Б.Дамдин, Ш.Гонгор нар Мэргэн цол хүртсэн 1950 оны сурын харваа

2015 оны 4-р сарын 01 -нд

Энэ жилийн наадамд Батлан хамгаалах яамнаас 150, хязгаарын газраас 180, Улаанбаатар хотоос 100, аймгуудаас 100 орчим, нийт 512 бөх дуудан авчирч барилдуулжээ. Ийнхүү Ц.Чимэд-Очир аварга ес даван түрүүлж Даян аварга цол хүртээжээ. Харин найм давж үзүүрлэсэн “Хужаа” хэмээх Ө.Чүлтэмсүрэн арсланд “Аварга цол” гэж бичсэнээ буцаагаад дарчихсан цолны бүртгэл архивд хадгалагдаж буй аж.
Хурдан морины уралдааны азарганд О.Санжаабүрэг /Төв.Авдарбаян/-гийн цавьдар, их насанд И.Даваацэрэн /Төв.Баянцогт/-гийн зээрд халзан, соёолонд Лувсанбалдан /Төв.Авдарбаян/-гийн хар, хязааланд Дамдинжав /Төв.Баян/-ын хонгор, шүдлэнд Гармаа /Дундговь.Дэрэн/-гийн хөх саарал, дааганд Баяр /Төв.Баянцагаан/-ын саарал торгон жолоо өргүүлжээ.
Үндэсний сурын харваа:
1. Б.Дамдин /Сэлэнгэ.Дулаанхан/-17
2. Шагдарсүрэн-16
3. Д.Намсрай /Дорнод.Булган/-15
4. Х.Лувсанцэрэн /Төв.Лүн/-14
5. ................................
1950 онд буюу АХ-ын 29 жилийн ойн улсын их баяр наадмын үндэсний сурын харваанд Улсын бага хурлын дарга асан Бумцэндийн төрсөн дүү, партизан Б.Дамдин 20 сумаас 17 онож түрүүлэн Улсын мэргэн цол хүртжээ.
Тэрбээр Түшээт хан аймгийн Эрдэнэ вангийн хошуу буюу одоогоор Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын нутаг Дулаанханы өвөрт 1890 онд төржээ. Хожмоо айлд үрчлэгдсэн тул ахаасаа өөрөөр овоглогдох болсон байна. Бага наснаасаа мал маллаж, хадлан тариалангийн ажил эрхэлж байгаад 1921 онд Ардын журамт цэрэгт сайн дураар элсэн орж, цэргийн агт хүнс сэлбэх ажилд дайчлагдан явжээ. Хувьсгалын дараа 1950 он хүртэл улс, олон нийтийн байгууллагад алба хашиж байв.
Улсын мэргэн Б.Дамдин нь 1943 онд анх улсын наадмын харваанд маршал Х.Чойбалсан, Сэлэнгэ аймгийн Ерөөгийн модон заводын харваач С.Самдан нарын адил 20 сумаас 14 онож гуравдугаар байрын төлөө товх харван өрсөлдөж, улмаар дөрөвдүгээр байрт шалгаран үлдсэнээс хойш тавантаа айрагджээ. Удаад нь 1947 онд буюу АХ-ын 26 жилийн ойн баяр наадмын хаваанд 17 онож аман хүзүүдсэн байна. Гурав дахь удаад нь 1948 оны наадмаар 16 онож гуравдугаар байр эзэлжээ. 1949 оны улсын наадмаар 15 онож мөн гуравдугаар байрт орсноор дөрөв дэх удаагаа айрагдсан агаад дараа жил нь түрүүлсэн нь энэ бөлгөө. Мөнхүү 1951 оны АХ-ын 30 жилийн ойн наадмын сур харваа болон 1960 онд тус тус дөрөвдүгээр байрт шалгарснаар нийт нэг удаа түрүүлж, зургаа удаа айрагдсан цэцтэй мэргэн байсан юм.
Улсын мэргэн, спортын мастер Д.Балдандорж өгүүлсэн нь:
-Үндэсний сурын харваа бол бусад спортоос ялгаатай нь нүдний хараа гүйцэж, дөрвөн мөч сульдаагүй цагт залуу тамирчин шиг харваж болдог. Ийм жишээ олныг дурдаж болно. Үүний жишээ гэвэл хаад ноёдын үед банздуулж байж харваж сурсан, хожмоо олонд алдаршсан Ш.Ишчогдов, Б.Дамдин зэрэг мэргэчүүл 70 гаруй насандаа сайн харвадаг байсан.
Улсын наадмын хүүхдийн харваа:
1. Гиймаа
2. Шагдарсүрэн
3. ...............
Отго харваа:
1. БНМАУ-ын баатар Ш.Гонгор
1950 оны отго харваагаар Хэнтий аймгийн Баянхутаг сумын уугуул, БНМАУ-ын баатар Ш.Гонгор түрүүлж Улсын мэргэн цол хүртжээ.
Улсын мэргэн, спортын мастер П.Гарамдорж гуай өгүүлрүүн:
-...Ш.Гонгор гуай ч мэргэн цолтой харваач байлаа. Халимаг үсээ хажуу тийш нь самнаж, улсын баатрын алтан таван хошуу тэмдгээ байнга зүүж явдаг, шаламгай хурдан хөдөлгөөнтэй, их яриа хөөрөөтэй, ан гөрөө, ялангуяа чонын тухай ярианд сэтгэл нь сэргэж, нүд нь гялалзаад ирдэгсэн. Нумаа огцом ширүүн их сунгаж татдаг тул нумд нэлээн халгаатай хүний нэг байсан даа.
Дээрх ярианаас үүдэн дурдахад Ш.Гонгор мэргэн улсын анчин нэгэн байсан бөгөөд түүний тухай үлгэр домог лугаа зүйл бишгүй тархсан нь бий. Хэвлэлд бичигдсэнээс нь иш татахад тэрбээр 1940 онд Хэнтий аймгийн Идэрмэг сумын нутаг Янт хүрээгийн ууланд чонын авд явж ахуйдаа долоон сумаар долоон чоно, мөн 1942 оны намар ганцхан өдөрт 66 сумаар 63 зээр, 1959 онд нэг цагийн дотор 50 метрийн зайнаас мөн долоон сумаар долоон чоно агнаж байжээ.
Анианханы Хүрэн-Алагийн Отгонбаатар
Хурдан морины уралдааны азарганд О.Санжаабүрэг /Төв.Авдарбаян/-гийн цавьдар, их насанд И.Даваацэрэн /Төв.Баянцогт/-гийн зээрд халзан, соёолонд Лувсанбалдан /Төв.Авдарбаян/-гийн хар, хязааланд Дамдинжав /Төв.Баян/-ын хонгор, шүдлэнд Гармаа /Дундговь.Дэрэн/-гийн хөх саарал, дааганд Баяр /Төв.Баянцагаан/-ын саарал торгон жолоо өргүүлжээ.
Үндэсний сурын харваа:
1. Б.Дамдин /Сэлэнгэ.Дулаанхан/-17
2. Шагдарсүрэн-16
3. Д.Намсрай /Дорнод.Булган/-15
4. Х.Лувсанцэрэн /Төв.Лүн/-14
5. ................................
1950 онд буюу АХ-ын 29 жилийн ойн улсын их баяр наадмын үндэсний сурын харваанд Улсын бага хурлын дарга асан Бумцэндийн төрсөн дүү, партизан Б.Дамдин 20 сумаас 17 онож түрүүлэн Улсын мэргэн цол хүртжээ.
Тэрбээр Түшээт хан аймгийн Эрдэнэ вангийн хошуу буюу одоогоор Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын нутаг Дулаанханы өвөрт 1890 онд төржээ. Хожмоо айлд үрчлэгдсэн тул ахаасаа өөрөөр овоглогдох болсон байна. Бага наснаасаа мал маллаж, хадлан тариалангийн ажил эрхэлж байгаад 1921 онд Ардын журамт цэрэгт сайн дураар элсэн орж, цэргийн агт хүнс сэлбэх ажилд дайчлагдан явжээ. Хувьсгалын дараа 1950 он хүртэл улс, олон нийтийн байгууллагад алба хашиж байв.
Улсын мэргэн Б.Дамдин нь 1943 онд анх улсын наадмын харваанд маршал Х.Чойбалсан, Сэлэнгэ аймгийн Ерөөгийн модон заводын харваач С.Самдан нарын адил 20 сумаас 14 онож гуравдугаар байрын төлөө товх харван өрсөлдөж, улмаар дөрөвдүгээр байрт шалгаран үлдсэнээс хойш тавантаа айрагджээ. Удаад нь 1947 онд буюу АХ-ын 26 жилийн ойн баяр наадмын хаваанд 17 онож аман хүзүүдсэн байна. Гурав дахь удаад нь 1948 оны наадмаар 16 онож гуравдугаар байр эзэлжээ. 1949 оны улсын наадмаар 15 онож мөн гуравдугаар байрт орсноор дөрөв дэх удаагаа айрагдсан агаад дараа жил нь түрүүлсэн нь энэ бөлгөө. Мөнхүү 1951 оны АХ-ын 30 жилийн ойн наадмын сур харваа болон 1960 онд тус тус дөрөвдүгээр байрт шалгарснаар нийт нэг удаа түрүүлж, зургаа удаа айрагдсан цэцтэй мэргэн байсан юм.
Улсын мэргэн, спортын мастер Д.Балдандорж өгүүлсэн нь:
-Үндэсний сурын харваа бол бусад спортоос ялгаатай нь нүдний хараа гүйцэж, дөрвөн мөч сульдаагүй цагт залуу тамирчин шиг харваж болдог. Ийм жишээ олныг дурдаж болно. Үүний жишээ гэвэл хаад ноёдын үед банздуулж байж харваж сурсан, хожмоо олонд алдаршсан Ш.Ишчогдов, Б.Дамдин зэрэг мэргэчүүл 70 гаруй насандаа сайн харвадаг байсан.
Улсын наадмын хүүхдийн харваа:
1. Гиймаа
2. Шагдарсүрэн
3. ...............
Отго харваа:
1. БНМАУ-ын баатар Ш.Гонгор
1950 оны отго харваагаар Хэнтий аймгийн Баянхутаг сумын уугуул, БНМАУ-ын баатар Ш.Гонгор түрүүлж Улсын мэргэн цол хүртжээ.
Улсын мэргэн, спортын мастер П.Гарамдорж гуай өгүүлрүүн:
-...Ш.Гонгор гуай ч мэргэн цолтой харваач байлаа. Халимаг үсээ хажуу тийш нь самнаж, улсын баатрын алтан таван хошуу тэмдгээ байнга зүүж явдаг, шаламгай хурдан хөдөлгөөнтэй, их яриа хөөрөөтэй, ан гөрөө, ялангуяа чонын тухай ярианд сэтгэл нь сэргэж, нүд нь гялалзаад ирдэгсэн. Нумаа огцом ширүүн их сунгаж татдаг тул нумд нэлээн халгаатай хүний нэг байсан даа.
Дээрх ярианаас үүдэн дурдахад Ш.Гонгор мэргэн улсын анчин нэгэн байсан бөгөөд түүний тухай үлгэр домог лугаа зүйл бишгүй тархсан нь бий. Хэвлэлд бичигдсэнээс нь иш татахад тэрбээр 1940 онд Хэнтий аймгийн Идэрмэг сумын нутаг Янт хүрээгийн ууланд чонын авд явж ахуйдаа долоон сумаар долоон чоно, мөн 1942 оны намар ганцхан өдөрт 66 сумаар 63 зээр, 1959 онд нэг цагийн дотор 50 метрийн зайнаас мөн долоон сумаар долоон чоно агнаж байжээ.
Анианханы Хүрэн-Алагийн Отгонбаатар


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
7 минутын өмнө Алаг адуут Равжаа
-
21 минутын өмнө Г.Чинзоригийн хээр
-
26 минутын өмнө Аймгийн Алдарт уяач А.Нямбаатар: Хууль дүрэм нь то…
-
33 минутын өмнө Булган хонгор
-
Лхагва, 19:01 минут Б.Баярдоржийн хүрэн
-
Лхагва, 18:53 минут Сумын заан, сумын Алдарт уяач Ц.Буджав: Сумынхаа н…
-
Лхагва, 18:15 минут ТОД МАГНАЙ-26: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭРБОЛД
-
Лхагва, 18:05 минут Галт сумын Засаг дарга М.Должинжав: Галтай хар үнэ…
-
Лхагва, 17:48 минут Г.Тэмүүлэнгийн зээрд
-
Даваа, 12:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Ц.Мөнххуяг: Цавьдар морь уралд…
-
Даваа, 12:24 минут Сумын Алдарт уяач Г.Мягмарбаатар: Төв аймгийнхаа б…
-
Даваа, 12:08 минут Еслүү хээр
-
Даваа, 11:59 минут Наян зуны наадам буюу хамгийн олон адуут Д.Нооного…
-
Даваа, 11:56 минут Ц.Гантулгын хул
-
Баасан, 20:21 минут 3000-ын улааны эзэн Гомбожавын Очирбат
-
Баасан, 19:57 минут Д.Ганзоригийн хээр
-
Баасан, 19:52 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Ганзориг: “Аавын минь адуу” …
-
1-р сарын 12 -нд Сайн адууны эрэлчин, шандаст шаргын эзэн Ажинбааг …
-
1-р сарын 12 -нд “Манба Дацан” хийдийн зурхайч, Анагаах Ухааны маги…
-
1-р сарын 12 -нд Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
1-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Г.Дорж: Галшараас авчирсан адуун…
-
1-р сарын 12 -нд Луу халтар
-
1-р сарын 11 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-25: МАЛЫН ИХ ЭМЧ Д.НЯМЖАВ
-
1-р сарын 11 -нд “Хөгжилт” нэгдлийн ууган гишүүн, хурдан хүлгийн цу…
-
1-р сарын 11 -нд Ч.Батзоригийн хар
-
1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
1-р сарын 08 -нд Баян ходоодны дааганы унаач Уралдаанч Б.Батхишиг: …
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
1-р сарын 08 -нд Уралдаанч Б.Баярцогт: Одоо ээж рүүгээ ярина аа
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
1-р сарын 08 -нд Уяач Б.Сэр-Од: Халзан даагаараа төрийн наадмын анх…
-
1-р сарын 06 -нд П.Энхмөнхийн сартай хул
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 06 -нд Г.Гансүхийн хул
-
1-р сарын 06 -нд Уяач Г.Гансүх: Тэр үеийг үгээр илэрхийлэхийн аргаг…
-
1-р сарын 04 -нд Сумын Алдарт уяач Н.Батболд: Хашаанд зогсоож тэжээ…
-
1-р сарын 04 -нд Уралдаанч Н.Билэгтсайхан: Том болоод эмч болно оо
-
1-р сарын 04 -нд С.Баярсайханы бор
-
1-р сарын 04 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Баярсайхан: Улсын баяр наада…
-
1-р сарын 02 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Тайванжаргал: Өвөө маань 9 сум…
-
1-р сарын 02 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-24: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Э.МӨНХ-…
-
1-р сарын 02 -нд Уралдаанч О.Өсөхбаяр: Улсын наадмаас анхны айргаа …
-
1-р сарын 02 -нд Ц.Гончигсүрэнгийн хээр
-
1-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Гончигсүрэн: Би өөрийгөө азт…
-
12-р сарын 30 -нд Ухаа адуугаар урамтай наадагч Сэр-Одын Сунайндагва
-
12-р сарын 30 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд эхний 6-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
12-р сарын 30 -нд Уралдаанч Б.Төрболд: Замынхаа талдаа ороход айрагт…
-
12-р сарын 30 -нд З.Тэмүүжингийн хонгор
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Г.Батболд: Хоёр зүйлийг б…
-
Даваа, 11:59 минут Наян зуны наадам буюу хамгийн олон адуут Д.Нооного…
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Хүннү халтар
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
12-р сарын 30 -нд Уралдаанч Б.Төрболд: Замынхаа талдаа ороход айрагт…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөр: Хурдан морины төлөө …
-
12-р сарын 23 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Батсүх: Ийм л үр дүн хүлээж…
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Алдраа авч чадаагүй аавыгаа дурсахуй
-
2020 оны 12-р сарын 21 -нд Уяач А.Лхагва: Гүнтийн ногооноос хойш 37 жилийн да…
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Дайчин халзан
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд МУ-ын Алдарт уяач Батчулууны Ерөөлт: Их мэдэж, нар…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Уралдаанч С.Эрхэмбаяр: Улсад уралдаж байгаа морьды…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Дөлгөөн халтар
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Рэнцэндорж: Баянбараат, Баянца…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Дүүгүүр хээр
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
Даваа, 12:24 минут Сумын Алдарт уяач Г.Мягмарбаатар: Төв аймгийнхаа б…
-
2020 оны 12-р сарын 16 -нд МОНГОЛ ХҮРЭН
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Морьтны соёлыг түүчээлэн түгээгсэд
-
12-р сарын 24 -нд Уяач Г.Адьяахүү: Цагаанхайрхан сумаас маань монгол…
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 30-д хурдалсан их насны хүл…
-
2020 оны 12-р сарын 21 -нд Боржигон овогт Дэндэвийн Хишигжаргал
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Д.Баясгалан: Луу жил дхүр…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Х.ТҮМЭНБАЯРЫН ХУЛАН БУУРАЛ
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Тод манлай уяач Д.Хишигжаргал: Моринд дуртай охинд…
-
1-р сарын 12 -нд Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд З.ПҮРЭВ-ОЧИРЫН ЗЭЭРД
-
2020 оны 10-р сарын 16 -нд Мадаггүй сайхан нааддаг Макс галын уяачид
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Уралдаанч Б.Буянтөгс: Тавд давхиж явахад зүрх хурд…
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд Г.Ганбаярын хар
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Сумын Алдарт уяач Г.Одбаатар: Манайхан Баянхонгор …
-
2020 оны 10-р сарын 16 -нд МЭНГЭТ ХҮРЭН
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Д.ДАЯНДЭМИДИЙН ХОНГОР
-
2020 оны 11-р сарын 17 -нд МУ-ын Заан Ч.Батзориг: Төрийнхөө наадмаас нэг дор …
-
1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
2020 оны 12-р сарын 07 -нд Т.УУГАНБАЯРЫН ХҮРЭН
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 11-30 хурдалсан соёолонгууд
-
12-р сарын 23 -нд Б.Батсүхийн унаган зээрд
-
Даваа, 12:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Ц.Мөнххуяг: Цавьдар морь уралд…
-
12-р сарын 30 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд эхний 6-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
12-р сарын 24 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 11-30-д хурдалсан хязааланг…
-
12-р сарын 30 -нд Уяач З.Тэмүүжин: Эрдэнэтээс анх удаа төрийн наадмы…
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Ц.ЧИНГИСИЙН БУУРАЛ
-
1-р сарын 02 -нд Ц.Гончигсүрэнгийн хээр
-
2020 оны 12-р сарын 07 -нд Аатай ах дүүс
-
1-р сарын 06 -нд П.Энхмөнхийн сартай хул
-
2020 оны 11-р сарын 19 -нд Ц.Буянбаатарын саарал
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна