Арван жилийн өмнөх аймгийн наадмууд
А.Тэлмэн
2014 оны 4-р сарын 24 -нд
Эдүгээгээс арван жилийн өмнөх аймгийн наадмуудаас цол авсан бөхчүүдийн тухай сийрүүлэн бичихээр зорилоо.
Өмнөговь аймагт Нямдоржийн Ганбаатар хэмээх залуу түрүүлжээ. Дөрвөн жилийн ард улсад үзүүрлэсэн өндөр гарди маань хадмынхаа нутагт түрүүлсэн нь энэ.
Өвөрхангайд Төмөрбаатарын Санчир, Дорноговьд Мөнхсайханы Өсөхбаяр, Говь-Алтайд Баттулгын Соронзонболд нар түрүүлж “аймгийн арслан” болсон байна. Тэд одоо монгол бөхийн зүлэг ногоон дэвжээнд “Улсын заан” хэмээн цоллуулан барилдаж явна.
Говьсүмбэр аймагт үзүүрлэсэн Дорноговийн өндөр залуу хоёр жилийн ард аймагтаа түрүүлж, түүнийхээ хойтон улсад шөвгөрч “Монгол улсын начин” болов. Начин цолтой гурван наадамд зодоглоод харцага болсон бол өнгөрсөн жил мөн шөвгөрсөн билээ. Арал дүүрэн Алтанбаганын Цацабшир харцага.
Дундговьд Эрдэнэдалайн Будын Чинзориг, Завханд Говь-Алтайн Жаргалангийн Шоовдойхүүгийн Тогтох баяр, Орхонд Говь-Алтайн Бигэрийн Намсрайн Баярмагнай нар мөн түрүү бөхөөр тодорчээ. Харин Говь-Алтайд Лхагвасүрэнгийн Гантулга, Дархан-Уулд Сүхбаатарын Батсуурь нар үзүүрлэж заан болж байжээ. Мөн Хөвсгөлд а.н Маналсүрэнгийн Эрдэнэбат цолоо батлаж байв. Энд өгүүлсэн бөхчүүдээс Н.Баярмагнай 800 жилээр начин цолд хүрч Бигэр сумынхаа олон цолтны эхлэлийг тавьсан бол Будын Чинзориг 2007 онд начин цолд хүрч улмаар 2009 онд цолоо баталсан билээ. Л.Гантулга мөн 2007 онд начин цол хүртсэн бол Ш.Тогтохбаяр 2008 онд, М.Эрдэнэбат, С.Батсуурь нар 2011 онд тус тус улсын начин цолд хүрсэн байна. Хэн хэн нь дөмөг сайн начингууд гэдгийг бөхийн хорхойтонууд андахгүй ээ.
Дундговь начин цолсон Алтангэрэлийн Алтанхуяг түүнийхээ ард улсын наадамд гурвантаа дөрөв давж, аймгийнхаа наадамд хоёронтоо түрүүлж хурц арслан болсон бол Сэлэнгэд түрүүлсэн Агваандандарын Амараа, Увсад түрүүлсэн Батсуурийн Нэргүй, Архангайд түрүүлсэн Хандсүрэнгийн Мэндбаяр, Завханд үзүүрлэсэн Данзаны Батжаргал, Дорноговьд үзүүрлэсэн Төмөрчөдөрийн Занданбат нар улсын баяр наадамд начны даваанд барилджээ. Мөн Архангайд үзүүрлэсэн Ц.Нямдорж, Баянхонгорт түрүүлсэн Давж. Батбаяр, начин болсон Д.Энхбат нар ч мөн улсын цолны тааварт нэрлэгдэж явсан хүчтэнүүд билээ.
Баян-Өлгийд “Шонхор” дээд сургуулийн төгсөгч болох Х.Хурметбек, Дорнодод Халхголын Г.Баатар, Ховдод Жаргалантын Ц.Энэбиш, Төв аймагт Жамсрангийн Батбилэг, Хэнтийд өсвөрийн улсын аваргын медальт Төмөрийн Гүрсоронзон, Хөвсгөлд Алаг-Эрдэнийн М.Энхтайван, Сүхбаатарт Мөнххааны дасгалжуулагч Цагаанхүүгийн Энхбат, Говьсүмбэрт Сономын Батбаяр, Дархан-Уулд Даваасамбуугийн Батбаяр нар түрүүлж арслан болж байжээ. Эдүгээ Т.Гүрсоронзон арслан л ганц нэг гарах болжээ. Харин Давс.Батбаяр арслан Дархан-Уул аймгийнхаа ҮБХ-ы т эргүүн болсон байна.
Энд мартаж боломжгүй нэг бөх бол Өмнөговь заан болсон Рэнцэнбямбын Сэддорж юм .Аймаг цэргийн цолтны барилдаанаас эхлээд олон олон зүйлийг санаачлан хийж байсан тэрээр эдүгээ Өмнөговь аймагт өндөр албан тушаал хашсаар байна.
Баянхонгорт алдарт Лодойн Жанцандорж арслан үзүүр нэмсэн бол Өвөрхангайд “мундаг улаан” хэмээх Төмөрбаатарын Ганбаатар үзүүрлэсэн байна. Эрдэнэтэд белазын Болд арслан у.н С.Дангаасүрэнгийн хамт шөвгөрч, Н.Саранцогт харцага үзүүрлэж, Дундговь шинэхэн харцага Л.Пүрэвжав нь үзүүрлэж, Сүхбаатарт у.н Ш.Лхагвасүрэн их шөвөгт шалгарчээ. Хэнтийд Тогоогийн Отгонзоригт мөн шөвгөрч байжээ. Ийнхүү том цолтой, хашир бөхчүүд сайн барилдсан бол Говь-Алтай, Увсад начин болсон Ваанчигийн Туяазаяа, Төрөөгийн Мягмаржав нар төдийлөн харагдахаа больжээ.
2004 онд цолд хүрсэн улсын цолтнууд наадам дэвжээгээ чимэн барилдсаар яваа бол аймгийн цолтнуудаас Сэлэнгэд үзүүрлэсэн Эрдэнэжавын Саранбаатар, Төв аймагт начин болсон Угтаалын Намхайдоржийн Бямбацогт, Говь-Алтайн Ёндонгийн , Ховдын Дуутын Төмөрбаатарын Шинэзориг нар л тогтмол барилдсаар явна.
Ийнхүү бодоход, санахад аравхан жил хэмээн санагдавч нэлээн хугацаа өнгөрч энэ хооронд улсын гарди нэг, улсын заан гурав, улсын харцага нэг, улсын начин зургаа бүгд 11 улсын цолтон 2004 оны наадмуудаас цолд хүрч байжээ. Мөн бүх цэргийн баярт түрүүлсэн Даваанямын Лхагвадорж удаахан нь болсон их баяр наадмаар тав давж начин цолд хүрч байлаа.
Арван жилийн өмнөх аймгийн наадмуудаас аргагүй сайн бөхчүүд төрж байжээ.
МУИС-ийн оюутан Т.Түмэндэмбэрэл
Өмнөговь аймагт Нямдоржийн Ганбаатар хэмээх залуу түрүүлжээ. Дөрвөн жилийн ард улсад үзүүрлэсэн өндөр гарди маань хадмынхаа нутагт түрүүлсэн нь энэ.
Өвөрхангайд Төмөрбаатарын Санчир, Дорноговьд Мөнхсайханы Өсөхбаяр, Говь-Алтайд Баттулгын Соронзонболд нар түрүүлж “аймгийн арслан” болсон байна. Тэд одоо монгол бөхийн зүлэг ногоон дэвжээнд “Улсын заан” хэмээн цоллуулан барилдаж явна.
Говьсүмбэр аймагт үзүүрлэсэн Дорноговийн өндөр залуу хоёр жилийн ард аймагтаа түрүүлж, түүнийхээ хойтон улсад шөвгөрч “Монгол улсын начин” болов. Начин цолтой гурван наадамд зодоглоод харцага болсон бол өнгөрсөн жил мөн шөвгөрсөн билээ. Арал дүүрэн Алтанбаганын Цацабшир харцага.
Дундговьд Эрдэнэдалайн Будын Чинзориг, Завханд Говь-Алтайн Жаргалангийн Шоовдойхүүгийн Тогтох баяр, Орхонд Говь-Алтайн Бигэрийн Намсрайн Баярмагнай нар мөн түрүү бөхөөр тодорчээ. Харин Говь-Алтайд Лхагвасүрэнгийн Гантулга, Дархан-Уулд Сүхбаатарын Батсуурь нар үзүүрлэж заан болж байжээ. Мөн Хөвсгөлд а.н Маналсүрэнгийн Эрдэнэбат цолоо батлаж байв. Энд өгүүлсэн бөхчүүдээс Н.Баярмагнай 800 жилээр начин цолд хүрч Бигэр сумынхаа олон цолтны эхлэлийг тавьсан бол Будын Чинзориг 2007 онд начин цолд хүрч улмаар 2009 онд цолоо баталсан билээ. Л.Гантулга мөн 2007 онд начин цол хүртсэн бол Ш.Тогтохбаяр 2008 онд, М.Эрдэнэбат, С.Батсуурь нар 2011 онд тус тус улсын начин цолд хүрсэн байна. Хэн хэн нь дөмөг сайн начингууд гэдгийг бөхийн хорхойтонууд андахгүй ээ.
