Шандаст хурдан хүлэг Шарваа хээрийн түүх
А.Тэлмэн
2014 оны 4-р сарын 10 -нд
1952 он усан луу жилийн хавар малчин Ширнэнгийн адуун сүргийн Цагаан шилт хэмээх хээр гүүнээс анхнытөл хээр унага гарсан нь шандаст хурдан хүлэг Шарваахээр байлаа. Шарваа хээрийн эх Цагаан шилт хэмээх гүү нь миний өвөг цэцэг буурал Цэндийн адуун сүргийн удам бөгөөд хүргэн Ширнэнгийнхээ ууган хүү Пүрэвжавын даахинд өгч байсан тухай Шарваа хээрийг унаж байсан Ч.Лханаасүрэн гуай ийнхүү түүх өгүүлсэн юм. Тэрхүү гүүнээс хоёр эр, нэг охин унага гарсан нь Ширнэнгийн Шарваа хээр, Чимэддоржийн хурдан халтар хэмээх шандаст хүлгүүд аж.
Тэрээр, 1959 оноос эхлэн миний аав Чимэддорж дээрх хоёр морийг уяж сойсон нь аймгийнхаа наадамд тасралтгүй долоон удаа үзүүр, түрүүг авч, Алдархаан сум болон тойрсон сумдын наадмын түрүүг тасралтгүй хүртсэн бөгөөд Говь-Алтай аймаг, Жаргалан, Баян-Уул, Хөх морьт сумдад удаа дараа түрүүлж, дүү халтар морь нь үзүүрлэдэг байсан нь тухайн морьдын удамт хурдан хүлгүүд гэдгийг баталж байгаа юм. 1972 оны усан хулгана жилийн өвөл удамт хурдан хүлэг Шарваа хээр нь хөгшрөлтийн улмаас турж эцсэн талаарх мэдээг МУ-ын ууган нэгдэл "Партизан Чойбалсан"-ы дарга М.Жанчивт мэдэгдсэнээр түүнийг тэжээж онд оруулах, эс чадвал чихмэл хийх тул тэр хэвээр нь авч ирэх даалгаврыг тухайн үеийн нэгдлийн тракторын жолооч надад үүрэг даалгавар болгосон юм. Тэгээд түүнийг авч ирэхээр аавындаа очтол Улаан хайрханы өвөрт адуундаа байгаа, өглөө аваад яв гэлээ. Өглөө нь босоод адуун дээр нь яваад очтол Шарваа хээр байсангүй, ойр хавьд хайсан боловч олоогүй юм. Ингээд хэд хоногийн дараа нутгийн малчин Дэмиддагва гэдэг хүн "морь чинь Бор хайрханы оройд босоогоороо үхсэн" гэсэн мэдээллийг өгсний дагуу өөрийн биеэр очиж үзвэл нэг талыг нь үнэг, чоно идсэн байлаа. Чихмэл хийх боломжгүй болсон тул аман хүзүү, толгойг нь аваад тэнд нь оршуулсан түүхтэй юм гэж хуучилж суулаа.
Мандах төрийн наадамд
Магнай алдаагүй ажнай юм
Ширнэн уяачийн сүргээс
Шилэгдэж сойсон хурд юм
Ийнхүү Шарваа хээр морины хөшөөг 2012 оны долдугаар сарын 06-ны өдөр Алдархаан сумын төвд босгосон юм.
Тэрээр, 1959 оноос эхлэн миний аав Чимэддорж дээрх хоёр морийг уяж сойсон нь аймгийнхаа наадамд тасралтгүй долоон удаа үзүүр, түрүүг авч, Алдархаан сум болон тойрсон сумдын наадмын түрүүг тасралтгүй хүртсэн бөгөөд Говь-Алтай аймаг, Жаргалан, Баян-Уул, Хөх морьт сумдад удаа дараа түрүүлж, дүү халтар морь нь үзүүрлэдэг байсан нь тухайн морьдын удамт хурдан хүлгүүд гэдгийг баталж байгаа юм. 1972 оны усан хулгана жилийн өвөл удамт хурдан хүлэг Шарваа хээр нь хөгшрөлтийн улмаас турж эцсэн талаарх мэдээг МУ-ын ууган нэгдэл "Партизан Чойбалсан"-ы дарга М.Жанчивт мэдэгдсэнээр түүнийг тэжээж онд оруулах, эс чадвал чихмэл хийх тул тэр хэвээр нь авч ирэх даалгаврыг тухайн үеийн нэгдлийн тракторын жолооч надад үүрэг даалгавар болгосон юм. Тэгээд түүнийг авч ирэхээр аавындаа очтол Улаан хайрханы өвөрт адуундаа байгаа, өглөө аваад яв гэлээ. Өглөө нь босоод адуун дээр нь яваад очтол Шарваа хээр байсангүй, ойр хавьд хайсан боловч олоогүй юм. Ингээд хэд хоногийн дараа нутгийн малчин Дэмиддагва гэдэг хүн "морь чинь Бор хайрханы оройд босоогоороо үхсэн" гэсэн мэдээллийг өгсний дагуу өөрийн биеэр очиж үзвэл нэг талыг нь үнэг, чоно идсэн байлаа. Чихмэл хийх боломжгүй болсон тул аман хүзүү, толгойг нь аваад тэнд нь оршуулсан түүхтэй юм гэж хуучилж суулаа.
Мандах төрийн наадамд
Магнай алдаагүй ажнай юм
Ширнэн уяачийн сүргээс
Шилэгдэж сойсон хурд юм
Ийнхүү Шарваа хээр морины хөшөөг 2012 оны долдугаар сарын 06-ны өдөр Алдархаан сумын төвд босгосон юм.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна