Тэргүүлэх зэргийн малын эмч Ж.Баяраа: Шингэний дутагдал ихтэй бол хоёр венийн судсаар 25 хүртэл литр шингэн хийж болно


-Хурдан морь их эмзэг амьтан. Тэр утгаараа таны ажил нэлээд хариуцлага өндөртэйд тооцогдох байх?
-Тэгэлгүй яахав. Олон арван сая төгрөгөөр авсан хүний үнэтэй цэнэтэй малтай харьцаж байгаа юм чинь хариуцлагатай байхгүй бол болохгүй шүү дээ. Тэгээд ч хурдан хурц адуу гэдэг нэг хүний өмч гэхээсээ нийтийн өмч болчихдог. Тэр утгаараа түмний өмнө хариуцлага хүлээнэ гэсэн үг шүү дээ. Ах нь хөдөө аж ахуйн дээд сургуулийг 1979 онд төгсөөд түүнээс хойш 45 жил мал эмнэлгийн байгууллагад ажиллаж байна. Хурдан морины эмчилгээ үйлчилгээнд 1980 оны 7 сарын 11-нээс эхлэн ажиллаж байгаа. Хурдан морины дуудлагын эмчээр тасралтгүй 33 жил зүтгэжээ. Одоо тэтгэвэртээ гараад “Говийн дөрвөн бэрх” нэртэй мал эмнэлэг байгуулаад ажиллаж байна.
-30 гаруй жил ажиллахад хурдан моринд түлхүү тохиолддог ямар ямар хүндрэлүүд байдаг юм бэ?
-Хөлний гэмтэл л давамгайлах хандлагатай байдаг даа. Монголчууд чинь эрт дээр цагаасаа хурдан хүлгээ эмчилсээр ирсэн өөрийн гэсэн арга барилтай ард түмэн. Тэр утгаараа ардын уламжлалт эмчилгээний аргууд нэлээдгүй бий. Мөн европ зүгийн эмчилгээ бас байна. Ихэвчлэн хүмүүс өөрсдөө эмнэж чадахаа байсан үедээ л эмчид ханддаг. Сүүлийн жилүүдэд морины эмчилгээ, тэр дундаа хурдан морины эмчилгээний талаар ихээхэн дэвшилтүүд гарч байна. Би хоёр ч удаагийн малын эмч нарын нарийн мэргэшүүлэх сургалтанд хамрагдсан. Өмнөговийн адуунуудын эрүүл мэндийн асуудлыг хариуцдаг учраас хөгширсөн гэлгүй өөрийгөө боловсруулж байхыг хичээдэг. Хамгийн анх 2003 онд Америкаас малын эмч нар ирж, сургалт семинар зохион байгуулсан.Тэнд сурч мэдсэнээ орон нутагтаа ирээд мэргэжил нэгтнүүддээ зааж сургасан. Хурдан морио хэдэн мянган жил уралдуулаад ирсэн монголчууд бид арван жилийн өмнө гэхэд л шингэн хийж мэддэггүй байлаа шүү дээ. Дээхэн үедээ уралдаан цөөхөн жилдээ ганц уралддаг байхад шингэн хийхгүй болоод л байдаг байсан байх. Уралдаан олширч хурдан морь байнгын ачаалалтай болсон үеэс эхлээд гарцаагүй шингэн хийх хэрэгтэй болсон.
-Тэр Америк эмч нар дусал хэрхэн хийх талаар зааж сургасан уу?
-Тэгсэн. Хөдөөгийн сумдаар хүртэл явж хичээл заасан. Тэрнээс хойш манайхан чинь мориндоо шингэн хийдэг болсон шүү дээ. Манайхны зан юм даа. Шингэн хийх ёстой гэж сонсчихоод нэг хэсэг бараг толгойтой бүхэн хийлгэсэн. Би чинь 7 сарын 9-нээс эхлээд 12-ныг дуустал амсхийх ч завгүй дусал залгадаг байлаа шүү дээ. /инээв/ Одоо бол ихэнх нь өөрсдөө шингэнээ тарьчихдаг болсон. Яалт ч үгүй мэргэжлийн эмчийн тусламж хэрэгтэй нарийн судасны тариаг дуудлагаар очиж хийж байна.
-Нэг адуунд нэг удаадаа дунджаар хэдэн литр шингэн хийх ёстой байдаг юм бэ? Уяачид, малчид энэ талын мэдлэггүйгээсээ болоод нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохлов гээч болгочихоод байдаг?
-Шингэний дутагдал ихтэй бол хоёр венийн судсаар 25 хүртэл литр шингэн хийж болно. Шингэн алдалт гайгүй бол дунджаар 5-6 литр орчим шингэн нэг удаадаа хийхэд болно доо. Энэ дашрамд уяачиддаа хандаж хэлэхэд ямар үйлчилгээтэйг мэдэхгүй, хаана үйлдвэрлэсэн нь тодорхойгүй эм тарилга авчраад эмчийн зөвлөгөөгүй хурдан адуундаа өгчихдөг.Түүнээс болоод хурдан адуунд янз бүрийн эмгэг үүсчихдэг. Ёстой нөгөө өөрийн чинь хэлснээр нуухыг нь авах гээд нүдийг сохолчихно гээч болж байна. Тиймээс хурдан адуундаа аливаа эм бэлдмэл хэрэглэхдээ заавал эмчээс зөвлөгөө авч байх хэрэгтэй. Сүүлийн үед гадны улс орнуудаас элдэв төрлийн эм бэлдмэл олноор орж ирж байна л даа. Тэр болгоныг адуун дээрээ туршаад байх хэрэггүй. Би сүүлийн үед гарч байгаа эм бэлдмэлүүдийг ямар хэмжээтэйгээр хэрхэн ашиглах тухай зааварчилгаа гаргачихдаг. Тэр нь малчид уяачдад ихээхэн нэмэр болдог байх.
-30 гаруй морины комиссын эмчээр ажилласан гэсэн. Хамгийн томоохон нь ямар наадам байсан бэ?
-Өмнөговь аймагт зохиогдсон бүсийн наадмууд байна. “Говьшанхын хурд-4” уралдааны үеэр хурдан морины зурхайч эмчээр ажилласан. Морин уралдааны үеэр би мал шүдлэх, эмчилгээ үйлчилгээ хийх, нас сүүдэр тодорхойлох гээд мал эмнэлгийн бүхий л төрлийн үйлчилгээг үзүүлэх ёстой.
-Адууг эрлийз монголоор нь ялгадаг болсноос үүдээд шүдлэгээ ялгаан дээр ямар нэг маргаан гарч байна уу?
-Манай энд харьцангуй гайгүй дээ. Тэгээд ч бид нар тэр адууных нь түүхийг мэдэх учраас тэгтлээ маргааг үүсээд байдаггүй. Монгол адуу гэдэг чинь харваас ялгарна шүү дээ. Сэрвээ нь намхан байсан ч дэл сүүл, шилбэ гээд олон шинжээрээ мэдэгдэнэ. Яахав сүүлийн жилүүдэд нэмэлт тэжээл, эм бэлмдэл ихээр хэрэглэдэг болсонтой холбоотойгоор зарим нэг адууны шүд түрүүлж гараад түүнээсээ болоод үл ойлголцол үүсдэг байж болох ч манай аймгийн тухайд одоогоор тийм асуудал гараагүй ээ.
Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсан танд баярлалаа. Ажилд тань амжилт хүсье.
А.Тэлмэн


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна