Шилдэг унаач Г.Шинэсүм: "Агт эрдэнэ" галын морьдыг унадаг байсан

-Шинэсүм унаачийн гаргасан амжилтуудаас сонирхуулна уу?

-Би таван наснаасаа эхлэн хурдан морь унаад найман жил болж байна. Одоо нэг жил унаад л хасагдах байх даа. Энэ хугацаанд том, жижиг олон наадамд уралдаж байлаа. Манай аав уяач. Тийм болохоор аавынхаа уясан морьдыг унаж уралдана. Аавын хонгор морийг 2011 онд айргийн гурваар оруулсан. Ноднин Зүүнбаянд зээрд азаргаа унаж түрүүлгэж байлаа. 2013 оны хувьд Иххэтийн наадамд Хатангийн алаг азаргатай очоод аман хүзүүдүүлчихээд үнэхээр их баярласан. Аав бид хоёр холдоо Баянхонгор, Эрдэнэтээр наадаж байлаа. Найман настайдаа Баянхонгорт хул соёолонгоо 40 хэдээр оруулж байв. Энэ мэт олныг сонирхуулж болох юм.
-Тэгвэл анхны айраг, түрүүгээ хэзээ авч байсан бэ?
-Анхны хүүхдийн үсний найранд айлын хонгор даагыг наймаар давхиулж байсан. Би хүний морь бас их унадаг байсан юм. “Агт эрдэнэ” галынхаа морьдыг их унасаан. 2009 онд МУ-ын Манлай уяач Оюунбилэг агсны уясан Цоглог зээрд азаргыг улсад унаж айрагдуулж, аймгийн Алдарт уяач Баасанбазар ахын Дөлгөөн хонгорыг “Их хурд-5”-д түрүүлсний нь дараа Эрдэнэтийн бүсэд түрүүлгэж байлаа. Бас Батсуурь ахын морийг унаж олон удаа айрагдсан. “Хутагтын хурд”-д халзан азарга, хонгор морь хоёрыг нь аман хүзүүдүүлсэн. Дараа жил нь мөн хоёуланг нь унаж түрүүлгэж байлаа. Харин аймагтаа ирээд Хөвсгөлийн бүсэд Хоролсүрэн гэж хүний хул, цагаан хоёр үрээг тус тус айрагдуулсан.
-Эндээс хамгийн сайхан наадмынхаа дурсамжаас хуваалцаач?
-Мэдээж Улсын наадмын өндөр дов, “Их хурд”-ын шалгуур өндөр уралдааныг дурсахад сайхан байдаг юм. Наадмын өглөө үнэхээр их догдолсон шүү. Урьд шөнө нь сэтгэл түгшээд амарч чаддаггүй юм. Маргааш яах бол гэж бодохоос л нойр хулжаад, байсхийгээд л морио гарч харна. Ингэсээр өглөөний нар мандахтай уралдан босоод бурхандаа мөргөж, хийморийн сан тавьдаг. Болоогүй унах морио бас ариулаад л гарна даа.
Тэр жил цавьдар азаргатайгаа гараанаас гараад л арван хэдээр гараад ирсэн. Уралдааны замд цавьдар азарга жаахан ханарах гээд байдаг болохоор нэлээн ард явж байгаад Цагаан хөтөл гарахад долоогоор ороод ирсэн. Оюунбилэг ах  маань мордохын өмнө “Цагаан хөтөл уруудахад арвын дотор явж байвал айрагдана л гэж бод” гэж хэлсэн нь яг л болсон. Бас Дөлгөөн хонгорыг Эрдэнэтийн бүсэд түрүүлгэхэд гоё байсаан. Дөлгөөн хонгор төхөөрөмжнөөс үргэдэг болохоор ард үлдчихээд зүтгэсээр яваад  түрүүлэхэд нь үнэхээр их баярлаж билээ.
-Олон жил морь унажээ. Унаач хүүхдүүдэд бэрхшээлтэй зүйл хэр их тулгардаг вэ?
-Амар ажил гэж байхгүй шүү дээ. Уралдааны замд мориноос унахаас эхлээд асуудал их бий. Нэг удаа би Түмээ ахын халзан морьтой “Нийслэлийн хурд”-д уралдаж байгаад их шавхайтай байсан болохоор халтираад уначихсан. Азаар элдэв юм болоогүй л дээ.  Ер нь уралдааны замд хүүхдүүд их унадаг. Минийхээр төхөөрөмжний цаана морьдоо биеийг нь халааж байгаад оруулвал унахгүй юм болов уу гэж боддог. 
-Бидний яриа өндөрлөж байна. Ярилцсанд баярлалаа.

У.Энхмаа /2013 он. 10 сар/