Аймгийн Алдарт уяач Ш.Нямсүрэн: Очсон наадам бүрээсээ айраг түрүүтэй л ирдэг байлаа

А.Тэлмэн
2016 оны 6-р сарын 08 -нд

Увс аймгийн Баруунтуруун сумын уугуул, Говьсүмбэр аймгийн Сүмбэр сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач Шаргын Нямсүрэн гуайн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна. 
-Та аль нутгийн хүн бэ? Энд ирээд хэдэн жил болж байна вэ?
-Би Увс аймгийн Баруунтуруун сумын хүн. 1975 онд маллаж байсан хар хонио дагаад энд илгээлтээр ирсэн. Энэ нь мах ноос сүүний чиглэлийн каракуль хонь байгаа юм. Тэр үед долоо, найман зуугаар нь хар хонийг малладаг байлаа. 300 хурганы арьсыг нь гурваас илүү хонуулахгүй авна гэдэг тухайн үедээ их том ажил байсан даа. Эхэндээ өрөвддөг ч сүүлдээ дасчихдаг юм байна лээ. Үүрэг даалгавар гэж хатуу үе байсан болохоор 700 хоньтой гэхэд 300 хургыг арьсанд өгөөд, 400-г нь бойжуулах жишээний. Тэр цагаас хойш 40 гаруй жил энд амьдарч байна.
-Увсын Баруунтуруунаас Их хурдын айраг хүртсэн Ганбаатарын ухаа, Дамдин гуайн Оодон хээр гэхчилэн хурдан буянгууд гарсан. Таны өвөг дээдэс ч морь мал уяж байв уу?
-Манай дээдчүүлд уяа сойлго тааруулсан уяачид ховорхон байлаа. Ах Нямжав маань сумын Алдарт уяач хүн байсан юм. Удмаасаа дараагийн уяач нь болсон би 1976 оноос морь уяж байна. Гэхдээ одоо манай хоёр хүү морь уяж, би зөвлөх маягтай. Манай хөвгүүд Уламбаяр, Баярцогт гэж сумын Алдарт уяачид бий.
- Увсаасаа адуутай ирж байв уу?
- Увсаас мал харгүй ирсэн. Энд ирээд Сүхбаатар, Галшарын тууврын адуунаас нэг охин адуу авсан.
Өнөөхөө Говьсүмбэрийнхээ Дагва гэж хурдтай уяачийн адуунд  тавьж, адуужсан. Ингээд тэдний бор зээрд азарганы төл хойтон жил нь төрж, 1977 онд шүдлэн үрээ Хажуу-Улааны 30 билүү 40 жилийн ойд ганц үрээтэй очоод түрүүлгэсэн. Насантогтох гэж мундаг уяачтай явж анхныхаа түрүүгээ авч байгаа нь тэр. Энэ хүнээс их ч сурсан даа.
-Түүнээс хойш хаагуур яаж наадав?
-Хажуу-Улаанаар олонтаа наадсан. Бас Галшарт хоёр удаа очсон бол Архустайд азарга, шүдлэн хоёртой очоод хоёр айраг авсан. Хэнтийд ч очиж байлаа. Хойд Баян-Улаанд гурав, Баянжаргаланд гурав, Баянмөнхөд хоёр удаа очсон. Энэ хавийнхан намайг мэднэ дээ. Очсон наадмаасаа айраг түрүүтэй л ирдэг байсан. Гэхдээ улсад явж байгаагүй.
-Таны уяж байсан морьдоос хамгийн өндөр амжилт гаргасан ямар хурдан хүлэг байна вэ?
-Миний нэг хээр азарга байсан юм. Дааганаасаа хурдалж, 15 медалийг авсан. Үүнээс нь тав нь  алтан медаль. Хөөрхий одоо байхгүй ээ. Өнөө л Дагва гэж хүний азарганд байдсаа оруулаад гарсан төл. Би бас нэг хэсэг Галшарын зээрд азарганы төлөөр сайхан наадсан хүн.
-Хээр азарганы төлүүд нь яаж давхиж байв?
-Одоо төлүүдээр нь хоёр хүү наадаж байна. Хоёулаа тус тусдаа 20 гаруй медальтай болсон.
-Сум, аймгийн баяр наадмаас хичнээн айраг түрүүтэй вэ?
-Говь-Сүмбэрт 17, 18 жил орсон байхаа. Хүүхдүүдийнхээ амжилтыг нийлүүлбэл 62 медаль байна.
-Таныг ид морь уяж байхад ямар ямар мундаг уяачид байв?
-Говь-Сүмбэрт хонгор морьтын Цэнд, Борхүү гуай гэж их сайн уядаг, сайн ч хурдтай улс байсан. Манайх Насантогтох гуайнхтай айл саахалт явлаа. Бас л мундаг уяач. Хүнд мэддэг чаддагаа сэтгэл харамгүй хэлээд л өгдөгсөн.
-Хэдэн онд сумын Алдарт уяач болж байсан бэ?
-1986, 87 оны үед сумын Аварга уяач болсон. Харин уржнан аймгийн Алдарт уяач боллоо. Ямартаа ч хурдан тууртын хийморт сүслэсэн он жилүүдийнхээ үр шимийг хүртэж л явна даа.
-Хөвгүүдээс тань гадна шавь нар олон биз?
-Залуучууд асууж сураад ирэхэд нь мэддэгээ хэлээд л өгдөг юм. Кялмааны Баяраа, багийн дарга Мандах тэдний дүү нар нь гээд хүүхдүүд ирнэ шүү.
-Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөж байна. Та эрүүл энх байж урт удаан наслаарай.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар

0 Сэтгэгдэл

ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

    Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна