ММСУХ-ны тэргүүн, Манлай уяач М.Энхболд: Морь уяж уралдуулах гэдэг их ухааны ажил
А.Тэлмэн
2014 оны 8-р сарын 05 -нд
-Наадмын сонин жилээ даадаг гэдэг. АХ-ын 93 жилийн ойд хязаалан түрүүлгэсэнд баяр хүргэе.
-Баярлалаа. Улс хувьсгалын 93 жилийн ой үндэсний их баяр наадам өргөн дэлгэр сайхан боллоо. Миний хүүгийн үрээ улс хувьсгалынхаа наадамд алтан жолоо өргөж түрүүллээ. Улсын наадамд түрүүлж, алтан медаль авахаас сайхан зүйл гэж уяач хүнд юу байхав. Би олон жил энэ Хүйн долоон худаг болон Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд түрүүлж, айрагдсан морьдын шагналыг гардуулж байсан. Харин өнөөдөр өөрөө шагнал авлаа. Хүмүүст баяр баясгалан бэлэглэж байсан хүнд ийм сайхан хувь тавилан тохиодог юм байна хэмээн дотроо бодож бэлгэшээж байна даа.
-Түрүү хязаалан өнгөрсөн жил мөн түрүүлээд хасагдаж байсан санагдана?
-Тиймээ. Манай унаган адуу. Ноднин шүдлэн насандаа төрийн наадамд түрүүлсэн ч хасагдсан. Би арваад жил улсын наадмын комиссын дарга хийсэн. Миний дараа тэр ажлыг эрхэлж байгаа улстай зарга хийх нь ёс зүйн хувьд зохимжгүй гэж үзээд дуугараагүй. Тэгээд яахав, аргагүй хурдан юм гэдэг хурдан л байдаг юм байна. Энэ жил ахиад түрүүллээ. Наадмын комиссынхон шагналаа өгч байна.
-Морин жилийн босгон дээр Монгол Улсын Манлай уяач цол хүртсэн?
-Энэ төрийн их хайр хишиг, ивээл юм. Төрийн их хайр хишиг, ивээлийн дотор ард түмний хүндэтгэл хамт явдаг. Улс, бүсийн наадмаас 17 айраг хүртсэн амжилтаараа Манлай уяач цол авсан. Би таван жилийн өмнө Манлай уяач цолны болзлыг хангачихсан байсан юм. Тэгээд яахав дээ, нэг талаасаа төрийн сайд хүн, нөгөө талаасаа уяачдын холбооны тэргүүн хүн юу юугүй цол хэргэмд шунах нь зохимжгүй юм даа гээд хүлээзнэж байсан юм. Тэр хооронд олон хүн төр түмнийхээ хайр хишгийг хүртэх ёстой, цолоо авсан нь дээр хэмээн зөвлөж байсан болохоор морин жилийн босгон дээр Манлай уяач цолоо гардан авсан. Үнэхээр ч цол дагаж бяр гэж морьд сайхан хурдалж, өнгөтэй байна. Хаврын бүсийн “Дүнжингаравын хурд” уралдааны эрлийз дээд насны ангилалд өсгий цагаан хүрэн азарга маань дөрвөөр давхиж, сая хязаалан түрүүллээ.
-Шинэхэн Манлай төрийнхөө наадамд хэдэн насны морь мордуулав?
-Зургаан насны морь мордуулсан. Халзан морь маань 20 гаргаж давхилаа. Өмнө нь улсын наадам, "Дүнжингаравын хурд" уралдаанд айрагдаж байсан хүрэн халзанг маань морь сонирхогчид андахгүй байх. Хязаалан үрээ сайхан давхиж 10 хэдээр орлоо. Ер нь монгол хүн хүүхэд, морь мэнд сайхан наадахыг л чухалчилж, хамгийн сайханд тооцдог шүү дээ. Би ч гэсэн тийнхүү бэлгэшээж байна. Морь уяж уралдуулах гэдэг их ухааны ажил. Би сүүлийн 6-7 жил Монголын уяачдын эв нэгдэл болсон ММСУХ-ны тэргүүнээр ажиллаж байгаа. Уяачид маань бүтэн жилийн туршид өөрийнхөө хурдан хүлгийг уяж, наадмын гурван өдөр л түүнийхээ ид шидийг үздэг. Тиймдээ ч бүтэн жилийн хүлээлттэй улсын наадамд морь түрүүлгэж, айрагдуулна гэдэг уяачийн чин хүсэл байдаг. Түмэн олон уяачдадаа хар буруу саналгүй, хүссэн санасан болгоныг нь ажил хэрэг болгож энэ холбоог удирдаж яваагийн хувьд надад буян заяа нь ирдэг л гэж боддог. Манайх удам угсаагаараа морь уяж байсан. Манай аавын ах дүү нар бүгдээрээ сум, аймагтаа хурдан морь уралдуулж байсан. Миний унаач хүүхэд Орхон-Уул аймгийн Зургаадай гэж хүү бий. Олон жил энэ хүүтэйгээ хамт сайхан баярлаж, сайхан наадаж байна. -ММСУХ-ны тэргүүний албыг улиран хашиж байгаа?
-Тиймээ. ММСУХ-ны VI их хурлаар миний бие тэргүүнээр дахин сонгогдсон.V их хурлаас хойш өнгөрсөн таван жилийн дотор өөрийнхөө өмнөө тавьсан зорилтоо амжилттай биелүүлсэн гэж боддог. Тиймдээ ч VI их хурлаас шинэ залуу удирдлага гараасай гэж бодож хүсч байсан ч уяачид маань дахин дөрвөн жил ажиллах “даалгавар” өгсөн учраас тэргүүний албаа үргэлжлүүлэн хашиж байна. Манай холбоо Азийн болон олон улсын морин холбооны гишүүн болсон. Морьтон монголчууд мориороо танигдах учиртай. Үүний төлөө ММСУХ ажиллаж байгаа. Хүйн мандлын долоон худаг гэдэг энэ газар 1778-1922 он хүртэл наадмаа хийж үе, үеийн Богд гэгээнтнүүд морилж наадмаа үздэг байсан сайхан түүх бий. Тэрхүү түүхт хөндийд XXI зууны Гиннесийн хоёр ч дээд амжилтыг бид тогтоож, дэлхий даяар эх орныхоо нэрийг цуурайтууллаа. 11125 морьтны жагсаал, 4249 морины уралдаан түүхэн үйл явдал болж мөнхөрсөн. Энэ бол морио дээдэлж явдаг Монголын эр хүн болгоны чин хүсэл байсан. Холбооны тэргүүнээр ажиллаж байхдаа ийнхүү монгол морио дэлхийд данслуулсандаа баяртай байгаа. Цаашдаа ч гэсэн Монголын морин спортыг хөгжүүлэх чадах бүхнээ хийх болно.
-Ярилцсанд баярлалаа. Амжилт хүсье.
У.Энхмаа
-Баярлалаа. Улс хувьсгалын 93 жилийн ой үндэсний их баяр наадам өргөн дэлгэр сайхан боллоо. Миний хүүгийн үрээ улс хувьсгалынхаа наадамд алтан жолоо өргөж түрүүллээ. Улсын наадамд түрүүлж, алтан медаль авахаас сайхан зүйл гэж уяач хүнд юу байхав. Би олон жил энэ Хүйн долоон худаг болон Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд түрүүлж, айрагдсан морьдын шагналыг гардуулж байсан. Харин өнөөдөр өөрөө шагнал авлаа. Хүмүүст баяр баясгалан бэлэглэж байсан хүнд ийм сайхан хувь тавилан тохиодог юм байна хэмээн дотроо бодож бэлгэшээж байна даа.
-Түрүү хязаалан өнгөрсөн жил мөн түрүүлээд хасагдаж байсан санагдана?
-Тиймээ. Манай унаган адуу. Ноднин шүдлэн насандаа төрийн наадамд түрүүлсэн ч хасагдсан. Би арваад жил улсын наадмын комиссын дарга хийсэн. Миний дараа тэр ажлыг эрхэлж байгаа улстай зарга хийх нь ёс зүйн хувьд зохимжгүй гэж үзээд дуугараагүй. Тэгээд яахав, аргагүй хурдан юм гэдэг хурдан л байдаг юм байна. Энэ жил ахиад түрүүллээ. Наадмын комиссынхон шагналаа өгч байна.
-Морин жилийн босгон дээр Монгол Улсын Манлай уяач цол хүртсэн?
-Энэ төрийн их хайр хишиг, ивээл юм. Төрийн их хайр хишиг, ивээлийн дотор ард түмний хүндэтгэл хамт явдаг. Улс, бүсийн наадмаас 17 айраг хүртсэн амжилтаараа Манлай уяач цол авсан. Би таван жилийн өмнө Манлай уяач цолны болзлыг хангачихсан байсан юм. Тэгээд яахав дээ, нэг талаасаа төрийн сайд хүн, нөгөө талаасаа уяачдын холбооны тэргүүн хүн юу юугүй цол хэргэмд шунах нь зохимжгүй юм даа гээд хүлээзнэж байсан юм. Тэр хооронд олон хүн төр түмнийхээ хайр хишгийг хүртэх ёстой, цолоо авсан нь дээр хэмээн зөвлөж байсан болохоор морин жилийн босгон дээр Манлай уяач цолоо гардан авсан. Үнэхээр ч цол дагаж бяр гэж морьд сайхан хурдалж, өнгөтэй байна. Хаврын бүсийн “Дүнжингаравын хурд” уралдааны эрлийз дээд насны ангилалд өсгий цагаан хүрэн азарга маань дөрвөөр давхиж, сая хязаалан түрүүллээ.
-Шинэхэн Манлай төрийнхөө наадамд хэдэн насны морь мордуулав?
-Зургаан насны морь мордуулсан. Халзан морь маань 20 гаргаж давхилаа. Өмнө нь улсын наадам, "Дүнжингаравын хурд" уралдаанд айрагдаж байсан хүрэн халзанг маань морь сонирхогчид андахгүй байх. Хязаалан үрээ сайхан давхиж 10 хэдээр орлоо. Ер нь монгол хүн хүүхэд, морь мэнд сайхан наадахыг л чухалчилж, хамгийн сайханд тооцдог шүү дээ. Би ч гэсэн тийнхүү бэлгэшээж байна. Морь уяж уралдуулах гэдэг их ухааны ажил. Би сүүлийн 6-7 жил Монголын уяачдын эв нэгдэл болсон ММСУХ-ны тэргүүнээр ажиллаж байгаа. Уяачид маань бүтэн жилийн туршид өөрийнхөө хурдан хүлгийг уяж, наадмын гурван өдөр л түүнийхээ ид шидийг үздэг. Тиймдээ ч бүтэн жилийн хүлээлттэй улсын наадамд морь түрүүлгэж, айрагдуулна гэдэг уяачийн чин хүсэл байдаг. Түмэн олон уяачдадаа хар буруу саналгүй, хүссэн санасан болгоныг нь ажил хэрэг болгож энэ холбоог удирдаж яваагийн хувьд надад буян заяа нь ирдэг л гэж боддог. Манайх удам угсаагаараа морь уяж байсан. Манай аавын ах дүү нар бүгдээрээ сум, аймагтаа хурдан морь уралдуулж байсан. Миний унаач хүүхэд Орхон-Уул аймгийн Зургаадай гэж хүү бий. Олон жил энэ хүүтэйгээ хамт сайхан баярлаж, сайхан наадаж байна. -ММСУХ-ны тэргүүний албыг улиран хашиж байгаа?
-Тиймээ. ММСУХ-ны VI их хурлаар миний бие тэргүүнээр дахин сонгогдсон.V их хурлаас хойш өнгөрсөн таван жилийн дотор өөрийнхөө өмнөө тавьсан зорилтоо амжилттай биелүүлсэн гэж боддог. Тиймдээ ч VI их хурлаас шинэ залуу удирдлага гараасай гэж бодож хүсч байсан ч уяачид маань дахин дөрвөн жил ажиллах “даалгавар” өгсөн учраас тэргүүний албаа үргэлжлүүлэн хашиж байна. Манай холбоо Азийн болон олон улсын морин холбооны гишүүн болсон. Морьтон монголчууд мориороо танигдах учиртай. Үүний төлөө ММСУХ ажиллаж байгаа. Хүйн мандлын долоон худаг гэдэг энэ газар 1778-1922 он хүртэл наадмаа хийж үе, үеийн Богд гэгээнтнүүд морилж наадмаа үздэг байсан сайхан түүх бий. Тэрхүү түүхт хөндийд XXI зууны Гиннесийн хоёр ч дээд амжилтыг бид тогтоож, дэлхий даяар эх орныхоо нэрийг цуурайтууллаа. 11125 морьтны жагсаал, 4249 морины уралдаан түүхэн үйл явдал болж мөнхөрсөн. Энэ бол морио дээдэлж явдаг Монголын эр хүн болгоны чин хүсэл байсан. Холбооны тэргүүнээр ажиллаж байхдаа ийнхүү монгол морио дэлхийд данслуулсандаа баяртай байгаа. Цаашдаа ч гэсэн Монголын морин спортыг хөгжүүлэх чадах бүхнээ хийх болно.
-Ярилцсанд баярлалаа. Амжилт хүсье.
У.Энхмаа
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна