Аймгийн Алдарт уяач Б.Энхбат: Хурдан морь уясан цагаас адууныхаа удам угшлыг сайжруулах тал дээр нэлээд анхаарч байгаа

Завхан аймгийн Цагаанчулуут сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Б.Энхбатын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Хурдан морьтой холбогдсон түүхээс яриагаа эхэлье?
-Аав маань нэгдлийн адуу хариулдаг байсан болохоор бид багаасаа даага сургах зэргээр ажилд нь тусалдаг байсан нь хожмоо уяач болоход нөлөөлсөн байх. Мөн миний нагац ах аймгийн Алдарт уяач Сүхбат болон сумын Алдарт уяач дүү хоёр маань намайг моринд ороход их нөлөөлсөн. Тэднийгээ айраг, түрүү хүртэх бүрт өөрийн морь давхисан юм шиг л баярлаж, огшдог байлаа. Тэгээд л 1990 оноос л эхлэн морь уяж, 1994 онд эмнэг хул алаг соёолон сумандаа айрагдуулаад их урамшсан. Дараа нь Батбилэг гэдэг залуугаас халиун азарга авч сумандаа айрагдуулаад, үр төлүүдийг нь ч гэсэн сайн давхиулж байна. Зүүн зүгээс ирсэн адуунаас өнгөрсөн зун сумын наадамд нэг үрээ нь түрүүлж, даага аман хүзүүдлээ. Мөн сургуулийн ойд хар үрээ түрүүлсэн. 2012 онд Цагаанхайрханд хээр үрээ түрүүлгэж, хар үрээ аман хүзүүдүүлсэн.
-Зүүн зүгийн адуугаар наадаж байна уу?
-Би ер нь хурдан морь уясан цагаас адууныхаа удам угшлыг сайжруулах тал дээр нэлээд анхаарч байгаа хүн. Сүхбаатарын азарга авчирч Тэс гүү хураалгасан. Одооноос харин унаган голдуу адуугаар наадаж байна. Шарга үрээ, саарал даага, хээр үрээ гээд унаган бага адуу хурдалж байна аа. Ер нь бол манай адууны суурь ааваас минь өвлөгдөж ирсэн. Түүн дээр Тэсээс азарга авч тавин нэг сайн сэлбэсэн. Тэр борлогийн удам одоо ч тасраагүй байна. Дараа нь халиун азаргаараа нэлээд сэлбэсэн. Одоо бол Сүхбаатар аймгаас авчирсан үрээгээрээ азарга тавьсан. Мөн манай эндхийн Мягмаржавын Эрээн хамарт гэж зартай хурдан хээр азарга байсны төл хул азарганы төлүүд ч сайн давхиж байна. Одоо л хүмүүс зүүн зүгийн адуу гэж хошуураад байгаа болохоос биш дээхнэ үед Говь-Алтайн уяачид манайхаас ирээд морь мал авдаг байлаа. Одсэрийн ягаан, Бандгаа Банзрагчийн ягаан, Цамбажавын зээрд, Чинбатын хар, Дэмбэрэлийн хар, Бадарчийн хар гээд сум орон нутгийнхаа наадамд олонтаа түрүүлж, айрагдсан хурдан хүлгүүд байсан юм шүү.
-Танаас мал эмнэж засдаг хамаатнуудынх нь талаар асуугаарай хэмээн нэгэн ярилцагч маань зөвлөсөн юм?
-Манай хамаатны Гэндэн гэж сайн уяач байлаа. Тэр хүн морь уяхаас гадна адуу мал ханаж хатган эмчлэхдээ гаргуун. Адуу малыг хараад л эмгэгийг нь хэлнэ.Тэрийгээ ч засаж чадна. Судас алдаж хатгана гэж байхгүй. Малын эмч Энх-Амгаланд нэлээд юм зааж өгсөн байх. Морь танихдаа бас гаргуун. Тойрсон хэдэн сумаас олон морь авсан. Тэр бүгд нь айрагдаж, түрүүлсэн гэхээр аргагүй л мэддэг байсан байгаа биз. Одоо ахын маань хүү сумын Алдарт уяач Дэмбээ гэж залуу морио сайн уяж байна. Бид зундаа нэг гал болж гардаг юм.

"Тод магнай" сэтгүүл Завхан аймгийн тусгай дугаар