Сумын Алдарт уяач Ж.Батсүх: Чойрын нэг жилийн ойгоор хар даагаа аман хүзүүдүүлж, анхны айргаа авч байлаа
А.Тэлмэн
2017 оны 4-р сарын 18 -нд
Увс аймгийн Давст сумын уугуул, Говьсүмбэр аймгийн Шивээговь сумын харьяат, сумын Алдарт уяач Жамсрангийн Батсүхийн яриаг уншигч танаа хүргэж байна.
-Хэдий үеэс морь уяж байгаа билээ?
-Нутагт авга ах Нордог морь уядаг байсан юм. Харин аав айхтар уяж байгаагүй ээ. Би чинь Сүмбэр суманд сангийн аж ахуй гэж байхад ирж байлаа. Тэгэхэд зургаа, долоотой л байсан болов уу. Тэндээсээ Шивээг анх байгуулагдахад л шилжиж ирсэн. Анх 18-тай морь уяж эхэлж байлаа. Улмаар 1992 онд Чойр хот байгуулагдсаны нэг жилийн ойгоор хар даагаа аман хүзүүдүүлсэн нь анхны айраг байгаа юм.
-Хаанахын угшил гарвал даага уу?
-Сайн мэдэхгүй. Зүүнтээгээс Далангийн Ухнасүрэн гэж өвгөнийхөөс нэг шарга гүү ирсэн. Тэрний хойхно Дорлиг гуайн адуунд байсан энэ шарга гүүнээс хээр алаг гүү төрсөн. Энэ хээр алаг гүүнээс хар морь төрсөн юм. Энэ үед адуужиж эхэлж байлаа.
-Дааганаасаа хойш яаж давхисан бэ?
-Тэр үед наадам ч цөөхөн байлаа. Урд овооны наадамд хоёр түрүүлчихээд, Чойрын ойгоор аман хүзүүдсэн. Дараа жил нь шүдлэндээ аймагт очиж зургаад давхисан. Тэрнээс хойш хязааландаа сумын наадамд нэг түрүүлж, аймагт болсон нэг наадамд аман хүзүүдсэн. Харин соёолондоо суманд нэг айрагдсан. Мөн эх нэгтэй дүү нь болох зээрд алаг үрээ байсан. Аймагт хар шүдлэн зургаалж байхад дүү нь айргийн гурваар давхиж байлаа.
-Хэдэн онд сумын Алдарт уяач болсон юм бэ?
-Долоо, найман айраг, түрүүний амжилтаараа ноднин сумын Алдарт уяач болсон. Үүнээс аймагт дөрөв оруулсан. Аймагт 1992 онд хар даагаа аман хүзүүдүүлж, 1993 онд шүдлэн зургаалж, хязаалан түрүүлгэж, сумандаа соёолон дөрөвлүүлсэн. Мөн аймагт шүдлэн түрүүлгэсэн. Өөр нэг хээр морь 2004 онд шүдлэндээ Баянталд түрүүлсэн. Хээр морийг дааганд нь сумынхаа Шоовон гэж хүнээс авч байсан юм. Түүнээс хойш хувийн шалтгаанаар морь уялгүй хэсэг завсарласан. Одоо ч хүүхдүүд томроод, морь унахгүй байгаа болохоор уях гэж айхтар хүчлэхгүй л байна.
-Уяач хүн наадмаас наадмын хооронд суралцдаг гэдэг. Танд сургамж үлдээсэн ямар наадам байна вэ?
-Анх удаа аймагт очиж наадах сургамжтай бөгөөд сайхан байсан. Түүнээс хойш долоон жил тасралтгүй уясан. Сүүлдээ ч ган гачигаас болоод наашаа цаашаа отроор явж, энд тэнд очиж уралдаж л байсан. Гэхдээ айхтар амжилт гаргасангүй. Орчин солигдоод тэгсэн болов уу. Би чинь урагшаа Дорноговь руу ч явсан. Бас зүүн хойгуур ч явлаа.
-Сүүлийн үеийн уяаны арга барилаас хэр суралцаж байна вэ?
-Манай сумынхан сүүлийн тав зургаан жил эрс сайжирч байна. Моринд орж байгаа залуус ч их болж байна. Адуугаа ч сайн сайжруулж байна. Адъяасүрэн гуайн адуунаас авч адуундаа цус сэлбэж байгаа уяачид олон байна. Түүнчлэн зүүн талаас Сүхбаатараас адуу авчирч байна. Өвөлдөө хэдэн адуугаа тэжээж байна. Энэ мэтээр дор бүрнээ л чадахаараа хичээн ажиллаж байна. Өнөөдөр манай сумын залууст нөмөр нөөлөг болсон уяач гэвэл Адъяасүрэн гуай л байна даа. Манай сум чинь гаднаас цугласан улс болохоор ахмад уяач бараг байхгүй. Ихэнх нь Дундговиос ирсэн улс байдаг юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
-Хэдий үеэс морь уяж байгаа билээ?
-Нутагт авга ах Нордог морь уядаг байсан юм. Харин аав айхтар уяж байгаагүй ээ. Би чинь Сүмбэр суманд сангийн аж ахуй гэж байхад ирж байлаа. Тэгэхэд зургаа, долоотой л байсан болов уу. Тэндээсээ Шивээг анх байгуулагдахад л шилжиж ирсэн. Анх 18-тай морь уяж эхэлж байлаа. Улмаар 1992 онд Чойр хот байгуулагдсаны нэг жилийн ойгоор хар даагаа аман хүзүүдүүлсэн нь анхны айраг байгаа юм.
-Хаанахын угшил гарвал даага уу?
-Сайн мэдэхгүй. Зүүнтээгээс Далангийн Ухнасүрэн гэж өвгөнийхөөс нэг шарга гүү ирсэн. Тэрний хойхно Дорлиг гуайн адуунд байсан энэ шарга гүүнээс хээр алаг гүү төрсөн. Энэ хээр алаг гүүнээс хар морь төрсөн юм. Энэ үед адуужиж эхэлж байлаа.
-Дааганаасаа хойш яаж давхисан бэ?
-Тэр үед наадам ч цөөхөн байлаа. Урд овооны наадамд хоёр түрүүлчихээд, Чойрын ойгоор аман хүзүүдсэн. Дараа жил нь шүдлэндээ аймагт очиж зургаад давхисан. Тэрнээс хойш хязааландаа сумын наадамд нэг түрүүлж, аймагт болсон нэг наадамд аман хүзүүдсэн. Харин соёолондоо суманд нэг айрагдсан. Мөн эх нэгтэй дүү нь болох зээрд алаг үрээ байсан. Аймагт хар шүдлэн зургаалж байхад дүү нь айргийн гурваар давхиж байлаа.
-Хэдэн онд сумын Алдарт уяач болсон юм бэ?
-Долоо, найман айраг, түрүүний амжилтаараа ноднин сумын Алдарт уяач болсон. Үүнээс аймагт дөрөв оруулсан. Аймагт 1992 онд хар даагаа аман хүзүүдүүлж, 1993 онд шүдлэн зургаалж, хязаалан түрүүлгэж, сумандаа соёолон дөрөвлүүлсэн. Мөн аймагт шүдлэн түрүүлгэсэн. Өөр нэг хээр морь 2004 онд шүдлэндээ Баянталд түрүүлсэн. Хээр морийг дааганд нь сумынхаа Шоовон гэж хүнээс авч байсан юм. Түүнээс хойш хувийн шалтгаанаар морь уялгүй хэсэг завсарласан. Одоо ч хүүхдүүд томроод, морь унахгүй байгаа болохоор уях гэж айхтар хүчлэхгүй л байна.
-Уяач хүн наадмаас наадмын хооронд суралцдаг гэдэг. Танд сургамж үлдээсэн ямар наадам байна вэ?
-Анх удаа аймагт очиж наадах сургамжтай бөгөөд сайхан байсан. Түүнээс хойш долоон жил тасралтгүй уясан. Сүүлдээ ч ган гачигаас болоод наашаа цаашаа отроор явж, энд тэнд очиж уралдаж л байсан. Гэхдээ айхтар амжилт гаргасангүй. Орчин солигдоод тэгсэн болов уу. Би чинь урагшаа Дорноговь руу ч явсан. Бас зүүн хойгуур ч явлаа.
-Сүүлийн үеийн уяаны арга барилаас хэр суралцаж байна вэ?
-Манай сумынхан сүүлийн тав зургаан жил эрс сайжирч байна. Моринд орж байгаа залуус ч их болж байна. Адуугаа ч сайн сайжруулж байна. Адъяасүрэн гуайн адуунаас авч адуундаа цус сэлбэж байгаа уяачид олон байна. Түүнчлэн зүүн талаас Сүхбаатараас адуу авчирч байна. Өвөлдөө хэдэн адуугаа тэжээж байна. Энэ мэтээр дор бүрнээ л чадахаараа хичээн ажиллаж байна. Өнөөдөр манай сумын залууст нөмөр нөөлөг болсон уяач гэвэл Адъяасүрэн гуай л байна даа. Манай сум чинь гаднаас цугласан улс болохоор ахмад уяач бараг байхгүй. Ихэнх нь Дундговиос ирсэн улс байдаг юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна