Аймгийн Алдарт уяач Ц.Ганбат: Анхны айргаа армид алба хааж байхдаа амсаж байлаа
-Алдартын хурдан морьтой холбогдсон түүх хэзээнээс эхэлдэг вэ?
-Манай аав нэгдлийн хонь малладаг, унааны хэдэн морьтой байлаа. Аав маань морь уяж байгаагүй л дээ. Харин би багадаа хурдан морины унаач явлаа. Хүргэн ах Оохообуд, Гантогтох нарын уясан морьдыг унаж, Сайхандулаан сумын наадамд хязаалан, соёолон түрүүлгэж байв. Манай нагац эгчийн нөхөр л дөө. Мөн миний уяаны эрдмийн багш гэж болно. Ингээд 1984 онд Сүхбаатарын Эрдэнэцагаанд цэргийн албанд татагдсан. Тэнд байхдаа агтны цэрэг явлаа. Сүхбаатарын Эрдэнэцагаанд хилийн цэргийн 50 жилийн ой болоход заставаасаа Тамаровын хар морийг уяж аман хүзүүдүүлж билээ. Ингэж л анхны айргаа армид байхдаа авч хөл газар хүрэхгүй хөөрч явлаа. Энэ үеэс л уяаны эрдэмд илүү шимтэх болж, хурдан туурттай хувь заяагаа холбосон. Цэрэгт явахаасаа өмнө ганц хоёр даага оролдож байсан ч айрагдаж байгаагүй л дээ. Тэгэхэд бас нэгдлийн адуутай айлаас эмнэг догшныг нь унаж сургадаг байсан.
-Цэргээс ирээд адуу цуглуулж эхэлсэн үү?
-Намайг халагдаж ирэхэд Оохообуд ах хоёр, гурван гүүтэй азарга тасдаж өгсөн юм. Тэр нь Дундговийн Өндөршил, Сайхандулаан чигийн адуунууд байлаа. Нэг хэсэг бас завсарласан л даа. Төвийн хүн болоод 1990 оноос морь уялгүй байж байгаад 2005 оноос дахин уяа эвлүүлэх болсон. Тэр үедээ Дэлгэрэх сумын аймгийн Алдарт уяач Моломоос Түдэвийн будангийн угшилтай соёолон будан азарга авч байлаа. Надад ирсэн жилээ нэг их сайн давхиагүй. Харин 2007 онд хавчиг азарга аймгийн өвлийн наадамд түрүүлээд, хоёр жилийн дараа дахиад түрүүлсэн. Молом Алдартаас бас нэг шүдлэн хүрэн үрээ авсан юм. Энэ хүрэн үрээ хязаалангаасаа эхлээд олон удаа айраг, түрүүнд хурдалж, уяач хүний баяр жаргалыг надад мэдрүүлсэн дээ. Ер нь будан азарга, хүрэн мориныхоо амжилтаар би аймгийн Алдарт уяачийн болзлыг хангасан. Өнөө завсарлагын жилүүдэд би зүгээр суугаагүй л дээ. 1990-2005 он хүртэл адуугаа сүлж, бас цуглуулсан. Нутгийнхаа ах дүү нарын адуунаас Пүрэвийн боруудын угшилтай загал азарга авч байлаа. Мөн нутгийнхаа Бүрнээбаатараас азарга, Дэлгэрэхийн Түмэн гуайгаас будангийн угшилтай будан азарга гээд олон адуу авсан даа.
-Та адууны наймаа хийж байна уу. Гадагшаа гарсан адуу бий юу?
-Хааяа хийнэ ээ. Хүрэн морио зургаан настайд нь нутгийн Баатархүү гэж залууд хот руу зарсан. Наадам тун дөхчихсөн байхад аваад улсад 21-ээр давхиулсан юм. Тэр чинь “Хотгойдын хурд”-тай жил байсан. Тэнд хүрэн морь айргийн таваар хурдалсан. Нутгийн хүү болохоор надад хүрэн морийг орхисон юм. Одоо хөл нь жаахан муудчихаад байгаа.
-Та хэдэн оны аймгийн Алдарт уяач билээ?
-2010 оных шүү дээ. Харьцангуй богино хугацаанд аймгийн Алдартын болзлыг хангасан. Би чинь Дорноговьдоо анхны морио тэжээсэн хүн байх шүү. Ямартаа ч түүнийхээ ид шидийг үзэж богино хугацаанд амжилтанд хүрсэн гэж болно. Тэр үед аймгийн чанартай наадмаас долоон айраг, түрүүн амжилтаараа Алдарт болж байсан юм. Равжаагийн 205 жилийн ойд хүрэн морио аман хүзүүдүүлж, Дорноговийнхоо баруун бүсэд дахин хоёрлуулсан. Хүрэн морь хязааландаа айргийн таваар орж байлаа. Бас 2007, 2008, 2009 оны өвлийн уралдаануудад будан азаргаа гурван жил дараалан түрүүлгэсэн гээд аатай сайхан наадсан жил олон бий. 2007 оны аймгийн наадамд будан азаргаа хол тасархай түрүүлэхэд үнэхээр их урам зориг орсон. Түүнээс өмнө хоёр, гурван жил морь уяад явна, хөл гар нь гэмтээд нэг л явцгүй байсан юм. Нэг жил хоёр, гурван морины хөл авчихаад жаахан сэтгэл гонсойгоод хойтон нэг уяад болохгүй бол больё гэж бодож байсан шүү. Тэр бодлыг маань будан азарганы түрүү өөрчилж чадсан юм даа.
-Тэгвэл могой жилд яаж наадав?
-Би жилд 3-4 насны морь уядаг юм. 2013 онд Равжаагйн 210 жилийн ойгоор даага, шүдлэн аль аль нь 20-иор л давхилаа. Хүрэн Саруулбаярын хүрэн азарганы төл хүрэн үрээ аймгийн наадамд 20-доор, шарга даага нь Хамрын хийдийн наадамд дөрөвлөлөө.
-Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөж байна, баярлалаа. Уясан болгон тань айраг, түрүүнд хурдалж байх болтугай.
А.Мөнх
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна