АВАРГА БӨХ ХЭНИЙ ХЭН БЭ
Монгол бөхийн түүхэнд 46 аваргын нэр дуулдаж буй боловч орон нутгийн цолтой гэж үзэхээр байгаа Раднаа, Төгс, Уртнасан, Тохтой, Уламбаярлах, Жамъян аваргуудыг үл тооцон, бидний дунд нэр алдар нь домог болон үлдсэн зайсан Цэдэн, Цэрэнпил аваргууд, хоёр Намжилжав аварга, Эфү вангийн Чүлтэм, Дашжав, Луузанрааш, Чойдорги, Баянмөнх, Ринчин, Гомбожав, Цэвэгмид, Г.Өсөхбаяр, ах дүү О.Гэлэгсэнгэ, О.Дугар болон Ш.Намхай, Ш.Лувсанжамбаа, мөн Боржигон Цэцэн вангийн С.Чүлтэм, Х.Шаравжамц, Ц.Буянтогтох, М.Мөррэнчин нарын даншгийн аваргууд, бидний сайн мэдэх Г.Вандан, Г.Самдан, Н.Жамъян, Б.Түвдэндорж, Ц.Чимэд-Очир, Ш.Батсуурь, Ж.Цэвээнравдан, Д.Дамдин, С.Цэрэн, Ж.Мөнхбат, Х.Баянмөнх, Ч.Бээжин, Д.Цэрэнтогтох, Д.Хадбаатар, Б.Бат-Эрдэнэ, О.Балжинням, А.Сүхбат, Г.Өсөхбаяр, Д.Сумъяабазар нарын хувьсгалын жилүүдэд төрсөн аваргуудыг нийлүүлээд 40 аваргатай гэж албан ёсоор тооцох нь зүйтэй юм.
Ингээд энэ 40 аваргын тухай товч танилцуулгыг бид цувралаар хүргэхээр боллоо.
Аваргын алдар: Зайсан ЦЭДЭН
Төрсөн он/жил: 1740 оны орчим
Нутаг ус: Сэцэн хан аймгийн Бишрэлт бэйсийн хошуу, мөн аймгийн Дархан гүний хошууны нутаг дахь Их шавийн нэгэн отгийн дарга(одоогийн Хэнтий аймгийн Галшар, Дархан сумын нутаг)
Цол чимэг: аварга
Барилдааны амжилт: тодорхойгүй.
Гол онцлог: Бөх судлаач Ц.Бат-Очир агсан дараах 3 зүйлийг тэмдэглэжээ.
1.Тэнгэрийг тэтгэсний 40-р (1775) оны зуны сүүл сард Дээрхийн гэгээний 4-р дүр тодорсны баярт Түшээт хан, Сэцэн хан аймаг, шавь гурван газраас гурван насны морь уралдуулахад Цэдэн аваргын хээр хязаалан 33-т давхиж байд хонь-1, шар цай 20-оор шагнуулжээ.
2. 1792 оны даншигт шавийн отгуудаас 200 бөх ирүүлэхийг зарласан бичигт: сайд Цэдэн аваргын отгоос бөх 6-г ирүүл гэжээ.
3. 1767 онд Монголоос шилдэг таван бөх Бээжин хотод очиж, Хятадын аварга бөхтэй эзэн хааны өмнө барилдаж явсан бөхийн нэг нь энэхүү Цэдэн аварга мөн бололтой.
Отгийн дарга зайсан Цэдэн 1775 оноос өмнөх жилүүдэд болсон даншиг наадмуудад түрүүлж аварга цол хүртсэн бөгөөд 1790 оны орчмоос отгын даргын алба хашиж байжээ гэж тэмдэглээд аль хошууны отгийн дарга болохыг тодруулан баталгаажуулсан бичгүүдээс иш татсан байна. Сонирхолтой нь энэ отгийн даргыг Жамъян арслан үргэлжлүүлсэн байх бөгөөд уг отогт(одоогийн Хэнтий аймгийн Галшар, Буянт, Дархан сумд орно) Намжилжав аварга, Чойдорги аварга, Дашжав арслан, Цэрэнтогтох заан нарын бөхчүүд захирагдаж байсан байна.
Дархан мэх: судлагдаагүй
МҮБХ-ны нарийн бичгийн дарга, бөх судлаач, магистр Б.Цогтбаатар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна