Аймгийн Алдарт уяач Т.Отгонбаатар: Халтар морио аймагт айрагдуулж, уяачийн гараагаа эхэлсэн

А.Тэлмэн
2017 оны 9-р сарын 04 -нд

Увс аймгийн Түргэн сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Т.Отгонбаатартай хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Отгонбаатар  Алдарт хэдий үеэс хурдан хүлгийн уяа сойлго тааруулж, ямар амжилт үзүүлээд байгаа вэ?
-Би 2000 оноос хойш хурдан морь уяж байгаа. Аймаг, сумын нийлсэн баяр наадмаас 40 гаруй айраг, түрүү авч, өнгөрсөн 2014 онд аймгийн Алдарт уяач цолоо авсан. Анх 2000 оны эхээр халтар морь уяж, аймгийн наадамд ганц нэг түрүүлгэж айрагдуулсан. Тэр халтар морь манай өөрийн унаган адуу л даа. Түүний дараа Давст сумын гаралтай хул морь бас сайн уралдсан. Одоо Сүхбаатарын Наран сумын гаралтай хүрэн морь сайн давхиж байна. Дорнод аймгийн Матад сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач Жадамбаа гэж хүний хүү аймгийн арслан Болд манай нутгийн хүргэн байгаа юм. Тэр залуугаар дамжуулж хүрэн морио авч  байсан. Бас сүүлд Хэнтий аймгийн Баянхутаг сумын Болд гэдэг хүнээс нэг азарга авсан. Ний нуугүй ярихад одоо зүүн талын адуу л сайн давхиж байна.
-Хурдан хүлгүүдийнхээ амжилтыг дэлгэрүүлээч?
-Хамгийн эхний халтар морь  аймгийн наадамд нэг айрагдаад, намар нь Өргөн ширэгийн баярт ахиад айрагдсан. Өргөн ширэгийн баярт хоёр удаа айрагдсан байх шүү. Хойд талын сумдадаа бол олон удаа айрагдаж, түрүүлсээн. Хул  морь ч ялгаагүй арын сумдад сайн давхисан. Улаангом сумын баяр гэж болдог юм, тэнд нэг түрүүлсэн. Тэгээд сумын ойнуудаас айраг, түрүү олон авсан шүү. Хүрэн морь болохоор ноднин жил суманд түрүүлээд, Ховд сумын 90 жилийн ойд очиж айргийн таваар хурдалсан. Одоо хавчиг морь байна. Манай хойд талын сумдад хамгийн сайн хурдтай нь Түргэн. Урд талын халх адуунуудыг бодоход илүү биерхүү. Гэхдээ Тэс адуунд арай хүрэхгүй. Уул хаданд сайн адуу л даа. Манай Түргэнийхэн Улаан даваа давж аймгийн төвөөс 70-80-аад км Сэрүүн гэдэг газар зусдаг юм. Тийм болохоор бид аймагт тэр болгон очоод байж чаддаггүй. Ер нь манай аймагт говийн морьд илүү амжилт гаргадаг даа. Яагаад гэхээр манай аймаг чинь зундаа айхтар халдаг газар шүү дээ.
-Зүүн талаас авчирсан адуунууд хэр нутагшиж байна вэ?
-Гайгүй ээ. Хүрэн морь  маань л сайн давхиж байна. Ирээд ганц хоёр жил болж байж давхих юм билээ. 
-Улаангомд ажиллаж амьдраад байна уу?
-Тиймээ. Адуу мал Түргэн суманд бий. Би 60-аад адуутай. Манай нутагт нэг хэсэг адуу цөөрсөн, ч одоо эргээд өсөж байна.
-Увс аймагт энэ жил баруун бүсийн уралдаан зохион байгуулагдана. Урьд нь хоёр ч удаа улсын чанартай бүсийн наадам болж байсан. Түүнд оролцож байв уу?
-2011 оны баруун бүсийн наадамд хул шүдлэнгээ 12-оор давхиулсан. Уг нь манайх нуурынхаа хөвөөг дагаж эгц дээшээ уралддаг байсан юм. Тэгсэн хар зам тавьсантай холбогдуулаад даншгийн урд жил уралдааны замаа өөрчилсөн.
-Уяаны эрдмийн А үсэг заасан багш тань хэн бэ? Хэн гэдэг уяачаас зөвлөгөө авдаг байв?
-Манай хүргэн ах Иванов гэж хүн байдаг. Тэр хүний алаг морь хязааландаа аймгийн наадамд дөрөвт давхиад, дараа жил нь түрүүлж, долоон настай дөрвөлж, есөн настайдаа ахиад түрүүлж байсан юм. Дөрвөд угшлын адуу л даа. Нэгдэл дундын үйлдврийн жижигхэн хүрэн алаг морь байсан юм. Тэр алаг морийг би хүүхэд байхдаа унаж, басхүү уяаных нь ажилд тусалдаг байлаа. Тийм болохоор уяаны эрдэм заасан анхны багш гэвэл Иванов ах маань болох байх. Мөн Өндөрхангай сумын гаралтай аймгийн Алдарт уяач Жамъян гэж хүн их зааж зөвлөдөг.
-Аав тань морь мал уядаггүй байсан юмуу?
-Үгүй ээ. Бид эцэг эхээс 11-үүлээ. Манайхнаас надаас өөр морь уяж байгаа хүн байхгүй.
-Тэгвэл хүүхдүүд тань моринд дуртай юу?
-Том хүү маань 12-той. Дундах нь зургаан настай, тэр л морь унаж байна. Морь сонирхох гэдэг чинь бараг цусанд байдаг юм биш үү. Манай хүүхдүүд моринд дуртай, дуртай. 
-Аль насны морь илүүтэй давхиад байх шиг санагддаг вэ? Өөрөөр хэлбэл Отгонбаатар Алдарт аль насны морьдын уяаг илүү тааруулдаг вэ?
-Миний хувьд азарга уяж үзээгүй. Яагаад гэхээр аав маань тэгж захисан юм. Азарганаас бусад насны морьд жигдхэн сайхан давхиад байх шиг санагддаг шүү.
"Тод магнай" сэтгүүл Увс аймгийн тусгай дугаар

0 Сэтгэгдэл

ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

    Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна