хүрэн морины дүү хүрэн алаг морь соёолондоо Завханы Цагаанчулуутад аман хүзүүдэж байсан. 1997, 1998 онд миний хүрэн морь сумын наадамд дарааллан түрүүлсэн. Мөн 1999 онд хүрэн алаг морио түрүүлүүлсэн. Ах нь гурван жил их насны морь түрүүлүүлсэн түүх ийм. Одоогоор их нас дарааллан түрүүлгэсэн хүн Тайшир суманд байхгүй. Завханы Цагаанчулуут, Цагаанхайрхан, Отгон, Шилүүстэй, Тайшар таван суманд хүрэн морь 10 түрүүлж, 10 айрагдсан. Нөгөө хүрэн алаг нь 6 түрүү, 6 айрагтай. Ер нь Завхан талдаа илүү наадаж байсан. Завхан руу хоёр мориороо их наадсан даа.

-Энэ хоёрын дараа ямар мориор наадсан юм бэ?
-Энэ хоёрын дараа миний унаган халтар морь гарч ирсэн. Халтар морь бага гурван насандаа цаад талын сумдад хэд, хэдэн удаа айрагдсан. 1999 онд соёолондоо аймагт дөрвөлж байсан. Энэ халтар морины дүү бас нэг халтар морь байлаа. Тэр сумын наадамд олон түрүүлсэн. Тэгээд би азарга тавьсан юм. Түүний төл болох халтар морь Геннисийн уралдаанд оролцож 4000 гаруй морь уралдахад 92 дээр ирсэн. -Та унаган мориороо л наадаж ирэв үү? Авмал адуу байхгүй юу?
-Авмал адуугүй. Одоо ч унаган адуугаараа наадаж байгаа.
-Хүрэн алаг, хүрэн хоёрын эцэг нь ямар азарга байсан бэ?
-Эцэг нь манай Хуримтын угшлын нэгдлийн Шил харлаг гэж адуу байсан. Миний хоёр хүрэн морь аймгийн Алдарт уяач Лхагваагийн аймагт айрагдсан шарга морьтой ах, дүүс морь байгаа юм. Нэг азарга, гүүний таван төл давхиж байсан юм.
-Хүүхдүүд морь мал уях уу?
-Би хоёр хүү, нэг охинтой. Нэг хүү хотод амьдарч байна. Тэр хүү маань морь сонирхохгүй болсон. Харин нэг хүү маань Алтайд байна. Тэр морь сонирхдог ч ажлаа хүчрэхгүй байх шиг байна. Манай хүү “Газрын өгөөж“ Хуримт хоршооны даргыг хийдэг юм.
-Хамгийн том, өргөн цар хүрээтэй наадам гэвэл хэдэн оны ямар наадмыг хэлэх вэ?
-Ах нь дөрвөн даншигт оролцсон. Ер нь анхны гэсэн бүх зүйл хүнд мартагдашгүй содон байдаг. Тэр утгаараа 1997 оны Дэлгэр суманд болсон “Молор Эрдэнэ”-ийн даншиг наадамд их сэтгэл ханамжтай байдаг юм. Тэр наадамд морь жаахан дутуу эргэсэн л дээ. Тухайн үед миний хүрэн, хүрэн алаг морь захирчихсан байсан л даа. Сумын наадамд нэг нь түрүүлээд, нөгөө нь аман хүзүүдсэн жил. Би ч анхны даншиг наадамдаа явах гээд бэлдээд л. Тэр санаанаас гардаггүй сайхан наадам байсан даа.
-Ямар насны хэдэн морьтой явсан бэ?
-Их насны хоёр морь, соёолон, шүдлэн, хязаалан гээд таван морьтой явсан. За тэгээд их морь уралдлаа. Гэтэл олон морь гараанаас бүрэн эсвэл дутуу эргэсэн юм уу бүү мэд, тоос шороо ч их боссон. 200 гаруй морь ирэхэд миний хүрэн зургаад, хүрэн алаг арав дотор ирж байсан. Миний хээр соёолон 84-өөр ирсэн. Одоо гэрчилгээ нь байдаг юм. Тэр миний анхны их сонин, содон наадам байсан.

-Дараа нь ямар даншигт орсон бэ?
-Дараа нь Алтайд зохиогдсон гурван даншиг наадамд орсон. Морьд маань 30-40 дотор л ирж байсан даа. Уяач хүн наадмаас айраг, түрүү авна гэж л морь уядаг. Айраг, түрүү авсан наадам бүхэн сайхан. Гэхдээ айраг, түрүү аваагүй ч хүүхэд, морь эсэн мэнд наадвал сайхан наадам боллоо гэж Монголын ард түмэн хэзээнээсээ бэлгэшээдэг шүү дээ.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Эрүүл энх байж урт удаан наслаарай.
-Баярлалаа. Танай сэтгүүлийн ажил амжилттай сайхан байгаасай. Сайн үйлстэй ажил сайхан бүтдэг юм.
"Тод магнай" сэтгүүлийн Говь-Алтай аймгийн тусгай дугаараас...
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
-
10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
-
2023 оны 10-р сарын 17 -нд Өнөө жил яах бол...
-
2023 оны 10-р сарын 09 -нд Сумын Алдарт уяач О.ДАШЗАВ: Сумынхаа наадмын айрги…
-
2023 оны 10-р сарын 08 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 10-р сарын 06 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Пүрэвбат: Гурван азаргаар одто…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Дамдиндорж: Азаргыг их тамир…
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан дааганууд
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд Аймгийн Алдарт уяач О.Үнэнбор: Өөрсдийнхөө нэр дээ…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Нутагтаа наадах хүслээр нэгэн сайн хүлэгтэй учирса…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Уяач Д.Цолмон: Уяач хүн зөв бодолтой байвал морь н…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан шүдлэнгүүд
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Бага адууг ирлэгч Батмөнхийн Булгадай
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДАШДОНДОГ: Уралдвал сайн төлүү…
-
2023 оны 8-р сарын 29 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан хязаалангууд
-
2023 оны 8-р сарын 28 -нд Ёсыг сахисан ууган шавь
-
2023 оны 8-р сарын 22 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан соёолонгууд
-
2023 оны 8-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Л.Лхамжав: Малчин сумын ойгоор…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан их насны морь…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Уяач Р.Баатарцогт: Унаган хонгор халзан үрээ маан…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Адуу өөрөө эзнээ сонгодог
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Баярсайхан: 13-тай мориноос …
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан азарганууд
-
2023 оны 8-р сарын 15 -нд Түрүүлэх морь надад бий...
-
2023 оны 8-р сарын 13 -нд Хангайн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН" НЭВТРҮҮЛЭГ №2: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯ…
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Зүүн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Баруун бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд "Монгол магнай" уралдаанд түрүүлж, айрагдсан хүлгү…
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд Хантайшир уулын аймгийн 100 жилд түрүүлж, айрагдса…
-
2023 оны 7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсийн сонгомол ангилалд түрүүлж, айрагдсан х…
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН"-МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.БАТЧУЛУУН
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Бат-Эрдэнийн хул даага түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Жаргалсайханы халтар хязаалан түрүүлж…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Т.Баянд…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Г.Мөнхсайханы хээр даага түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд Д.Очирсүрэнгийн халтар даага түрүүллэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Р.Цогтбаярын хээр хязаалан түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Д.Дагвадоржийн өсгий цагаан зээрд даа…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд П.Батсайханы зээрд морь түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Ж.Дэмбэрэлсайханы буурал морь түрүүлл…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд С.Гантулгын зээрд соёолон түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлж, ирэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дээд насанд Д.Ганзоригийн х…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Янгугийн хул шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Баруун бүсэд Ч.Батжаргалын Зээрэн зээрд соёолон тү…
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Зүүн бүсэд Ж.Алтанхуягийн хээр шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Манлай уяач Л.Дуламсүрэнгийн хээр тү…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна