Ааваа дурссан харваа

Харваачдаараа алдаршсан цөөхөн газрын нэг бол Дорнод аймгийн Баян-Уул сум билээ. Энэ сумаас  Улсын мэргэн, Хүндэт мэргэн цолтон 17, спортын мастер 57 төрөн гарсан түүхэн уламжлалтай. Улсын баяр наадмын харваанд цэц мэргээ уралдуулж алдар цолд хүрээгүй ч Онон, Улз голдоо нэрээ дуурсгаж нутаг орондоо алдаршсан Д.Цэрэндорж, Ц.Дашравдан, Ж.Жамбалдорж, Б.Дугар, Ц.Даш, Н.Итгэл, Б.Дарьжав, Х.Лхасүрэн, Ч.Галсан гээд нэрлэвэл багагүй харваачдыг дурсах нь ойлгомжтой. Хэдийгээр Улсын наадамд оролцож яваагүй ч нутаг орондоо цуутай мэргэчүүлийн нэгэнд тооцогдож явсан хүний нэг бол Базарын Чимидцэрэн гуай юм. Б.Чимидцэрэн гуай амьд сэрүүн байсансан бол энэ жил 100 нас зооглох байлаа. Энэ тэмдэглэлт үйл явдлыг тохиолдуулан Б.Чимидцэрэн гуайн үр хүүхдүүд буриад сурын харвааг Баян-Уул сумын төвд зохион байгуулав. Энэ харваанд Баян-Уул, Баяндун, Дашбалбар сум, Чойбалсан хот, Багануур дүүргийн 60 гаруй харваач оролцож хоёр өдрийн турш барын /уухайн/ дуугаар нутаг орноо баясууллаа.
Эрэгтэй харваачдаас Мухардайны удмын харваач, спортын мастер Г.Баярсайхан 64 сумаас 60 онож тэргүүн байр эзэлсэн. Хоёрдугаар байрт түүний дүү, спортын мастер Г.Амарсайхан /хоёулаа Багануур/, гуравдугаар байрт спортын мастер О.Сүхбаатар /Баяндун/, дөрөв, тавдугаар байрт залуу харваач Л.Энхбат/Баян-Уул/, Б.Батбаяр /Баяндун/ орсон бол эмэгтэйчүүдээс спортын мастер Э.Оюунжаргал /Дашбалбар/ 64 сумаас  48 онож манлайлав. Удаах байрт залуу харваач Б.Тэргэлсаран /Баян-Уул/, гоцмэргэн Д.Бор-Охин /Дашбалбар/, залуу харваач Д.Ханддулам /Дашбалбар/, Б.Баярмаа /Баяндун/ нар шалгарч медаль, өргөмжлөл, мөнгөн шагнал хүртлээ. Хүүхдийн харваанд Б.Тэргэлсаран /Баян-Уул/ түрүүлж, Г.Батзаяа /Дашбалбар/, Х.Батчулуун, Д.Өсөхбаяр /хоёулаан Баян-Уул/, Б.Бат /Дашбалбар/ нар шагналт байр эзэлсэн юм. Энэ үеэр уламжлал болсон ластын харваа болж залуу харваач Сэргэлэнбаатар /Баяндун/ 400 мянган төгрөгийн бооцоог төвөггүйхэн авав. Мөн солгой харвадаг Н.Нацагдорж, Б.Төмөрбаатар, Бумчиндорж, баруун харвадаг Дугарсүрэн, Б.Дамдиндорж, Л.Батбаяр нарын хооронд бооцоот харваа анх удаа болж, барууны баг 60 мянган төгрөгийн бооцоо хүртлээ. Баян-Уул сумын унаган хүү Монгол болон Орос улсын хүний гавьяат эмч, уулын спортын мастер Ч.Цэдэн-Иш бүх дүүгээ дагуулан сумынхаа 90 жилийн ойн босгон дээр ааваа дурсан сайхан харваа зохион байгуулж нутгийн зон олноо баярлуулав. Б.Чимидцэрэн гуай харваач төдийгүй моринд хорхойтой, адуу сайхан эдэлж хэрэглэдэг, сумандаа шаггүй шатарчны нэг байсан билээ. Б.Чимидцэрэн гуайн үр хүүхдүүд жил бүр сумынхаа нээлтийн харвааг ивээн тэтгэх болсон нь Баян-Уул сумаас олон залуу харваач төрүүлэх нь гарцаагүй ээ. Нутгийн тэнгэрт барын /уухайн/ дуу бүү тасрах болтугай.
Дашрамд дуулгахад, Улсын мэргэн  П.Гарамдоржид Баян-Уул сумын сурын холбоо болон түүний ах дүү нар хурдан удмын даага бэлэглэсэн юм.
У.Энхмаа