Аймгийн Алдарт уяач С.Шижирбаатар: Нэг соёолонгоо түрүүлгэж, нөгөөг нь айрагдуулсан аймгийн 85 жилийн ойн наадам хамгийн сайхан нь


Хэнтий аймгийн Норовлин сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач С.Шижирбаатартай хийсэн ярилцлагыг танд хүргэж байна.
-Уулзсан уяачдын маань ихэнх нь удам залгасан эрхмүүд байлаа. Таны хувьд...?
-Манайханд морь мал уяж байсан хүн байхгүй ээ. Би өөрийнхөө сонирхлын дагуу уяач болсон хүн. Нэгдлийн үед дөрвөн жил адуу харав уу даа. Тэгж байтал ардчилал болоод мал тарчихсан.
-Хэдэн оноос эхлээд хурдан морь уясан бэ?
-1978 оноос эхэлж морь уясан.Намар есдүгээр сарын 1-ний дааганы уралдаанд нэгдлийн таван даагатай очиж нэгийг нь аман хүзүүдүүлж, нөгөөг нь гурваар давхиулан амжилтын гараагаа эхэлж байлаа.
-Гараа сайн байж. Дараагийн айраг, түрүү...?
-1979 онд ганц нэг морь уясан нь олигтой давхиагүй. Ер нь 1995 оныг хүртэл морь айрагдуулж чадаагүй ээ.
-Олон жил морь айрагдуулж чадахгүй байх нь шантрах шалтаг шүү?
-Бас ч нөгөө талаараа ташуур болж айрагдуулчих санаатай зүтгэдэг юм билээ. Хүний уясан морь хурдлаад байхад яагаад миний уясан хурдалдаггүй юм гэж бодохоор улам их хөдөлмөрлөмөөр санагддаг. Тэрнийхээ үр шимийг амсаж аймгийн Алдарт уяач хэмээх эрхэм цолыг хүртсэн дээ.
-1995 онд ямар амжилттай наадсан юм бэ?
-Сумын наадмаас гурван айраг авсан. Халиун азарга, цагаан үрээ, хар морь гурваа айрагдуулчихаад “одоо л уяач боллоо” гээд хөөрч байсан удаатай. Түүнээс хойш 2008 онд дахиад нэг их баярласан.
-За, тэр жил яаж наадав?
-2003 онд аймгийн 80 жилийн ойгоор хул морио Ганпүрэвээр уяулж айрагдуулчихсан хүн чинь 85 жилийн ойгоор өөрөө уяад айрагдуулчихмаар санагддаг юм билээ. Тэгээд сумын наадамд хүүгийнхээ нэртэй соёолонгоо түрүүлгэж, найзынхаа бор соёолонг таваар давхиулчихаад аймаг руу явлаа. Тэгсэн нэг нь түрүүлж, нөгөө нь айрагдчихдаг юм.
-Аз хийморийн бэлгэдэл соёолон түрүүлгэж айрагдуулах бахтай сайхан байлгүй яахав?
-Хан Хэнтийнхээ довон дээр тийнхүү тоосонд нь даруулахад хийморь сэргэдэг соёолон түрүүлгэж, айрагдуулчихаад “Айраг авчихлаа даа, би” хэмээн дахиад нэг удаа хөөрсөн. /инээв/Моринд дуртай монгол эр хүн, тэр тусмаа уяач болсны минь хамгийн бахархалт өдөр тэр л байсан даа. Би тэр жил 12 айраг, түрүү хүртсэн.
-Хоёр соёолонгоороо уу?
-Тэр хоёроос гадна Баян-Адрага гаралтай хул алаг морины маань амжилт бас орсон. Ганпүрэвээс авч байсан юм. Мөн Хулгар хээр азарга маань сайн давхисан.
-Хүүгийн нэртэй соёолон унаган адуу юу?
-Тийм. Би ганц хүүтэй, Халтар гэдэг юм. Миний хүү сумын Алдарт уяачийн болзлоо хангачихаад байгаа. Аавынхаа цуглуулсан адуугаараа сайхан наадаж байгаа хүн дээ.
-Ингэхэд та өөрөө хэдэн оны Алдарт уяач билээ?
-2010 оны Алдарт уяач. Аймгийн баяр наадмаас нэг түрүү, хоёр айраг. Бүсийн чанартай наадмаас гэхээр Дорнодод хар морио айрагдуулсан. Мөн Батширээтийн ойд хээр хязаалан аман хүзүүдэж, Батноровын ойд хээр соёолон гуравлаж байлаа. Өнгөрсөн жил миний хоёр унаган үрээ Дорнодын Цагаан-Овоогийн наадамд айргийн гурав, дөрвөөр давхисан.
-Цагаан-Овоод бага нас айрагдуулах бэрх байж мэднэ. Тэндхийн адууг нэлээд сайжирсан гэх юм билээ?
-Аймгийн 90 жилийн ойд хэдэн дүүтэйгээснийлж очоод Гэрэл-Очирын маань буудай азарга айрагдсан. Тэндээсээ гал болж, нэг хэсэг нь Хөлөнбуйр уруу, нөгөө хэсэг нь Цагаан-Овоо руу явж наадацгаасан юм. Цагаан-Овоод манай хүргэний нэртэй хар азарга газар дээрээс хөтөлсөөр яваад ойрхон сууж наймаар давхисан бол Гэрэл-Очирын маань хул морь холхон түрүүлсэн. Дараа нь шүдлэн мордож Гэрэл-Очирын ухаа үрээ түрүүлж, Раяа гуайн буурал дөрөвт орсон. Маргааш нь соёолон уралдахад манай хүүгийн цоохор, манай дүүгийн хээр, миний өөрийн ухаа, Цагаан-Овоогийн хүрэн үрээ тавуул тасарч уралдаад, хүрэн нь түрүүлж, хээр нь аман хүзүүдээд, буудай нь гурвалж, ухаа дөрвөлсөн.
-Нас болгонд айраг түрүүтэй наадсан юм биш үү?
-Тэгсээн. Дараа нь сумынхаа 90 жилийн ойд халиун алаг соёолонгоо азарганд мордуулаад тувт өнгөлсөөр үзүүр дээрээ унжиж 14-өөр орчихов уу даа. Тэр алаг үрээ Төв аймгийн Самбуугийн Батжаргал гэдэг хүний унаган адуу байгаа юм. Эцэг хул азарга нь шүдлэндээ улсын наадамд гурвалж, 1997 оны Өвгөн ноёны наадамд айрагдаж байсан.
-Адуу авч байсан юм байна. Харин зарж байв уу?
-Мэр сэр зарсаан, зарсан.Баруунтайгуур давхиад л байгаа дуулдана лээ. Улсын Алдарт уяач Ганбат хүрэн азарга таван саяар авсан. Бас Батжаргал гэдэг залуу халиун морийг маань 3.5 сая төгрөгөөр аваад Ононгийн дүү Сугарт зарсан юм билээ. Тэр нь цаашаа дамжуулаад 18 саяар зарсан дуулдсан шүү. Манай адуунаас хамгийн дээд үнэ хүрсэн нь тэр.
-Аймагтаа танай сумынхан түрүүлж адуу тэжээсэн гэх юм. Та хэзээнээс адуунд нэмэлт хоол өгч байна?
-2000 оноос Ганпүрэвээр заалгаж морь тэжээж эхэлсэн дээ. Ер нь манай энэ хавийнхан бүгд л Ганпүрэвээр заалгаж тэжээсэн дээ. Тэгээд Ганпүрэвийг “Хөхөө” багш гэнэ шүү дээ. Биднээс Баян-Адрагынхан морь тэжээхийг сурсан байх.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Уясан болгон нь хурдалж унага болгон нь босоо төрөх болтугай.
"Тод магнай" сэтгүүл Хэнтий аймгийн тусгай дугаар


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Лхагва, 12:46 минут Тайлбарлагч М.Оюунбаатар: Бусдын чин сэтгэлийн хүн…
-
Лхагва, 12:12 минут Монгол орныг даасан Очирваань бурхан
-
Даваа, 11:33 минут Мана-4, Норов-7, Сороол-4, Сороол-7 зэрэг эмийг ур…
-
Даваа, 11:01 минут Сумын Алдарт уяач Ц.Батбилэг: Улсын бүсэд гурав ай…
-
Даваа, 10:46 минут Тод манлай уяач Цэрэнгийн Хэнмэдэх: Би морьдоо ни…
-
Даваа, 10:26 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-33: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Ц.ЖАМБАЛС…
-
Даваа, 10:18 минут Тод Манлай уяач А.Батсүхийн хурдан хонгор азар…
-
4-р сарын 07 -нд Д.Сайнсайхан: Ханш нээснээс хойш онцгой үеүдэд гол…
-
4-р сарын 07 -нд Тод манлай уяач Д.Ганбаатар: Моринд хорхойсох “вир…
-
4-р сарын 07 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-32: ХААУ-НЫ ДОКТОР Д.ЗОРИГТБАА…
-
4-р сарын 05 -нд Сумын Алдарт уяач Д.БАТ-ЭРДЭНЭ: Их монгол улс байг…
-
4-р сарын 05 -нд Жанчивын хул хэмээх цуут хүлгийн түүх оршвой
-
4-р сарын 05 -нд Тод манлай уяач Цэвээнжавын Дуламсүрэн: Уяаны ойр …
-
4-р сарын 01 -нд Аймгийн Алдарт уяач И.Амарсанаа: Худ маань “уруу т…
-
4-р сарын 01 -нд Шүдлэн буюу хоёр настай адууны шүд
-
4-р сарын 01 -нд Тод манлай уяач Эрдэнэбатын Эрдэнэчулуун: Хурдан а…
-
3-р сарын 29 -нд Д.Сайнсайхан: Даллагын уут нь тухайн айл өрхийн бу…
-
3-р сарын 29 -нд Даага буюу нэг настай адууны шүд
-
3-р сарын 29 -нд Аймгийн Алдарт уяач И.Боргил: Долоотой адууг өнжөө…
-
3-р сарын 29 -нд Тод манлай уяач Цэдэндоржийн Аюуш: Адууг өөртөө с…
-
3-р сарын 29 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-31: МОНГОЛ УЛСЫН МАНЛАЙ УЯАЧ Ц.…
-
3-р сарын 25 -нд Сумын Алдарт уяач С.Намжилсүрэн: Урд зүгт уралдаха…
-
3-р сарын 25 -нд Адууг шүдлэх аргачлал
-
3-р сарын 25 -нд Монгол Улсын Хөдөлмөрийн Баатар Р.Раш: 1929 онд өв…
-
3-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Цэдэнжав: Нагацынхаа бэлэглэ…
-
3-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Эрдэнэбат: Өөрийн гараар хи…
-
3-р сарын 22 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-30: МОРИОР АЯЛАГЧ М.БАТЧУЛУУН
-
3-р сарын 22 -нд Тод манлай уяач Г.Сандуйжав:Тогоруу угшлын азарган…
-
3-р сарын 22 -нд Адууны шүдний зохион байгуулалт бүтэц
-
2021 оны 3-р сарын 15 -нд Сумын Алдарт уяач Д.ЮҮРЭНДОНДОГ: Улаан азаргаа түр…
-
2021 оны 3-р сарын 15 -нд Адууны нас, нэршил
-
2021 оны 3-р сарын 15 -нд Цэгээн адуугаар цэнгүүлэгч Дэлэгийн Владимир
-
2021 оны 3-р сарын 13 -нд Хүлгийг биеийн хэлэмжээр шинжихүй
-
2021 оны 3-р сарын 13 -нд Тод манлай уяач Д.Онон: Цэгээ олж хатгавал хутганы…
-
2021 оны 3-р сарын 11 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-29: МАНЛАЙ УЯАЧ Ц.ЦЭНД-АЮУШ
-
2021 оны 3-р сарын 11 -нд Хурдан хүлгийг тэргүүнээр шинжихүй:
-
2021 оны 3-р сарын 11 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Ухнай: Эсгийгээр сольсон гүү…
-
2021 оны 3-р сарын 09 -нд Тод манлай уяач Д.Даваахүү: Сайн адууг хүний зэрэг…
-
2021 оны 3-р сарын 09 -нд Морь засах, түрүүлэх морины бэлгэдэл шинж, сайн эр…
-
2021 оны 3-р сарын 09 -нд Сумын Алдарт уяач Н.Баттулга: Уяаны өв соёлыг бид …
-
2021 оны 3-р сарын 09 -нд Малын их эмч А.Ерханат: Адууныхаа туурайг тахлах а…
-
2021 оны 3-р сарын 03 -нд Монгол улсын Алдарт уяач Д.Ганхуяг: Унаган хүлгүүд…
-
2021 оны 3-р сарын 03 -нд АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ ЦОЛНЫ БОЛЗОЛ ХАНГАСАН 11 УЯАЧИ…
-
2021 оны 3-р сарын 03 -нд ТӨВ АЙМГИЙН МОРИН СПОРТ, УЯАЧДЫН ХОЛБОО 2020 ОНЫ Ш…
-
2021 оны 3-р сарын 01 -нд П.Дашдэмбэрэл: Уртын дуу шиг зураг зурна аа ...
-
2021 оны 3-р сарын 01 -нд Моринд тохиолдох “гутаг”, түүнийг арилгах тухай
-
2021 оны 3-р сарын 01 -нд Сумын Алдарт уяач Д.БУЯНТОГТОХ: Саарал азарганы ми…
-
2021 оны 2-р сарын 26 -нд Сайн морины доторх олон зүйл махбодын сайн, муу ши…
-
2021 оны 2-р сарын 26 -нд “Морьтон” эмнэлгийн их эмч А.Наранбаатар: Нарны гэ…
-
2021 оны 2-р сарын 26 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-28: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ А.НЯМБА…
-
Даваа, 10:46 минут Тод манлай уяач Цэрэнгийн Хэнмэдэх: Би морьдоо ни…
-
Даваа, 10:18 минут Тод Манлай уяач А.Батсүхийн хурдан хонгор азар…
-
Лхагва, 12:46 минут Тайлбарлагч М.Оюунбаатар: Бусдын чин сэтгэлийн хүн…
-
Даваа, 11:01 минут Сумын Алдарт уяач Ц.Батбилэг: Улсын бүсэд гурав ай…
-
Даваа, 11:33 минут Мана-4, Норов-7, Сороол-4, Сороол-7 зэрэг эмийг ур…
-
Лхагва, 12:12 минут Монгол орныг даасан Очирваань бурхан
-
Даваа, 10:26 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-33: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Ц.ЖАМБАЛС…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна