“Сөөнөн хөх” ХЭМЭЭХ ШАНДАСТ ХҮЛГИЙН ТУХАЙД

Миний морин дэл дээр цамцаа дэрвүүлэн нисэж өнгөрүүлсэн бага нас минь Анхай мухар, Авдарын гол, Даагын хөндий, Шар овоо,Баян хошуу гээд өвс ус нь тэгширсэн сайхан нутагт жилийн дөрвөн улиралд ээлжлэн нүүж сууж алслан холдсон өвгөдийнхөө үлгэр домог мэт хууч яриаг амтархан чагнаж дэлт хурдан морьдынхоо зоон дээр дээлтэй шувуу шиг нисэж явсан бага нас минь бас л надаас алслан холдсоор байна даа.
Багын үзсэн, харсан, сонссон, дуулсан юм харин мартагддаггүй юм байна.1965,1966 оны орчим юм уу даа манайхан Шаргын уулын зүүн суганд байх Буурлын хавцал хэмээх баруун хойноосоо зүүн урагш чиглэсэн багахан шиг хавцал хоолойд олон гэрээрээ айл өвөлжсөнсөн. Манай аав Ж.Шагдарсүрэн гэж нэгдлийн үхэр хариулдаг хүн байв. Манайх хамгийн баруун талд, манай зүүнтээ бүдүүн Буд гуайнх гэж өвгөнийх тэгээд Наваанпяранлай гуайнх “одоогийн үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Жанцангийн аав” хойд талд Бат-Очир гуайнх.Тэднийх мөн нэгдлийн үхэр хариулдаг байв. Мөн Гончигсүрэн ахынх, өндөр Цэгмид ахынх зэрэг айлууд байлаа. Бусдыг нь би бас сайн санахгүй байна. Энэ дээдсүүдийг маань ихэнх нь бурханы оронд заларч дээ. Одоо амьд сэрүүн байгаагаас ная хол гарсан Цэгмид ах маань л байна даа. Эд маань малаа хотлуулаад нэг гэртээ цуглан бие биенээрээ тоглоом наадам хийнэ, алиа хошин юм ярина. Домог мэт хэлэлцсээр ирсэн хурц хурдан морьдын тухай айргийн таван морийг алдалгүй хэлдэг морь танидаг сайн уяачдын тухай хорхой хүргэм амттай сайхан хууч хөөрөн өвлийн шөнө дөл болтол суудагсан.
Миний балчир оюунд хадгалагдан үлдсэн нэгэн хурдан буяны тухай өөрийн сонссоны хэмжээнд хойчийн хүмүүст хүрэгсүү. Луниа Да буюу Лувсангийн Ядамсүрэн гэх энэ эрхэм миний нагацын талын өвөг дээдэс болох хүн юм. Эднийх одоогийн Асгат, Дарьганга сумын нутаг Баруун зүүн яргайтнууд Сүүж, Сүүжийн хар гуу, Өвөр хүрэм, Их уул, Бага уул, уулын шүүтээр нутаглаж байжээ. Дарьгангийн зүүн гар, адуучны Да хүн байсан болохоор сайн адууг дэндүү сайн таньдаг ч байсан биз ээ. Тэгээд энэ хүний адуун сүрэгт энэхүү “сөөнөн хөх” хэмээх алдарт хурдан хүлэг заяагдаж өнөөг хүртэл амнаас нь ам дамжин яригдсаар иржээ.
Луниа Да хөх морио намрын цагаан хяруунаас анхны цас ортол сайхан цагааруулан хөнгөрүүлж байгаад Сүүжийн хар гуунаас өглөө үүрээр мордоод баруун зүүн Яргайтууд Шилийн богдын араар тархсан адууг хураагаад оройн нар жаргаж байхад Өвөр хүрмийн урд ширээгээс чоно босоход ганц ухасхийгээд гүйцэж, цохиж авлаад явж байсан юм гэнэ билээ гэж хачир чимэгтэйгээр хуучилж байсныг одоо бодож байхад лавтайяа зуу хол гаруй км замыг туулсан болж таарч байгаа юм. Тэгэхлээр энэ хүлэг ямар хурдан ажнай байсан нь анзаарагдаж байгаа юм. Том жижиг овоо тахилга, хошууны наадамд олон удаа түрүүлсэн гэх яриа байдаг боловч лавтай мэдэх хүн даана ч үгүй болж дээ. 1980-аад оны эхээр Луниа, Гомбожав буюу мөнөөх Луниа Да-гийн хүү Гомбо ах /бид Гомбо ах гэж авгайлдаг байсан\ хууч хөөрөнгөө энэ алдарт мориныхоо тухай асуухад тоймтой юм яриагүй юм. Харин “Сөөнөн хөх”-ийг Шинэнчүлтэм гуай /Санжаангийн Шинэнчүлтэм / унаж байсан гэж ярьсаныг сонссон гэх ба сүүлд Егүзэр хутагтад өргөсөн юм гэнэ билээ гэж ярьсныг санаж байна.Тэгэхлээр манай Дашдондогийн би унаж байсан гэж ярьсан мэтээр хошигнон хэлэлцдэг нь алдарт хурдан хүлгүүдийнхээ тухай ам дамжуулан ярьсаар ирсэн адууны нутаг манай Асгатынхны нэгнийгээ егөөдөн цаашлуулдаг хошин шогийн мэдрэмжтэй шогч шооч түмний маань нэгэн наргиа байсан биз ээ.
Энэхүү хуучийг тэрлэсэн Ш.Хүрэлбаатар
1 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
202.179.21.239
өвөөгийн маань нэр гараад их сайхан санагдлаа .Баярлалах
Reply