Тахилтын тэнгэрлиг хар
Жилийн жилд сүргийн манлай азарганы уралдаан шимтэй сонихон байдаг. Энэ жилийн хувьд ч гэсэн үзэгчдийг өндөлзүүлж, уяхан нэгний мэлмийг чийгтүүлсэн сайхан уралдаан болсон. Ингээд аман хүзүүнд хурдалсан Төв аймгийн Бүрэн сумын уугуул, “Бүрэн хурд” галын гишүүн Хүрэлбаатарын Улам-Өрнөхийн хар азаргыг морь сонирхогч та бүхэндээ танилцуулъя.
Хар азарга УИХ-ын гишүүн асан аймгийн алдарт уяач Р.Будын унаган адуу. Бүр тодруулбал 1999 онд хязааландаа Алтан-Овооны их тахилга наадамд түрүүлж байсан Тахилт хар азарганых нь гал төл юм. Тахилт харын эцэг нь Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын Жигжидийн сумынхаа наадамд хэд хэд айрагдаж түрүүлсэн Чавх хонгор хэмээх азарга байсан бөгөөд хонгор азарганы дээд удмыг хөөвөл 1943 онд Дорнод аймгийн баяр наадмын зургаан насны тавынх нь түрүүг хүртэж явсан Тарвийгийн бага хүрэн азарганы угшилтай болдог. Харин Тарвий нь Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын уугуул нэгэн бөгөөд Р.Будын авга ах нь аж. Тиймээс Тахилт хар азаргыг Р.Буд “манай дээдчүүлийн угшилтай адуу” хэмээн ярьдаг нь үнэнд нийцэх түүх юм.
Тахилтын эх нь Сүхбаатар сумын “Сүхбаатарын зам” нэгдлийн бор гүү байсан бөгөөд хар азарга шүдлэндээ айрагдаж,хязааландаа сумынхаа наадамд түрүүлээд давхар уяагаар Алтан-Овооны наадамд 1999 онд хязааландаа/түрүүлэн морь сонирхогчдын хараанд өртсөн юм. Харин соёолондоо улсын наадмын долооны дунд сунгаанд хол түрүүлж, төрийн наадмын түрүү айргийн хүлгийн тааварт яригдаж байсан ч уяаны бага зэргийн алдаа гарч 12-оор давхиж байсан удаатай. 2003 оныулсын баяр наадамд арваар давхиж, 2004 оны хавар Дүнжингаравыг угтсан азарганы бооцоот уралдаанд аман хүзүүдсэн Тахилт хар “Дүнжингаравын хурд”-д таваар давхисан ч зохион байгуулагчид долоогоор давхисан хэмээн тооцсон юм. Түүний дараа Багануур бага Хэнтийн бүсийн наадамд наймаар давхин зодог тайлж байсан билээ. Ийнхүү нэгэн үе моринд хайртай монгол түмнээ баясган хурдалж байсан Тахилт хар азарганы үр төлүүдээс эцгийн шийрийг хатаан азарган насанд хурдалж буй нь Х.Улам-Өрнөхийн хар юм.
АХ-ын 92 жилийн ой үндэсний их баяр наадмын азарганы аман хүзүүнд хурдалсан хар азарганы эх нь Д.Даваахүү Тод манлайн унаган хар гүү юм. Хүлэг мориор дамжин олон жил сайхан нөхөрлөсөн Р.Будыг 2003 онд төрийн наадамд "Дааган хулан"-аа түрүүлгээд ирэхэд нь Тод манлай зэлэн дээр уяатай байсан Цолмон халтарын хоёр охин унагыг зааж, “дуртайгаа сонгож авдаа” дүү минь хэмээн найр тавьсан гэдэг. Р.Буд жижигэвтэр биетэй хар унагыг сонгон авч, хожмоо Тахилт хардаа хураалган гарсан төл нь Х.Улам-Өрнөхийн хар азарга юм. Хар азаргыг дааганд нь сургаж тавиад шүдлэнд нь Сүхбаатар сумын Эрдэнэ овооны тахилга наадамд уралдуулбал таваар давхиж, харин хязааландаа Баяндэлгэр сумын наадамд аман хүзүүдэж, соёолондоо Халзан сумын наадамд аман хүзүүдэж улмаар Сүхбаатар аймгийн наадамд түүнийгээ баталжээ. Түүний дараа одоогийн эзэн Х.Улам-Өрнөх авч, өнгөрсөн жил улсын наадамд 12-оор давхиулаад энэ жил долоотой азарга ийнхүү аман хүзүүнд хурдлуулаад буй юм.
А.Тэлмэн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна