Аймгийн Алдарт уяач Д.Баттулга: Хорин хэдэн жил морь уяхдаа адууны хөл авч үзээгүй

Завхан аймгийн Асгат сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Д.Баттулгатай хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
-Анх айраг түрүү хүртэж, уяачийн жаргалыг мэдэрсэн бахдалт наадмын дурсамжаас яриагаа эхэлье гэж бодож байна?
-Аав маань 1988 онд улсын Аварга агент болоход Цэндбадам гээд манай хамаатны ах хээр шүдлэн үрээгээр мялаасан юм. Тэр үрээг нь би анх 17 настайдаа уяж Асгат сумынхаа наадамд айрагдуулчихаад, Баянхайрхан суманд болсон медальтай наадамд очиж аман хүзүүдэж байлаа. Тэр миний анхны айраг даа. Хээр морь маань дараа нь 1995 ,1998 онуудад сумандаа аман хүзүүдүүдэж, 2000 онд Тэсийн даншигт хорь гаргаж давхиад, 2001 онд сумынхаа наадамд түрүүлж байлаа.
-Таныг олон жил баярлуулжээ?
-Тэгсэн. 2001 онд суманд түрүүлээд байхад нь Сонгино сумын харьяат Мандаа гээд найз маань мотоцикль өгчихөөд аваад явсан. Түүний дараа Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг суманд байдаг Лхагваа гэдэг хамаатнаасаа нэлээд ааш муутай хээр морио авч уясан юм. Эхэн үедээ дундуур давхидаг байснаа 2003 онд анх сумандаа айрагдаад, түүнээс хойш гурван жил дараалан аман хүзүүдэж, 2009 онд түрүүлж байлаа. 2012 онд 19 настайдаа сумандаа айрагдсан.Одоо 21 настай морь бий. Би ер нь хорин хэдэн жил морь уяхдаа адууны хөл авч үзээгүй хүн.
-Бахадмаар чанар шүү. Танд уяаны эрдэм заасан багш тань хэн бэ?
-Аймгийн Алдарт Аюушжав, Жамбазундуй нарын буурлуудыг багшаа гэж хүндэлж явдаг. Мөн “өндөр” хэмээх Даваажав, Одонтуяа, Аюурсэд зэрэг нутгийн уяачдынхаа заавар зөвлөгөөг сонсч байсны хүчинд өдий зэрэгтэй явна даа. Би таван настайдаа морь эмээлгүй унаж сурч байлаа. Тэгээд 1991 оноос хурдан хүлгийн сүүл шууж, 2012 онд аймгийн Алдарт уяач цолыг нэг түрүү, зургаан айргийн амжилтаар авсан. Хүн бүл цөөтэй малчин хүнд морь уях гэдэг амаргүй ажил. 21 жил нарнаас урьтаж адуундаа морддог байлаа. Одоо бага зэрэг халширч байгаа ч дуртай юм болохоороо бас больчихаж чадахгүй л байна.
-Ер нь адуутай нөхөрлөхийн юу нь тэгтлээ сайхан байдаг юм бэ?
-Нар мандахаас өмнө мордоод олон адуу хураагаад давхиж явахад эр хүн өөрийн эрхгүй омогшдог юм даа. Бас сайхан хэрэглэлтэй сайн морь унаад наадамчдын нүдийг баясгаж явах сайхан. Ер нь хөдөөгийн малчин эр хүний ганц бахархал адуу л байна шүү дээ. Сүүлийн үед техник хөгжөөд морио унах нь л багасаад байгаа болохоос биш.
-Хүн бүр адууныхаа чанарт анхаардаг болж. Таны хувьд...?
-Би адууныхаа тоонд биш чанарт анхаардаг. Адуугаа сайжруулах зорилгоор Дорноговь аймгийн Улаанбадрах сумаас нэг даага авсан. Мөн 2012 онд Бямбажав гэдэг хүнээс дааганаасаа эхлээд айраг алдаагүй саарал морь авсан. Энэ хавар Эрдэнэсүрэн гэдэг найзаасаа саарал даага авлаа.
-Адуу авахдаа юуг нь илүүтэй чухалчилж байна?
- Хурдны бүх шинж бүрдсэн адуу гэж байхгүй. Уяач хүн харж байгаад арай илүү гэснээ л хурдан гэж авдаг байх. Би хувьдаа дөрвөн мөч, туурай, толгой, нүдийг нь хардаг.

"Тод магнай" сэтгүүл №54