Улсын мэргэн С.Энхтунгалаг: Үндэсний сурыг айлын шоовдор хүүхэд шиг үздэгт гомдолтой явдаг


Монголчууд эрийн гурван наадам гэж ярих дуртай атлаа “Сур харваа”-г хэзээний л айлын шоовдор хүүхэд адил үзэж байдаг. Сурчид энэ тал дээр гомдол тээн ярьдаг боловч тэр бүр хүмүүс анхаарч, санаа тавиад байдаггүй нь харамсалтай. Өөрсдийг нь гэх хүнгүй шахам байхад бор зүрх, сэтгэл оюунаа зориулан сур харвааг хөгжүүлэхээр зүтгэсэн. Эдгээр хүмүүст талархал илэрхийлж, олон түмэнд яриаг нь хүргэхээс өөрөөр дэм болж чадахгүй нь. Тэдэн дунд ар гэрээ орхин сурынхаа төлөө нойр хоолоо умартан яваа эмэгтэй хүн хүртэл олон байдаг гэж бодохоор халширмаар. Хэзээ л Монголын сур харваа хөгжиж, Эрийн гурван наадам гэж ам бардам хэлэх үе ирэх бол доо. Гадаа гандаж, хүйтэнд хөрч байдаг сур харваачтай цөөн хэдэн хоромд уулзаж ярилцлаа.
-Таны хувьд бусад харваачдын нэгэн адилаар удам дагаж энэ спортод уруу татагдсан уу?
-Үгүй дээ. Сур харваа бол ямар ч хүнийг өөрийн эрхгүй уруу татчихдаг сайхан спорт байгаа юм. Манайхны хувьд анх би өөрөө харвааг сонирхож, харин ч гэрийнхнээ уруу татсан. Одоо манай гэр бүлийнхэн бүгдээрээ харвадаг. Нөхөр маань нэлээд хожуу орсон гэхэд их сайн харвадаг юм. Би 1982 оны хавар “Үндэсний сурын холбоо”-ны нээлтийн тэмцээнд анх удаа харваснаар эргэлт буцалтгүй суртай амьдралаа холбосон гэх үү дээ. Тасралтгүй таван жил харваж байгаад, 1986 онд улс хувьсгалын 65 жилийн ойгоор түрүүлж, “Улсын мэргэн, спортын мастер” гэсэн цол хүртэж их баярласан даа. Эмэгтэй хүн болсон хойно амьдралын эрхээр гурван хүүхэд гаргаж долоон жил завсарлаж 1993 онд спортдоо эргэж ирсэн. Түүнээс хойш тасралтгүй арваад жил, нум татаж эхэлсэнтэйгээ 20-иод жил харваж байх шив.
Эмэгтэй хүн энэ том нумыг агсаад зогсож байхад айлд бахархмаар байдаг. Харин та нөхдөд шантрах үе байдаг уу?
- Анх улс хувьсгалын ойг тэмдэглэж эхлэх үед эмэгтэй хүн харвадаггүй байсан боловч хожим 1950-аад оны үеэс харвах болсон. Хурд, хүч шаарддаг болохоор эмэгтэй хүнд үнэхээр хүнд спорт. Хэцүү үе алийг тэр гэхэв. Залуу байхад ч яахав өвөл ямар ч бэлтгэл хийлгүйгээр хавар нумаа татаж чаддаг байсан бол сүүлийн хэдэн жил өвөл хүчний бэлтгэл хийхгүй л бол хавар шууд очоод татна гэсэн ойлголт байхгүй болсон. Нэг удаа нум татлаа гэхэд 70 кг зүйл өргөсөнтэй адил хэмжээний хүч хүнээс гардаг. Гэхдээ нум болгон адилгүй л дээ. Хатуу зөөлөн гэж ангилдаг. Үүнээс өөрийнхөө чадал, чацдаа тохируулж авах хэрэгтэй.
Харин таны хувьд..?
Би хатуу нумаар харвадаг. Хатуу нум, зөөлөн нумыг бодвол онч сайн эвтэйхэн байдаг болохоор хүмүүс ихэвчлэн хатуу нумаар харвадаг гэж хэлж болно.
Ингээд бодохоор их л булчинлаг болдог байх даа?
Гарын булчин хөгжиж, хүч орохоос гадна эв дүй их чухал байдаг. Сурчид дундаа би харьцангуй туранхайд орно шүү дээ. Тэгэхэд л нум татсаар байгаад нэлээн бяр сууснаа хүн ерөөсөө мэддэггүй юм билээ. Ямар сайндаа л наадмын үеэр нэг залуу миний нумыг татах гээд дийлээгүй. Олон жил харвасан хүний эрхий хуруу бусад хуруунаасаа бүдүүн болчихсон байдаг. Өөрөөр хэлбэл эрхий хуруу, гар шуундаа хүч чадал нь хуримтлагддаг гэж ойлгож болно. Спортын эмэгтэй хүнийг эв хавгүй бүдүүн гэж боддог юм шиг байгаа юм. Яг үнэндээ бөхийнхнөөс бусад нь гайгүй ш дээ. Гэхдээ зун байнга нарны өөдөөс хараад зогсчихдог болохоор наадмаар шүд нь гялалзаад байдаг юм. Энэ нь л жаахан хэцүү.
Ихэнх цагаа сурын талбайд өнгөрөөдөг болохоор гэрийн эзэгтэйн үндсэн ажил хоцрогдоно биз?
Тийм тал ч бий л дээ. Таван сараас есөн сар хүртэл тасралтгүй бэлтгэл сургуулилттай байдаг болохоор ар гэрийн амьдрал хэцүүднэ шүү. үнэнийг хэлэхэд хүүхэд гаргаж, өөрийн гэсэн амьдралтай болоод ирэхээр энэ спортоор хичээллэх боломжгүй болдог. Яг энэ л шалтгаанаар олон сайн тамирчид спортоо орхиж байна. Харин би их азтай.хадмууд маань намайг их ойлгож дэмждэг учраас тэмцээний үеэр хүүхдүүдийг маань асарч өгдөг. Тэднийхээ буянаар дуртай спортоо хаялгүй өнөөдрийг хүртэл явж байна даа.
-Эрийн гурван наадмаас сурын харваанд арай өөр ханддагийг уулзсан харваач болгон хэлдэг. Та энэ талаар ямар бодолтой явдаг вэ?
-Яахав дээ, сэтгэл зүрхнээсээ л энэ бүхний төлөө тэмцэж байгаа учраас хэзээ нэгэн цагт үр дүн нь гарч ирэх байх гэж боддог. Төр засаг дэмждэггүй энэ тэр гэдэг зүйл тогтмол л ярилцдаг асуудал шүү дээ. Үнэндээ үндэсний сурыг айлын шоовдор хүүхэд шиг үздэгт нь гомдож явдаг. Улсын баяр наадмын бай шагнал хүртэл харилцан адилгүй. Энэ байдалд харваачид сэтгэл дундуур явдаг.
А.Энхжил

0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
3 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
3 цагийн өмнө Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
4 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
5 цагийн өмнө Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
6 цагийн өмнө Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
6 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
7 цагийн өмнө З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
9 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
10 цагийн өмнө Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
11 цагийн өмнө 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Өчигдөр, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Өчигдөр, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Өчигдөр, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Өчигдөр, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
Өчигдөр, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
7 цагийн өмнө З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Өчигдөр, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
3 цагийн өмнө Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Өчигдөр, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
9 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
11 цагийн өмнө 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
3 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
10 цагийн өмнө Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
6 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Өчигдөр, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
6 цагийн өмнө Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
5 цагийн өмнө Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
4 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна