“Монгол Чех металл”ХХК-ийн захирал, Аймгийн Алдарт уяач Б.Далай: Баруун бүсийн хоёр даншигт соёолон түрүүлгэсэн хүн юм шүү дээ

 -Төрийн наадмын түрүү хүртсэн танд баяр хүргэе?
 -Баярлалаа. Ах нь морь уяад 10 гаруй жил болж байна. Сүүлийн 7-8 жил улсын наадамд уралдлаа. Морьд маань 6,7 , арвын дотор олон орсон. Өнгөрсөн жил гэхэд л их насны хээр морь маань наймд давхисан. Сэлэнгийн даншигт алаг морь маань зургаалсан. Мөн 2009 онд болсон Завханы даншигт миний уясан хүрэн морь түрүүлсэн. Гэхдээ манай дүүгийн  нэр уралдсан л даа.
-Энэ жилийн хувьд Далай уяач үнэхээр одтой наадлаа. Улсын наадмаас хоёр айраг, нутгийнхаа даншгаас нэг түрүү, дөрвөн айраг уу?
-Тэгсээн. Их олон жил айрагнаас мултарч байлаа. Энэ жил тохироо нь бүрдсэн юм байлгүй. Өнгөтэй өмтэй сайхан наадлаа. Нутагтаа болсон даншиг наадамд соёолон түрүүлгэж, дөрвөн айраг хүртсэн. Үүнээс өмнө  2007 онд Говь-Алтай аймагт болсон даншиг наадамд мөн соёолон түрүүлгэж байсан. Нээрэн би чинь баруун бүсийн хоёр даншигт соёолон түрүүлгэсэн хүн юм байна шүү дээ.   Гэхдээ улсын наадамд морь түрүүлгэх үнэхээр өөр юмаа. Хөл тасрахгүй, утас амрахгүй хэдэн өдөр болсон. /инээв/
-Эрлийз ангилалын дунд насанд хээр үрээгээ айрагдуулсан?
-Тэгсэн. Хээр үрээ миний өөрийн унаган адуу. Эх нь манай аймгийн Тэс сумын адуу. Харин эцэг нь УИХ-ын гишүүн Х.Бадамсүрэнгийн Араб бор азарганы төл байгаа юм.
-Түрүү хязаалангийнхаа талаар дэлгэрүүлэхгүй юу?
- Сүхбаатар аймгийн Дарьганга сумын уугуул Бат-Эрдэнэ гэдэг залуугийн унаган адуу байгаа юм. Надад ирэхээсээ өмнө шүдлэндээ Хэнтийд болсон даншигт гурвалж, аймгийнхаа шилмэл хурдад аман хүзүүнд хурдалж, сумынхаа наадамд түрүүлсэн хурдан буян байгаа юм.Мөн энэ хавар сумынхаа хаврын наадамд түрүүлсэн юм билээ.
-Хурд нь танигдсан адуу чамгүй үнэтэй байдаг?  
-Хэнтийн даншигт айрагдаад байхад нь манай дүү нар олж хараад надад хэлсэн юм. Тэгээд би дүү хүүтэй танилцаж, бүтэн жил ярьж байж авсан даа.
-Хөдөө өссөн хүүхэд хурдан морь унадаг л байсан биз дээ?
-Тэгэлгүй яахав. Тавдугаар анги хүртлээ хурдан морь унаж, сумынхаа наадамд нэг түрүүлж, нэлээд хэд айрагдсан. Миний ээжийн аав солгой Пүрэв гэж хүн байсан юм. Зуныхаа амралтаар өвөөгийндөө очоод адуу малтай ноцолддог тийм л хүүхэд байсан даа. Гэхдээ намайг моринд ороход манай хадам аавын нөлөө их байсан. Аймгийн Алдарт уяач Жигдэнгомбо гэж, орон нутагтаа их олон түрүү авсан, насаараа адуу малласан хүн байсан юм. Мөн манай дүү Баянмөнх гэж адуунд их дуртай сайхан залуу байсан юм. Хүн баяр жаргалтай үедээ ойр дотны хүнээ дурсдаг. Төрийн наадамд морь түрүүлгэчихээд сууж байхад энэ хоёр хүний тухай эрхгүй бодож байлаа.
-Хаана хаанаас хурд цуглуулав?
-За хаа сайгүй дээ. Увсын Тэсийн адуу байна. Манай адуу Хэнтийн Баянхутаг суманд байдаг юм. Тэр зүгийн адуу нэлээд бий. Мөн Сүхбаатар, Дорнод адуу ч бий. 
-Та чинь нээрэн “Ханхөхий” галын тэргүүн билүү ?
 -Тиймээ, манай гал байгууллагдаад гурван жил болж байна. МУ-ын Манлай уяач олноо Дааган хэмээн алдаршсан Ганхуяг тэргүүтэй, 16-17 хүний бүрэлдэхүүнтэй. Төв аймгийн Баянцагаан сумын харъяат Б.Дорж, Төв аймгийн Баяндэлгэр сумын уугуул Загдаа, Төв аймгийн Баян сумын уугуул Даваасүрэн, Төв аймгийн Баянжаргалан сумын уугуул Баярсайхан, Хэнтий аймгийн Дэлгэрхаан сумын уугуул сумын Алтантүлхүүр, Хэнтийн Цолмонбаатар, Мэндбаяр, Сүхбаатар аймгийн Төвшинширээ сумын уугуул Энхтайван нарын аймгийн Алдартууд, аймгийн Алдартын болзол хангачихсан Алтанхүү, Сүрэнжав, Мөнхбаатар нарын залуус манай галд морь уядаг. Мөн  Тогмид, Цэрэндагва нарын шинэ залуу уяачид бий.
 -Ханхөхийчүүдийг адууны босоо цагаан хийморь өнөд ивээж яваг.
"Тод магнай" сэтгүүл дугаар 19