Намар цагт паразитын эмчилгээ үйлчилгээндээ анхаарах нь нэн чухал
Хүйтний ам наашилж, хөхүүрийн ам цаашилж байгаа энэ цаг үед эрхэм уяачид та бүхэн хадлан бордоогоо бэлтгэх, хужир шүүгээ татах, отор нүүдэл хийх зэргээр өвлийг өнөтэй давахын бэлтгэлээ базааж буй бизээ. Амсхийх чөлөөгүй энэ л өдрүүдийг өвлийн уяа сойлго тэжээл арчилгаа залгана. Тиймээс энэ удаагийн “Эмч зөвлөж байна” буландаа өвлийн тэжээллэгийн бэлтгэл болсон паразитын эмчилгээг хэрхэн зөв зохистой хийх талаар зөвлөхөөр бэлтгэлээ.
Юун түрүүнд эхлээд паразит гэж юу болох талаар товчхон ойлголт өгөх нь зүйтэй байх. Мал амьтан буюу хурдан морь нь намар, өвлийн цагт хоолны шим тэжээл илчлэг, ккалор, нүүр ус, өөх тосны хэрэглээгээ багасаж өл дарах төдий хүнс хэрэглэдэг гэж хэлж болно. Энэ үед зарим паразит хорхойнууд мал амьтны идсэн хоол тэжээлийг бие махбодид шимэгдэхээс нь өмнө түрүүлээд идчихдэг бол өөр хэсэг нь цусаар зөөвөрлөгдөн эд эсэд хүрэхээс нь өмнө бэлэн боловсруулчихсан шим тэжээлтэй бодисуудыг цуснаас авч өөртөө шингээх нь бий. Чухам үүнээс болоод адуу мал турж эцэхийн зэрэгцээ хорхой бэхлэгдсэн хэсэгт шарх улайлт үүсч улмаар бактерын халдвар, ходоодны шарх үүсэх эх үүсвэр болдог. Энэ байдал адуунд хоол тэжээлдээ дургүй болох, нарийсах, уяа сойлго болон давхилд өөрчлөлт орох зэргээр илэрч болно. Мөн уушгины хорхойтой адуу амьсгаа суух, хахаж цацах, уралдаж ирээд ханиах зэргээр зовиурладаг бол цусны паразиттай адууны цусны эргэлт болон цусан дахь бодисын солилцоод өөрчлөлт орж улмаар булчингийн ачаалал даах чадвар нь буурдаг. Өөрөөр хэлбэл паразит хорхойтой адуу эрүүл адууны нэгэн адил амжилт үзүүлэх боломжгүй юм.
Адууны паразитыг энгийн нүдээр харахад өөр хоорондоо ижил төстэй мэт боловч дотроо уушгины, ходоодны, нарийн бүдүүн гэдэсний гэх мэтчилэн байрлах газар болон эрхтэн системээрээ ялгарна. Иймд паразитын эмчилгээ үйлчилгээг ч гэсэн малын эмчтэй хамтарч цаг тухайд нь хийх нь нэн тохиромтой.
Том стронглидиоз (бие гүйцсэн болон артери судсанд миграци хийж буй авгалдай Strongylus vulgaris; бие гүйцсэн болон авгалдай үедээ байгаа S.edentatus; бие гүйцсэн S.equinus triodontophorus spp болон Craterostomum acuticaudatum).
Бие гүйцсэн болон авгалдайн үе шатанд байгаа жижиг стронглидиоз.
Бие гүйцсэн болон авгалдай хэлбэрийн уушгины хорхой, Dictyocaulus arnfieldi
Бие гүйцсэн болон авгалдай хэлбэрийн Оксиуроз. Oxyuris equ
Бие гүйцсэн болон авгалдай хэлбэрийн Параскарид. Parascaris equorum
Бие гүйцсэн trichostrongylus axei; Habronema musca, Strongyloides westeri
Амны хөндийн болон ходоодны гуур. Gasterophilus spp-ын авгалдай
- Паразит хорхой яаж халдварладаг вэ? Ихэнх паразитууд нь хоол тэжээлийн зүйлтэй хамт хоол боловсруулах замд орж өндөг, авгалдай, хэлбэрээ адууны биед өнгөрөөгөөд бие гүйцсэн шавьж болохоороо биеэс ялгадастай хамт гадагшилдаг. Эрхэм уяач, морь сонирхогч нартаа ойлгомжтой болгох үүднээс бидний сайн мэдэх хүр хорхой буюу ходоодны гуурын (Gasterophilus spp) амьдралын мөчлөгийг тайлбарлая. Бидний мэдэх хэдгэнэ хэмээх нисдэг шавьж өндгөө адууны дэл сүүл, шилбэ, сэрвээ мундаагаар цацаад тэр нь мал амьтны биеийг загатнуулдаг. Энэ үед адуу түүнийг шүдээрээ маажина. Шүд буйлны завсар орсон хэдгэний өндөг хоол хүнс болон шүлстэй хамт хоол боловсруулах замд орж амьдралын мөчлөг нь эхэлнэ.
Паразит хорхойны талаарх малчдын ойлголт: Паразитын эмчилгээ үйлчилгээний талаар манай малчид төдийлөн сайн ойлголттой байдаггүй нь хөдөөгүүр явж байхад ажиглагддаг. Жишээлбэл
- Хавар туулгасан туулга бүтэн жилээ даана.
- Уяа морийг хамаагүй туулгавал хүр хорхой багасч сойлгонд сөргөөр нөлөөлнө.
- Уяан дундуур туулгавал хоол, гэдсэнд өөрчлөлт орно.
- Хавар туулгах сайн.
- Намар туулгах муу гэх мэтчилэн амнаас ам дамжсан сөрөг ойлголттой байхын зэрэгцээ хавар туулгасан морь сайн таргалахгүй өнгө зүс муутай байна. Хоолондоо дургүй, хоол нь шингэхгүй байна. Морь маань нарийсаад байна гэсэн уяачидтай цөөнгүй таарч байлаа. Үүнээс гадна хөвөө буюу хар гэдсийг хэрхэн авах тухай их асуудаг. Адуунд хөвөө суух гэдэг нь маш олон шалтгаанаас үүсэлтэй.
Боловсроогүй хоол тэжээлийн зүйл эсвэл тал хомоол бусад зүйлс умс китаны цүлхийсэн хэсэгт тогтоод гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнөөр хөөгдөхгүй тэндээ удах
Адууны хоол боловсруулах эрхтэн системийн үйл ажиллагаа удааширч хоол боловсруулах замд хоол тэжээлийн зүйл тогтонших
Боловсрох боломжгүй гадны биет буюу үс хялгас, тэжээлийн бус зүйл бие махбодид орсоноороо хоол боловсруулах замын нарийссан хэсэгт тээглэх тогтонгоших
Эрдэсийн дутагдалд орсон уралдааны морьд түүнийгээ байгалиас нөхөх зорилгоор шороо долоох эсвэл шороо ихтэй тэжээлээр тэжээснээс болж тухайн шороо нь бие махбодид боловсрохгүй үдэж, улмаар хуримтлагдан ходоод нарийн гэдэсний ёроолд тунаж, хүндрэн эмзэглэл үүсгэх
Паразитын эмчилгээг цаг тухайд нь хийгээгүйгээс халдвар ихдэж нарийн бүдүүн гэдэс, ходоодны амсар болон бусад хоол боловсруулах эрхтэнг бөглөх
Хоол боловсруулах эрхтэнд шимэгч хорхойн халдвар ихэссэнээр тухайн паразит ходоод нарийн бүдүүн гэдэсний хананд тусгай сэртэнгээр бэхлэгддэг тул тухайн газарт шарх үүсэх амархан байдаг зэрэг хүчин зүйлээс хөвөө буюу колк үүсэж болно.
Паразитын эмчилгээг хавар намар буюу 5-р сарын эхнээс 6-р сарын сүүл хооронд 9-р сарын эхэн үеэс 10-р сарын сүүл хүртэлх хугацаанд тухайн мал амьтны халдварлалт болон газар нутагтай уялдуулан нэгээс гурван өдөр дарааллан сайн чанарын эм бэлдмэлийг малын эмчийн заавар зөвлөгөөний дагуу хийж гүйцэтгэвэл тохиромжтой. Хавар туулга өгөх нь мал эрүүлжин бодисын солилцоо эрчимжих үндэс болох бөгөөд зундаа тарга хүч сайн авахын зэрэгцээ хурдлах чадвар ч нэмэгдэнэ. Харин намар буюу ус зайрмагтах цагаар туулга хэрэглэх нь шимэгч хорхойн халдварыг багасахын зэрэгцээ өвөл хоол тэжээлийн хомосдлын үед адуу турж эцэхээс сэргийлэн, уяа сойлгонд эерэгээр нөлөөлнө. Мэдээж дан ганц уяа мориндоо гэлтгүй сүрэгтээ бүхэлд нь туулга өгөх нь буцаж халдварлах хугацаа уртасдаг гэдгийг сануулах нь илүүц бизээ.
Адуунд зориулсан туулгалтын бодис нь ивермектин, альбендазол агуулсан хос үйлчилгээтэй бэлдмэл байдаг бөгөөд цусаар хооллодог шимэгч хорхойн мэдрэлийн системийг нь саатуулсанаар бие махбодиос гадагшлуулдаг. Энэ нь шимэгч хорхойг бүрэн устгаж байгаа гэсэн үг биш гэдгийг хэлэх нь зүйтэй байх. Мөн цусаар хооллодоггүй өндөг, зарим авгалдайд эмийн бодис үйлчлэхгүйгээс тодорхой цаг хугацааны дараа дахин халдвар авах магадлалтай байдаг. Түүнчлэн баас болон авгалдайтай хамт хөөгдөж гарсан өндөг бэлчээрээс буцаад халдварлах боломжтой байдаг тул жилдээ хоёр удаа туулга хэрэглэхийг эмч нар зөвлөдөг юм.
Малын их эмч Д.Баасанжаргал
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна