Аймгийн Алдарт уяач Л.Батбаяр: Унаган хар мориороо урамтай сайхан наадаж байна
А.Тэлмэн
2016 оны 11-р сарын 16 -нд
Увс аймгийн Зүүнговь сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Л.Батбаяртай хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Удам дамжсан уяачдын нэг юм байна. Яриагаа аавын тань талаарх дурсамжаас эхэлье?
-За тэгье ээ. Миний аав аймгийн Алдарт уяач Лхагваа гэж хүн байлаа. Хурдан бор хээр морь нь олон түрүүлж, айрагдаж аавын маань нэрийг гаргасан. Бас нэг хурда шархал морь байсан. Аав маань азарга, их нас, соёолон буюу дээд гурван насны морьдын уяаг илүүтэй тааруулдаг. Амжилтын ихэнх нь дээд насны морьдын айраг түрүү эзэлдэг. Би мэдээж багадаа аавынхаа уясан морийг унаж хурдлуулдаг байсан. Бас ч үгүй сайн унаач гэгддэг байсаан.
-Сайн унаач уяачийнхаа гарааг хэзээ эхэлсэн бэ?
-Хурдан моринд томдоод л ер нь морь уясан даа. 16-тай л байсан байх. Анх аавыгаа дагаж, аавдаа тусалдаг байсан бол 2000 оноос өөрөө бие даан морь уясан. Тэгээд долоон жилийн дараа буюу
2007 онд аймгийн Алдарт уяач цолоо авсан даа.
-Аав хүү Алдартууд юм биз дээ?
-Тиймээ. Миний бага морьд аймаг, сумын наадамд хэд хэд айрагдсаан. 2006 онд Их Монгол улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойгоор аймгийнхаа баяр наадамд хар морио түрүүлгээд, дараа жилийнх нь хавар аймгийн бүсийн уралдаанд таваар давхиулсан.
-Аймгийн баяр наадмын хоёр айрагтай юм байна?
-Тиймээ. Хар морио аймгийн наадамд нэг түрүүлгэж, гурав айрагдуулсан.
-Хэд хэдэн онд юм бэ?
-Хязааландаа түрүүлээд, соёолондоо аман хүзүүдсэн. Нөгөө хоёр нь аймгийн хаврын бүсийн уралдааны айраг. Тэгээд 2011 онд баруун бүсийн наадамд уяж байгаад хөлийг нь эвгүй болгочихсон юм.
-Хар морь танай унаган адуу юу?
-Тийм. Эцэг, эх хоёр нь хоёулаа манай аавын адуу. Эцэг хар азаргыг нь аав бас уяж л байсан.
-Гарч уралддаг уяачдын нэг гэсэн. Хаашаа явж байв?
-Ер нь нэлээд явна шүү. Гурван ч даншигт наадчихлаа. 2008 онд Завханд болсон МУ-ын Алдарт уяач Нагааранзын халзан морины мялаалга наадамд очиж хар морио 15-д оруулсан. Түүний дараа Ховдод болсон баруун бүсийн наадамд очиж 26-гаар давхиулсан.
-Хар морьтойгоо л явсан уу?
-Тэгсэн.Тэр наадамд 300-гаад морь мордож, миний хар 26-гаар давхисан. Манайхан Ховд руу газар таардаггүй гээд тэр бүр явдаггүй. Уул хадтай газар болохоор манайхны морьд улдаад олигтой давхидаггүй талтай л даа. Өнгөрсөн жил олон сумын 90 жилийн ой тохиож. Нэлээн явсан. Сүүлийн үед хар мориныхоо төрсөн дүү халтар азаргыг бас уяж байгаа. Халтар үрээ даагандаа хоёр айрагдаж байсан юм.
-Аль газрын наадам хамгийн сайхан болох шиг санагддаг вэ?
-Наадам болгон сайхан даа. Манай аймгийн тухайд сүүлийн жилүүдэд гарааны төхөөрөмж ашиглаж байгаа. Тэр нь хүүхэд моринд аль аль нь амар юм. Ганцхан хэцүү зүйл нь тэр тойрог л байна. Олон морь эргэвэл бас эвгүй л байх.
-Уяачийн амжилтанд унаач хүүхдийн хичээл зүтгэл ихээхэн чухал. Таны хар морь, халтар азаргыг ямар хүүхэд унаж хурдлуулж байна вэ?
-Тэгэлгүй унаач хүүхэд хамгийн чухал. Сайн хүүхэд морийг урагшлуулж, тааруу хүүхэд ухраадаг. Тиймээс морь түрүүлж, айрагдахад унаач хүүхдийн нөлөө аргагүй их л дээ. Хар морийг хязаалангаас нь хойш Эрхэмбаяр гээд манай нагацын хүүхэд унасан. Одоо томдоод туслах уяач болчихоод байна. Харин халтар азаргыг манай дүүгийн хүүхэд унаж байгаа. Аймгийн наадамд түрүүлэхэд нь Баатаржав гуайн бор азаргыг унадаг Балжинням унасан юм. Зүүн бүсэд бас өөр хүүхэд уналаа. Тогтсон нэг хүүхэдтэй болох гээд л хичээж л байна. Манай өөрийн хүүхдүүд хэтэрхий бага байна л даа. Яваандаа унах л байх.
-Адууны чанрыг сайжруулахад хэрхэн анхаарч байна вэ?
-Энд тэндээс мал аваагүй ээ. Нутгаасаа удмыг нь мэдэх айлаасаа ганц нэг үрээ авч л байна. Одоо харин зүүн аймгуудаас мал авдаг юм уу гэсэн бодолтой байгаа. Тэгээд нэг цус сэлбэхэд гэмгүй л байх.
-Тэгэлгүй яахав. Миний асуулт энэ хүрээд жаргаж байна. Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморьт өнө мөнх ивээгдэж яваарай. Амжилт хүсье.
-Баярлалаа. Та бүхний ажилд мөн амжилт хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл Увс аймгийн тусгай дугаар
-Удам дамжсан уяачдын нэг юм байна. Яриагаа аавын тань талаарх дурсамжаас эхэлье?
-За тэгье ээ. Миний аав аймгийн Алдарт уяач Лхагваа гэж хүн байлаа. Хурдан бор хээр морь нь олон түрүүлж, айрагдаж аавын маань нэрийг гаргасан. Бас нэг хурда шархал морь байсан. Аав маань азарга, их нас, соёолон буюу дээд гурван насны морьдын уяаг илүүтэй тааруулдаг. Амжилтын ихэнх нь дээд насны морьдын айраг түрүү эзэлдэг. Би мэдээж багадаа аавынхаа уясан морийг унаж хурдлуулдаг байсан. Бас ч үгүй сайн унаач гэгддэг байсаан.
-Сайн унаач уяачийнхаа гарааг хэзээ эхэлсэн бэ?
-Хурдан моринд томдоод л ер нь морь уясан даа. 16-тай л байсан байх. Анх аавыгаа дагаж, аавдаа тусалдаг байсан бол 2000 оноос өөрөө бие даан морь уясан. Тэгээд долоон жилийн дараа буюу
2007 онд аймгийн Алдарт уяач цолоо авсан даа.
-Аав хүү Алдартууд юм биз дээ?
-Тиймээ. Миний бага морьд аймаг, сумын наадамд хэд хэд айрагдсаан. 2006 онд Их Монгол улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойгоор аймгийнхаа баяр наадамд хар морио түрүүлгээд, дараа жилийнх нь хавар аймгийн бүсийн уралдаанд таваар давхиулсан.
-Аймгийн баяр наадмын хоёр айрагтай юм байна?
-Тиймээ. Хар морио аймгийн наадамд нэг түрүүлгэж, гурав айрагдуулсан.
-Хэд хэдэн онд юм бэ?
-Хязааландаа түрүүлээд, соёолондоо аман хүзүүдсэн. Нөгөө хоёр нь аймгийн хаврын бүсийн уралдааны айраг. Тэгээд 2011 онд баруун бүсийн наадамд уяж байгаад хөлийг нь эвгүй болгочихсон юм.
-Хар морь танай унаган адуу юу?
-Тийм. Эцэг, эх хоёр нь хоёулаа манай аавын адуу. Эцэг хар азаргыг нь аав бас уяж л байсан.
-Гарч уралддаг уяачдын нэг гэсэн. Хаашаа явж байв?
-Ер нь нэлээд явна шүү. Гурван ч даншигт наадчихлаа. 2008 онд Завханд болсон МУ-ын Алдарт уяач Нагааранзын халзан морины мялаалга наадамд очиж хар морио 15-д оруулсан. Түүний дараа Ховдод болсон баруун бүсийн наадамд очиж 26-гаар давхиулсан.
-Хар морьтойгоо л явсан уу?
-Тэгсэн.Тэр наадамд 300-гаад морь мордож, миний хар 26-гаар давхисан. Манайхан Ховд руу газар таардаггүй гээд тэр бүр явдаггүй. Уул хадтай газар болохоор манайхны морьд улдаад олигтой давхидаггүй талтай л даа. Өнгөрсөн жил олон сумын 90 жилийн ой тохиож. Нэлээн явсан. Сүүлийн үед хар мориныхоо төрсөн дүү халтар азаргыг бас уяж байгаа. Халтар үрээ даагандаа хоёр айрагдаж байсан юм.
-Аль газрын наадам хамгийн сайхан болох шиг санагддаг вэ?
-Наадам болгон сайхан даа. Манай аймгийн тухайд сүүлийн жилүүдэд гарааны төхөөрөмж ашиглаж байгаа. Тэр нь хүүхэд моринд аль аль нь амар юм. Ганцхан хэцүү зүйл нь тэр тойрог л байна. Олон морь эргэвэл бас эвгүй л байх.
-Уяачийн амжилтанд унаач хүүхдийн хичээл зүтгэл ихээхэн чухал. Таны хар морь, халтар азаргыг ямар хүүхэд унаж хурдлуулж байна вэ?
-Тэгэлгүй унаач хүүхэд хамгийн чухал. Сайн хүүхэд морийг урагшлуулж, тааруу хүүхэд ухраадаг. Тиймээс морь түрүүлж, айрагдахад унаач хүүхдийн нөлөө аргагүй их л дээ. Хар морийг хязаалангаас нь хойш Эрхэмбаяр гээд манай нагацын хүүхэд унасан. Одоо томдоод туслах уяач болчихоод байна. Харин халтар азаргыг манай дүүгийн хүүхэд унаж байгаа. Аймгийн наадамд түрүүлэхэд нь Баатаржав гуайн бор азаргыг унадаг Балжинням унасан юм. Зүүн бүсэд бас өөр хүүхэд уналаа. Тогтсон нэг хүүхэдтэй болох гээд л хичээж л байна. Манай өөрийн хүүхдүүд хэтэрхий бага байна л даа. Яваандаа унах л байх.
-Адууны чанрыг сайжруулахад хэрхэн анхаарч байна вэ?
-Энд тэндээс мал аваагүй ээ. Нутгаасаа удмыг нь мэдэх айлаасаа ганц нэг үрээ авч л байна. Одоо харин зүүн аймгуудаас мал авдаг юм уу гэсэн бодолтой байгаа. Тэгээд нэг цус сэлбэхэд гэмгүй л байх.
-Тэгэлгүй яахав. Миний асуулт энэ хүрээд жаргаж байна. Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморьт өнө мөнх ивээгдэж яваарай. Амжилт хүсье.
-Баярлалаа. Та бүхний ажилд мөн амжилт хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл Увс аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна