Тэсийн алдарт хүлгүүдийн эмгэнэлт хувь заяа
А.Тэлмэн
2012 оны 11-р сарын 08 -нд
Хөвсгөл аймгийн Тэсийн голын алдарт хурдан хүлгүүдийг монголчууд домог мэт ярьсаар ирсэн.
Хишигбатын хурдан хонгор
Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойгоор Хөвсгөлөөс ирж уралдсан энэ хонгор морь их насны морины уралдаанд түрүүлсэн ч будлиан гаргаад, хасагдаж билээ. Дараа нь Хөвсгөлийн 60 жилийн ойгоор уралдахаар онгоц хөлөглөн очсон ч онгоцонд хөл нь гэмтэж олныг харамсуулсан. Гэвч доголон хүлэг аймгийн наадамд гуравт хурдалж олноо баясгаж аргагүй хурдан хүлэг гэдгээ баталсан юм. Тэр цагаас Хишигбатад атаархсан муу санаатнууд «хонгор морийг» зүгээр байлгахаа байсан гэдэг. Хоёр жилийн дараа нэгэн үл бүтэх этгээд хонгор морины туурайд хадаас шааж эзэн нь түүнийг мэдэлгүй явсаар хөлгүй болгосон билээ. Өдгөө тэр морь Хөвсгөл аймгийн Тариалан суманд байгаа хэдий ч уралдааны замд гарахаа байсан нь даанч харамсмаар...
Хишигбат мориндоо хайхрамжгүй хандсанаас ийнхүү алдарт хурдан хүлэг нь эмгэнэлтэйгээр дуусч байлаа.
Хөдөлмөрийн баатар Ч. Аварзэдийн «Нийгмийн хонгор»
1980-аад оны үед Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул сумын адуучин Жамхүү гэгч уяач өвгөн нэгдлийн адуу маллаж байхдаа нэг сайхан хонгор даага шинжиж хурдан хүлэг болохыг таньж дааганаас уяж эхэлсэн байна. Тэр цагаас хойш аймаг, сумын наадамд түрүү алдаагүй хурдан хүлэг болж нутгийн ард түмнээ «нийгмийн хонгор» гэгдэх болсон байна.
Гэвч 1987 онд Жамхүү гуайн адуунаас хэдэн сайхан хурдан хүлэг нийгмийн хонгорын хамт алга болж олны гайхалд хүргэв. Хавь ойроор эрж сурсан боловч нэг ч сураг гарсангүй. Гайхаш тасраад байтал Увс аймагт байгаа сураг гарч тэр зүг Аварзэд дарга хэсгийн төлөөлөгч нартай очлоо. Мал туугаад буцаж явсан Увсын тууварчид Цагаан-Уулаар дайран өнгөрөхдөө тэдний адуунаас таслан хөөсөөр 3 өдөр 3 шөнө явж Увст авчирчээ.
Зарим нэгийг замдаа зарсаар цөөн хэдэн адуу үлдсэн байна.
Ийнхүү морьдын байгаа газар очтол Жамхүү гуайн хурдан саарал гэж алдаршсан хурдан хүлгийг Увс Тэс сум руу зарсан ба нийгмийн хонгорыг нутаг буцаж зугтах гээд байхаар нь айлын идэш болгон хэрэглэчихсэн байжээ.
Хөөрхий хурдан хүлэг ямар гэм хийсэн гэж ид сайхан үедээ цаазлагдав аа? Уй гашууд автсан Жамхүү гуай уг сайхан хүлгийг мөнхжүүлэх гэж яваад насан өөд болжээ.
Хишигбатын хурдан хонгор
Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойгоор Хөвсгөлөөс ирж уралдсан энэ хонгор морь их насны морины уралдаанд түрүүлсэн ч будлиан гаргаад, хасагдаж билээ. Дараа нь Хөвсгөлийн 60 жилийн ойгоор уралдахаар онгоц хөлөглөн очсон ч онгоцонд хөл нь гэмтэж олныг харамсуулсан. Гэвч доголон хүлэг аймгийн наадамд гуравт хурдалж олноо баясгаж аргагүй хурдан хүлэг гэдгээ баталсан юм. Тэр цагаас Хишигбатад атаархсан муу санаатнууд «хонгор морийг» зүгээр байлгахаа байсан гэдэг. Хоёр жилийн дараа нэгэн үл бүтэх этгээд хонгор морины туурайд хадаас шааж эзэн нь түүнийг мэдэлгүй явсаар хөлгүй болгосон билээ. Өдгөө тэр морь Хөвсгөл аймгийн Тариалан суманд байгаа хэдий ч уралдааны замд гарахаа байсан нь даанч харамсмаар...
Хишигбат мориндоо хайхрамжгүй хандсанаас ийнхүү алдарт хурдан хүлэг нь эмгэнэлтэйгээр дуусч байлаа.
Хөдөлмөрийн баатар Ч. Аварзэдийн «Нийгмийн хонгор»
1980-аад оны үед Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул сумын адуучин Жамхүү гэгч уяач өвгөн нэгдлийн адуу маллаж байхдаа нэг сайхан хонгор даага шинжиж хурдан хүлэг болохыг таньж дааганаас уяж эхэлсэн байна. Тэр цагаас хойш аймаг, сумын наадамд түрүү алдаагүй хурдан хүлэг болж нутгийн ард түмнээ «нийгмийн хонгор» гэгдэх болсон байна.
Гэвч 1987 онд Жамхүү гуайн адуунаас хэдэн сайхан хурдан хүлэг нийгмийн хонгорын хамт алга болж олны гайхалд хүргэв. Хавь ойроор эрж сурсан боловч нэг ч сураг гарсангүй. Гайхаш тасраад байтал Увс аймагт байгаа сураг гарч тэр зүг Аварзэд дарга хэсгийн төлөөлөгч нартай очлоо. Мал туугаад буцаж явсан Увсын тууварчид Цагаан-Уулаар дайран өнгөрөхдөө тэдний адуунаас таслан хөөсөөр 3 өдөр 3 шөнө явж Увст авчирчээ.
Зарим нэгийг замдаа зарсаар цөөн хэдэн адуу үлдсэн байна.
Ийнхүү морьдын байгаа газар очтол Жамхүү гуайн хурдан саарал гэж алдаршсан хурдан хүлгийг Увс Тэс сум руу зарсан ба нийгмийн хонгорыг нутаг буцаж зугтах гээд байхаар нь айлын идэш болгон хэрэглэчихсэн байжээ.
Хөөрхий хурдан хүлэг ямар гэм хийсэн гэж ид сайхан үедээ цаазлагдав аа? Уй гашууд автсан Жамхүү гуай уг сайхан хүлгийг мөнхжүүлэх гэж яваад насан өөд болжээ.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна