С.Төгөлдөр: Бор морины түрүү бүсийн наадмын анхны хишиг

-Морин жилийн өнгө тольдох “Дүнжингаравын хурд”  уралдаанд их морь түрүүлгэсэнд баяр хүргэе. Баярынхаа сэтгэгдлээс хуваалцаач?
-Баярлалаа. Уяачид бидний хүсэн хүлээж байдаг “Дүнжингаравын хурд” уралдаан маань энэ жил товлосон хугацаанаасаа хожимдсон ч дэлгэр сайхан боллоо. Газар газрын хурд цугласан энэ том уралдаанд их насны морь түрүүлгэсэндээ маш их баяртай байна. Ингээд “Тод магнай”  сэтгүүлээрээ дамжуулаад уяач Буянтогтох, унаач Дугарваанчиг нартаа болон “Агт-Эрдэнэ” галынхаа хамт олонд баярласнаа илэрхийлье.
-Бор морь хаанахын адуу вэ. Өмнө нь ямар амжилт үзүүлж байсан хүлэг вэ?
-Бор морь маань Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын уугуул Надиа гэдэг хүний унаган адуу. Надиа ах маань сум, аймгийнхаа баяр наадмаас олон айраг, түрүү авсан их хурдтай хүн л дээ. Миний буурал морь хавчиг зургаан настайдаа аймгийнхаа наадамд долоод давхиад, тэгээд л надад ирсэн адуу. Миний найз Содномын Аюушдаваа маань авчирч өгсөн юм. Энд ирсэн хойноо улс, бүсийн чанартай томоохон наадамд түрүүлж, айрагдаагүй ч Алтанбулаг, Нөхөрлөл орчмын бага наадмуудад 13-14 удаа орчихсон  адуу.
-Энэ жил хэдтэй вэ?
-Энэ жил 11 хүрч байна.
-Уралдаанууд хориглочихсон байсан болохоор хавар уралдаж чадаагүй юу?
-Цагаан хөтөлд болсон бооцоотой сунгаанд аман хүзүүдсэн.
-Төрийн наадмын түрүү азарга, “Их хурд”-ын түрүү их насны морь тодорсон “Агт эрдэнэ” гал уяанд хэзээнээс нэгдсэн бэ?
-Энэ жил шинээр орсоон. Манай галын тэргүүн, Сүмбэн зээрд азарганы эзэн Цогтсайхан ах маань намайг сайхан хүлээн авч, бусад гишүүн маань ч гэсэн халуун дотно угтан авсан.
-“Дүнжингаравын хурд-2014” уралдаанд хэдэн насны морьтой ирсэн бэ?
-Ганц бор морьтойгоо л ирсэн.
-Түрүү хүлгийн эзэн хэзээнээс морь уях болсон юм бэ?
-Би Өмнөговь аймгийн Цогт-Овоо сумын хүн. Хүүхэд байхдаа хурдан морь унадаг байгаад, морь уядаг болсоор найман жил болж байна. Өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд том бага наадмуудаас 34-35 айраг, түрүү авсан байна лээ. Миний адууны гол суурь Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын уугуул аймгийн Алдарт уяач Цэрэнтогтохын адуунууд байдаг. Цэрэнтогтох ахын маань хээр азарга анхны Алтан-Овооны наадамд аман хүзүүнд хурдалж байсан хурдан буян.
-Хэний морьдыг унадаг байсан юм бэ. Аав тань морь уядаг байсан юм уу?
-Миний аав Мал эмнэлгийн даргаар олон жил ажилласан. Мөн хязаалангийн даамал ч хийж байсан. Аав маань адуу малд ойр байсан нь намайг морь сонирхоход нөлөөлсөн бас нэг хүчин зүйл болсон.
-Бор морины амжилт улс, бүсийн наадмын анхны хишиг үү?
-Тиймээ. Түүнээс өмнө бүсийн наадамд хоёр ч удаа зургаалуулж, хоёр удаа наймаар давхиулж байсан. Мөн Улсын наадамд уясан морьд маань 12, 16-гаар давхиж байсаан.
-Хийморилог залуу уяачийн цаашдын уралдаануудад амжилт хүсье. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморь өнө мөнх ивээх болтугай.

А.Мөнх