Дундговь начин цолсон Алтангэрэлийн Алтанхуяг түүнийхээ ард улсын наадамд гурвантаа дөрөв давж, аймгийнхаа наадамд хоёронтоо түрүүлж хурц арслан болсон бол Сэлэнгэд түрүүлсэн Агваандандарын Амараа, Увсад түрүүлсэн Батсуурийн Нэргүй, Архангайд түрүүлсэн Хандсүрэнгийн Мэндбаяр, Завханд үзүүрлэсэн Данзаны Батжаргал, Дорноговьд үзүүрлэсэн Төмөрчөдөрийн Занданбат нар улсын баяр наадамд начны даваанд барилджээ. Мөн Архангайд үзүүрлэсэн Ц.Нямдорж, Баянхонгорт түрүүлсэн Давж. Батбаяр, начин болсон Д.Энхбат нар ч мөн улсын цолны тааварт нэрлэгдэж явсан хүчтэнүүд билээ.
Баян-Өлгийд “Шонхор” дээд сургуулийн төгсөгч болох Х.Хурметбек, Дорнодод Халхголын Г.Баатар, Ховдод Жаргалантын Ц.Энэбиш, Төв аймагт Жамсрангийн Батбилэг, Хэнтийд өсвөрийн улсын аваргын медальт Төмөрийн Гүрсоронзон, Хөвсгөлд Алаг-Эрдэнийн М.Энхтайван, Сүхбаатарт Мөнххааны дасгалжуулагч Цагаанхүүгийн Энхбат, Говьсүмбэрт Сономын Батбаяр, Дархан-Уулд Даваасамбуугийн Батбаяр нар түрүүлж арслан болж байжээ. Эдүгээ Т.Гүрсоронзон арслан л ганц нэг гарах болжээ. Харин Давс.Батбаяр арслан Дархан-Уул аймгийнхаа ҮБХ-ы т эргүүн болсон байна.
Энд мартаж боломжгүй нэг бөх бол Өмнөговь заан болсон Рэнцэнбямбын Сэддорж юм .Аймаг цэргийн цолтны барилдаанаас эхлээд олон олон зүйлийг санаачлан хийж байсан тэрээр эдүгээ Өмнөговь аймагт өндөр албан тушаал хашсаар байна.
Баянхонгорт алдарт Лодойн Жанцандорж арслан үзүүр нэмсэн бол Өвөрхангайд “мундаг улаан” хэмээх Төмөрбаатарын Ганбаатар үзүүрлэсэн байна. Эрдэнэтэд белазын Болд арслан у.н С.Дангаасүрэнгийн хамт шөвгөрч, Н.Саранцогт харцага үзүүрлэж, Дундговь шинэхэн харцага Л.Пүрэвжав нь үзүүрлэж, Сүхбаатарт у.н Ш.Лхагвасүрэн их шөвөгт шалгарчээ. Хэнтийд Тогоогийн Отгонзоригт мөн шөвгөрч байжээ. Ийнхүү том цолтой, хашир бөхчүүд сайн барилдсан бол Говь-Алтай, Увсад начин болсон Ваанчигийн Туяазаяа, Төрөөгийн Мягмаржав нар төдийлөн харагдахаа больжээ.
2004 онд цолд хүрсэн улсын цолтнууд наадам дэвжээгээ чимэн барилдсаар яваа бол аймгийн цолтнуудаас Сэлэнгэд үзүүрлэсэн Эрдэнэжавын Саранбаатар, Төв аймагт начин болсон Угтаалын Намхайдоржийн Бямбацогт, Говь-Алтайн Ёндонгийн , Ховдын Дуутын Төмөрбаатарын Шинэзориг нар л тогтмол барилдсаар явна.
Ийнхүү бодоход, санахад аравхан жил хэмээн санагдавч нэлээн хугацаа өнгөрч энэ хооронд улсын гарди нэг, улсын заан гурав, улсын харцага нэг, улсын начин зургаа бүгд 11 улсын цолтон 2004 оны наадмуудаас цолд хүрч байжээ. Мөн бүх цэргийн баярт түрүүлсэн Даваанямын Лхагвадорж удаахан нь болсон их баяр наадмаар тав давж начин цолд хүрч байлаа.
Арван жилийн өмнөх аймгийн наадмуудаас аргагүй сайн бөхчүүд төрж байжээ.
МУИС-ийн оюутан Т.Түмэндэмбэрэл
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна