Сумын Алдарт уяач Н.ОТГОНСҮРЭН: АЧ ХҮҮГЭЭ МОРЬ УНАХЫГ ХҮЛЭЭЖ БАЙНА ДАА
Төв аймгийн Баянжаргалан сумын уугуул, |Эрдэнэ III багийн харьяат, сумын Алдарт уяач Нямжавын Отгонсүрэн 1970 оны зун тус сумын нутаг Бор хужир хэмээх газар төржээ. ММСУХ-ны 20 жилийн ойн медальтан түүнтэй ярилцсанаа хүргэж байна.
-Та багадаа өвөөгийнхөө уясан морийг унаж, улсын наадамд уралдаж байсан гэсэн. Бидэнд өвөөгийнхөө талаар ярьж өгөөч?
Миний өвөө Гэлэгжамц гэж хүн байсан. 1912 онд улсад шүдлэндээ түрүүлсэн хээр морь нь суманд олон түрүүлсэн гэдэг юм. Би жаахан байсан болохоор тэр морийг нь мэдэхгүй ээ. Харин өвөөгийнхөө морийг зургаа долоотой байхдаа унаж байсан. Нэг жил азарга, их морь, хязаалан, шүдлэн унаж нэг түрүү, гурван айраг хүртэж байснаа мартдаггүй юм.
-Өвөөгийн тань унаган адуунууд уу?
Тийм ээ, унаган адуу. Бор морь нь түрүүлж, бор азарга нь тавд орж, бор хязаалан нь гурав билүү, дөрөвт давхисан санагдана. Тэгээд шүдлэн нь айрагдаж, нэг түрүү, гурван айраг хүртэж сайхан наадаж билээ. Манай өвөө адуу их сайтай хүн байсан. АХ-ын 60 жилийн ойгоор өвөөгийнхөө хурдан бор морийг унаж очоод, Буянт-Ухаагийн тэнд үлийний нүхэнд унаад эндүүлчихсэн юм. Тэр бор морь энэ хавьдаа их олон түрүүлсээн. Морины комиссынхон ирээгүй байхад ганцаараа түрүүлээд ирчихдэг байсан юм. Ямар сайндаа өвөө маань “Амыг нь тат. Ард чинь морь алга” гэж орилж байх вэ. Тэгсэн хэр нь их хол түрүүлсэн.
-Олон эрдмийг цогцлоож байж сайн уяач болно гэлцдэг. Гэлэгжамц гуай тэдгээрийн хэдийг нь эзэмшсэн хүн байсан бэ?
Намайг морь унаж байхад “Миний хүү тэрийг тойроод яваад ир ээ” л гэдэг байсан. Одоогийнхоор бол 5-6 км, цаад тал нь 10 км газар явуулдаг байсан юм билээ. Тухайн үед би жаахан хүүхэд байсан болохоор мэддэггүй байж. Өвөөгийнхөө зааснаар би сунгаан болгонд л түрүүлж, айрагдаад ирдэг. Одоо түүнийгээ эргэн санаж морь уяхдаа ашиглаж байна даа.
-Өвөөтэйгөө олон газрын наадамд явж байв уу. Хүмүүс өвөөг тань хэр үнэлдэг байсан бэ?
Гэлэгжамц гэхээр энэ нутгийнхан андахгүй ээ. Өвөө маань таван хүүхэдтэй байсан. Би Төмөрхүү гэдэг охиных нь хүүхэд.
-Нэрт уяачийн залгамж халаа болсон та хэдийнээс хурдан морь уях болсон юм бэ?
Би 1993 оноос хурдан морь уяж эхэлсэн. Анх Баян сумын 70 жилийн ойд очиж, даага айрагдуулж байлаа. Дараа нь 1996 онд Төв аймгийн баяр наадмаас нэг түрүү, гурван айраг хүртэж явлаа. Энэ мэтчилэн сумдын ой, болон том бага наадмуудаас олон айраг хүртсээн.
-Анхны айргийг авчирсан Баян сумын наадмын дурсамжаар яриагаа үргэлжлүүлье.
Би тэгэхэд азарга, даагатай явсан юм. Даага маань айргийн тавд орж, азарга 40 хэдээр давхисан. Түүний дараа 1994-1995 онд морьд айрагдуулснаа санахгүй байна. 2006 он Их Монгол улс байгуулагдсаны 800, Уяачдын холбооны 10 жилийн ойгоор сумандаа зээрд морио түрүүлгээд, Төв аймгийн наадамд зээрд морио айрагдуулсан.
-Сумын баяр наадмаас хичнээн айраг, түрүү авсан бэ?
10 түрүү, 20 айргийн амжилтаар сумын Алдарт уяач цолны болзлыг хангадаг. Би тэр болзлыг хангаж цолоо авсан. Дэлгэрхаан сумын 70 жилийн ойгоор шүдлэн түрүүлгэж, Жаргалтхааны ойгоор шүдлэн түрүү, аман хүзүүнд хурдлуулж байлаа. 2006, 2007 оны үед байх аа, Мөнгөнморьт сумын ойгоор бас хоёр үрээ маань дараалан ирж байв. Багануурын ойгоор бас азарга маань айрагдсан.
-Таны уяж байсан морьдоос хамгийн өндөр амжилт үзүүлсэн нь...?
Зээрд болон хар морь маань юм даа. Хар морь Шагдар гуайн адууны угшилтай. Харин зээрд нь миний өөрийн адуу. Хар морь хурдан ч сум, орон нутагтаа л айрагдаж байсан. Харин зээрд нь аймагт айрагдсан. Бас нэг унаган зээрд үрээ соёолондоо Төв аймагт айрагдаж, Алтанбулагийн 70 жилийн ой болон Д.Нацагдоржийн мэндэлсний 100 жилийн ойд тус тус айрагдсан. Бас аймагт айрагдсан хонгор морь маань анхны “Их хурд”-ын урилга авч байлаа.
-Уяачийн жаргал зовлонг эдэлж, удам залган хурд ирлэх дараа үеийн залуус тодорч байна уу. Та хэдэн хүүхэдтэй вэ?
Би гурван хүүхэдтэй. Хоёр хүү, нэг охин. Хоёр хүү маань хоёулаа моринд дуртай. Ойрын хэдэн жилд морь унах хүүхэдгүйгээс морь уяж чадахгүй байна. Удахгүй ач маань морь унаж өгөх байх аа.
-Эргэлзэхгүй байна. Ярилцлагаа таны хамгийн баяр бахдалтай сайхан наадмын дурсамжаар өндөрлөе.
Нэг түрүү, гурван айраг хүртсэн Төв аймгийн баяр наадам миний хамгийн их баяр бахдалтай наадам. Уяач хүн уясан морио түрүүлгэж, айрагдуулна гэж мордуулдаг ч би тэгж сайхан наадна гэж төсөөлөөгүй. Яг үнэндээ би тэр жил гүү барьж, айраг, цагаа зарах санаатай л очсон байсан юм. Гэтэл залуу хүний аз ивээж үнэхээр сайхан наадсан. Тухайн үед уяачдын холбооны дарга байсан Пүрэвсүрэн “Чингисийн 800 жилийн ойгоор их сайхан наадлаа. Аймгийн Алдарт уяач цол өгнө өө” гэхэд нь би “Аймгийн Алдарт авах гэж ирээгүй ээ. Гүү мал саах гэж, мөнгө цаас олох гэж л ирсэн” гээд сумын Алдарт уяач цолоо авч байлаа. Үнэндээ ч тэр үед манай Баянжаргалангаас ийм өндөр амжилт үзүүлсэн хүн байгаагүй л дээ.
-Ярилцсанд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл. Төв аймгийн Баян, Баянжаргалан, Эрдэнэ сумдын тусгай дугаар. 2018 он
1 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 22 цагийн өмнө Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Өчигдөр, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
66.181.161.121
Өгшөө олон айраг авахийг хүсье
Reply