“Дархан ажнай” МСУХ-ны тэргүүн Г.Содном: Унасан болгоноо түрүүлгэж, айрагдуулдаг хүүхэд байсан

Хэнтий аймгийн Дархан сумын уугуул, “Дархан ажнай” МСУХ-ны тэргүүн, малын Их эмч Гэндэндамбын Содномтой хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Хэзээнээс сумынхаа МСУХ-ны тэргүүнээр ажиллаж байгаа вэ?
-Миний хувьд 2002 оноос “Дархан ажнай“ МСУХ-ны тэргүүнээр ажиллаж байна. Манай холбооны  дэд тэргүүнээр Ө.Чимэд-Очир, тэргүүлэгчдээр Ш.Отгонжаргал, Т.Гэрэлчулуун, Ц.Ханджүгдэр, Д.Болортулга, А.Пунцагдорж, Х.Батбаяр нарын  хүмүүс ажилладаг. Манай сумаас МУ-ын Алдарт уяач хоёр төрсөн.
-Жинст хонгорын Буяндэлгэр нөгөө нь хэн билээ? 
-Д.Алтангэрэл Алдарт.
-Тэгвэл аймаг сумын цолтой хичнээн уяач байна вэ?
-П.Хуяг, Г.Цэрэндорж, Л.Содномдаш, Б.Буяндаш, Д.Цэнд-Очир, И.Шархүү, Г.Нацагдорж  нарын долоон хүн аймгийн Алдарт уяач цолтой. Харин сумын Алдарт уяач цолтой 60 гаруй хүн бий.Эднээс гадна цол хэргэмгүй 40-өөд залуу уяач байна.
-Холбооны тэргүүний ажлыг авснаас хойш хийж хэрэгжүүлсэн ажлаасаа товч дурьдаач?
-Холбооны тэргүүний ажлыг авсаар  жил болгон оны шилдэг уяач, шилдэг уралдаанч хүүхдүүдээ тодруулдаг уламжлал тогтсон ба  таваас дээш айраг авсан хүүхдүүдэд  хүндэтгэл үзүүлдэг.Мөн наадмын өмнө сорилго уралдааныг жилийн бүрийн  зургадугаар сард  хийж хэвшээд байна.   Уралдаанч  хүүхдийн амь нас, аюулгүй байдлыг хангахад анхаарч, тэдний 80 хувийг хамгаалалтын хувцсаар хангаад байна.
-Дархан сум бол нэрт уяач, морь шинжээч Ононмөр хавангийн нутаг. Галшарчууд Хардэл жанжин бэйсээ алдаршуулж гурван жил тутам тогтмол уралдааныг зохион байгуулдаг. Танай сумын хувьд?
-Нэрт уяачийн нэрэмжит уралдаантай болъё гэдэг асуудлыг Буяндэлгэр Алдарттай ярилцаж байгаа. Одоогоор ажил хэрэг болгосон зүйл алга.  
-Ононмөр хаван адууны гол цөм одоо хэнийд байдаг вэ?
-Манай сумын уугуул Монгол улсын Алдарт уяач У.Буяндэлгэр болон  аймгийн Алдарт уяач Л.Содномдаш, И.Шархүү, П.Хуяг нарынд бий.
-Дархан сумын уяачид гадагшаа гарч уралдаж байна уу?
-Уралдана аа, уралдалгүй яахав. Холбооны зүгээс ч гэсэн гадагшаа гарч уралдаж байгаа уяачдаа дэмжих бодлогыг баримталдаг. Цаашдаа гарч уралдаж байгаа уяачдадаа санхүүгийн тусалцаа үзүүлж, олон айраг авсан уяачийг урамшуулна.
-Цаашид “Дархан ажнай” МСУХ-ноос хийж хэрэгжүүлэхээр зэхэж буй ажлуудаас товч дурьдаач?
-Энэ жил буюу 2015 онд уламжлалт уралдаануудаас гадна сумын Аварга адуучин шалгаруулах тэмцээн, Хэнтийн аймгийн  баруун бүсийн уралдааныг зохион байгуулахаар төлөвлөж байна. Мөн МҮОНТ-ийн “Морьтон Монгол“ жагсаалд нэгдэж, ММСУХ-ны 20 жилийн ойн арга хэмжээнд сумаараа оролцох бодолтой байгаа.
-Холбооны ажлын тухайд ийм байж. Уяачийнхаа гарааг хэдий үеэс эхэлж, өнгөрсөн хугацаанд ямар амжилт үзүүлээд байгаа вэ?
-1976 оноос эхлээд хурдан морь унаж, олон айраг түрүү хүртсээн. Ер нь л унасан болгоноо түрүүлгэж, айрагдуулдаг байсан шүү. Харин уяачийн гараагаа 1993 оноос эхэлж сумын наадмаас 10 гаруй айраг аваад байна. Жишээлбэл Дорноговь аймгийн Иххэт сумын 80 жилийн ойд шүдлэн  айрагдуулсан.Өнгөрсөн жил Сүхбаатар аймгийн  Түмэнцогт сумын 60 жилийн ой, Дорноговь аймгийн Иххэт сумын 90 жилийн ойд очиж морьд маань сайхан давхисан. Энэ он гарсаар  Бор-Өндөр, Баянмөнх, Дархан сумандаа шүдлэн үрээ айрагдуулаад  байна.
-Ямар удам угшлын адуугаар наадаж байна?
-Мэдээж Ононмөр хавангийн удмын адуутай. Дээр нь Иххэтийн нэрт уяач Оригийн Адилбиш агсны Зул хонгорын угшлаас бий. Цэвэгийн зэгэлүүдийн угшлаас бас авсан.
-Хамгийн бахархалт наадмын дурсамжаасаа хуваалцаач?
-1996 онд Төрийн соёрхолт яруу найрагч Р.Чойномын мэндэлсний 60 жилийн ойгоор хонгор даагаа айргийн дөрөвт хурдлуулсан нь сайхан наадмуудын нэг. Мөн 2001 онд Бор-Өндөрийн уурхайн 20 жилийн ойгоор цавьдар хязаалан түрүүлгэж, халтар шүдлэн аман хүзүүнд хурдлуулсан нь хамгийн дурсамжтай наадам болж дээ.
-Баяр бахдал дүүрэн наадмууд олон байх болтугай. Ярилцсанд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл Хэнтий аймгийн тусгай дугаар