Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам угшил тасардаггүй л юм байна
Сүхбаатар аймгийн Асгат сумын Өлзийт I багийн харьяат, сумын Алдарт уяач Цэрэндоржийн Гэрэлбаатартай ярилцсанаа хуваалцаж байна.
-Гэрэлбаатар уяачийн нэрийг гаргасан хурдан хар азарганыхаа тухай ярьж өгөөч?
-Миний хар азарга чинь Төхөм бригадын Батын Лхамсүрэнгийн адууны удамтай. Түүний хар азарганы бие төл. Би 1980 хэдэн онд өөрийн бор гүүгээ тавьж авсан юм. Тэр жил чинь Дугар гуай, Хүрэлээ гээд олон хүн тэдний хар азарганд гүү тавьсан. Миний бор гүү чинь Сүхбаатар сумын гаралтай Онгуу Тонгуу гэж хүний адуу. Би Дүгэр гэж хүнээс ахынхаа хээр азаргаар сольж авч байлаа.
-Лхамсүрэнгийн хар азарганд гүүгээ тавихдаа мөнгө төлөх үү?
- 1980 хэдэн он шүү дээ. Үнэ хөлс аваагүй байх аа. Манай нэг өвгөн ах Цэнджав гэж байсан юм. Ах л “Өвөө нь ярьчихлаа. Чи аваачаад тавь” гэсэн. Хэлснийх нь дагуу аваачиж тавиад, нэг жил хоёр жил шахуу болгоод авч байлаа.
-Тэгвэл хар азаргаа хэдий үеэс уяж эхэлсэн юм бэ?
-Дааган цагаас нь л уясан. 1987 онд даага сумын наадамд 13-аар оруулаад, дараа жил нь шүдлэн зургаагаар орж, байр урагшилсан. Тэгээд хязаалан 24-өөр оруулсан бол соёолон азарга суманд түрүүлгэсэн. Харин 1991 онд долоогоор ороод, 1992 онд тавлаж, дараа жил нь Сүхбаатар сум руу очсон будилаад уралдуулаагүй. 1994 онд ахиж сумандаа түрүүлсэн. Дараа жил нь 1995 онд долоогоор орсон санагдана. Тэгээд бас таваар орсон бол 1996 онд яалаа даа. За ямар ч байсан сумандаа хоёр түрүүлж, гурав айрагдсан азарга байгаа юм.
-1996 оноос хойш ахиж уралдсан юм уу?
-1997 он хүртэл уралдсан. Сүүлдээ ч муудаад 2005 онд хөл амраасан даа, хөөрхий. Тэр үедээ 20 гарчихсан настай байсан. Ямар сайхан нүд, толгойтой адуу байсан гэж санана.
-Эцэг Лхамсүрэнгийн хартайгаа төстэй юу?
-Төстэй төстэй. Гэхдээ аавыгаа бодвол арай жижигхэн биетэй. Лхамсүрэн гуайн хар чинь том биетэй азарга байсан. Эх нь жижиг гүү байсан болохоор тэр талаа дуурайсан юм болов уу. Харин зүс нь эцэгтэйгээ адилхан. Их л номхон амьтан байж билээ. Дааганд сургаж байхад яг хонь шиг л байж байдаг. Тэгээд уяа нь орохоороо их өөрчлөгдөнө. Яг тэнцэж байгаа үедээ гоё өнгө ороод, алхаа нь жороо сайвар шахуу болно. Тэнцээгүй үедээ тэр алхаа нь орж ирэхгүй. Өөрөөр хэлбэл эхээс гарсан өнгөндөө орж, хилэн хар болно. Зарим жилдээ уяа сайн орохгүй бол жаахан гундмал туяа орчихдог байсан.
-Хэдэн гүү өгдөг байв?
-Долоо найман гүүтэй байсан. Төлүүдээс нь Аавынхүү гуайд би нэг хар адуу өгсөн нь сайн хурдалсан. Суманд хоёр ч аман хүзүүдсэн. Гадагшаа Сүхбаатар сум, хойшоо баруун аймаг руу гаргаж л байсан. Одоо надад хөгшин хар азарганы сүүлийн төл хээр азарга байна. Сүүлд өвгөрсөн хойно нь гэдсэнд үлдсэн унага байгаа юм. Тэрүүгээр ах нь азарга тавиад, гарсан төлүүд нь сайн давхиж байгаа.
-Та хар азарганыхаа хэдэн төлийг уясан бэ?
-Хоёр гурван төлийг нь уясан ч амжилтанд хүргэж чадаагүй. Харин Аавынхүү гуайд өгсөнөө бол суманд хоёр айрагдуулсан. Түүнд очоод ахиад нэг аман хүзүүдсэн. Түүгээр зогсохгүй төлийнх нь төлүүд дажгүй шүү. Хүнд өгснөөс ноднин Халзанд болсон “Жавхлант шарга”-д Лувсангийн Батаад өгсөн хүрэн морь түрүүлж байна лээ. Тэгээд Мөнххаанд очиж зургаагаар орсон.
-Хүрэн морь тэр хүнд очихоосоо өмнө уягдаж байв уу?
-Уягдаж байсан. Хязаалан, соёолон уяад нэгд нь арван хэдээр, сүүлийнхэд нь хорин хэдээр давхисан.
-Хэдээр зарж байв?
-Гурван сая төгрөгөөр зарж байлаа. Ямартаа ч авсан өгсөндөө өлзийтэй байгаад баярлаж л суух юм. Сайн адууны угшил тасардаггүй л юм байна.
-Хээр азарганыхаа отгон төлийг уясан биз дээ?
-Уялгүй яах вэ. Даанч хөлийг нь “эвдчихсэн”.
-Өөр таны нэрийг гаргаж сум орондоо дээгүүр давхисан ямар морь байна вэ?
-Сайхан бор морьтой байлаа. 1981 онд сумандаа аман хүзүүдүүлсэн. Ааваас маань өвлөгдөж ирсэн манайхны унаган адуу л даа. Гэхдээ олон жил давхиагүй ээ, үхчихсэн. Бас нэг хүрэн адуу байгаад суманд даага аман хүзүүдүүлсэн удаатай. Мөн л ааваас үлдсэн адуу. Түүнчлэн 1987 онд бор халзан морь хязаалан сумандаа баригдаж байсан. Харин сүүлийн гурав, дөрвөн жил морь уясангүй ээ. Хүүхдүүд л уяж байна.
-Та хэдэн хүүхэдтэй юм бэ?
-Хоёр хүү, хоёр охинтой. Хөвгүүд маань ганц нэг юм оролдох ч сайн явуулж чадахгүй байна. Өөрийн гэсэн уралдаанч хүүхэдгүй болохоор тогтмол амжилт гаргахад бас хэцүү юм. Хоёр хүүгээ мориноос хасагдсанаас хойш морь унах хүүхэдгүйн хэцүүг үзэж байна. Яваандаа эдний хүүхдүүд унахаар болох биз дээ.
-Танай удамд уяач олон уу?
-Аав, түүний ах Цэнджав нар морь уяж байсан. Цэнджав ах 1960,70 оны үед хоёр саарал морь, халтар азаргаа сайн давхиулж байсан юм билээ. Бид чинь эцэг эхээс долуулаа. Үүнээс хоёр нь эмэгтэй.
Бид хэдээс ахын уясан морьдыг нь унаж хурдлуулдаг л байлаа. Лав халтар азарга нь өвлийн наадмуудад түрүүгээр л давхина. Тэгсэн атлаа зундаа давхиад байдаггүй байсан, сонин шүү. Бидний аав болохоор нэгдлийн хонь хариулна. Ажлынхаа хажуугаар ганц нэг морь уяна аа. Медаль ховор тэр үед аавын хээр азарга хоёр, гурван медальтай байсан.
-Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөж байна. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморьт үр удмаараа өнө мөнхөд ивээгдэж яваарай.
-Баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүлийн Сүхбаатар аймгийн Асгат сумын тусгай дугаараас...
1 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
66.181.161.187
2002 bilvv 2003 ond har aduu aman hvzvvdej bailaa
Reply