Алтанширээгийн алдарт уяач Цагааны Пагжий
Алтанширээгийн бурхан уяачдын нэг нь яахын аргагүй Цагааны Пагжий агсан юм. Өдгөө ч нутгийн уяачдын дунд амьд домог болон мөнхөрч, авьяас билэг нь хэлэлцэгдэж буй энэ эрхэм 1925 оны модон үхэр жил Цагааны тав дахь хүүхэд нь болж мэндэлжээ. Их уяачийн бага нас эгэл жирийн малчин жаалын нэгэн адил малын захад өнгөрсөн бөгөөд 20-иод наснаасаа эхлэн хурдан морины уяа сойлго тааруулах болжээ. Анхны амжилтын гараагаа 1954 онд Монголын залуучуудын анхдугаар фестивальд борлог морио түрүүлгэн эхэлж, түүнээс хойш адуутай нөхөрлөсөн эр хүний баяр бахдал омогшлыг дэврээсэн баярт агшин олонтаа тохиож байсан хэмээдэг. Ц.Пагжийн нэртэй олон хурдан хүлгэд байсны дотор хонгор халзан, хонгор, Амбаа цавьдар зэрэг гурван азаргыг нь онцолж болохоор. Хонгор халзан азарга нь Дэлгэрэх сумын гаралтай Тайж, банди угшилтай адуу байсан бол хонгор нь Иххэт сумын харьяат нэрт уяач Адилбиш агсны алдарт хонгоруудын угшилтай байсан гэдэг. Харин Амбаа цавьдар азарга нь Дэлгэрэх сумын гаралтай адуу байсан агаад Дэлгэрэх, Замын-Үүд, Алтанширээ, Сайншанд сумдын наадамд зургаа түрүүлж, найм айрагдаж байжээ. Нэрт уяачийн нэрийн хуудас болсон хурдан хурц хүлгэдийн нэг хонгор халзан азарга нь дааган цагаасаа эхлэн уягдаж, есөн удаа түрүүлж, таван удаа айрагдсан байдаг бол хонгор нь арав түрүүлж, долоо айрагдсан аж.
Ц.Пагжий агсан ямар ч насны адууг өглөө эрт барьдаггүй. Нар гарсан хойно тууж ирэн, цочоож үргээлгүй гараараа зөөлөн барьж, уяа тойруулан баалгаж шээлгэсний дараа сая уядаг. Нар хэвийхийн алдад хөлс тарны ажлаа хийдэг байжээ. Түүнчлэн их уяачийн уяаны өөр нэгэн онцлог нь үзүүрийн цуцааг маш сайн гаргадагт байсан хэмээдэг. Тэрээр уях морьдоо голдуу дааган цагаас нь онцолж, уул овоо өөд давхиулан амьсгааг нь задалдаг байжээ. Басхүү хоол ундыг тэгтэл нь хасдаггүй тарган талд нь уралдуулдаг. Үүнийгээ “Амьсгааг нь сайн задалсан адууны хоол ундыг зөв тааруулах нь чухал. Түүнээс эцээж уралдуулах дэмий” хэмээдэг байсан гэдэг. Уяснаа хурдлуулдаг, унаснаа жавхаажуулдаг Пагжий уяач шаггүй засалч нэгэн байв. Олон сайхан хурдан хүлгийг нь хөлтэй болгож, засч залруулж байсан гавьяатан юм. Түүгээр ч зогсохгүй тэрхүү эрдмээ бусадтай хуваалцан Цэнд, Эрдэнэбаатар, Пүрэв, Жамсран нарт өвлүүлэн үлдээжээ. Жамсран зөвхөн морь уях, засах эрдмийг нь өвлөн авсан бус нэрт уяачийн хурдан хонгор, хонгор халзан азарганы үр төлүүдээс авч аймаг, сумын болон Данзанравжаагийн наадамд амжилттай давхиулж байжээ.
Ц.Пагжий өргөмөл ганц хүүтэй. Нэг нутгийн Гонгоржаваас хүүг нь өргөн авч, таван настайд нь унаа морь унуулж сургажээ. Харин жилийн дараа аав хүү хоёр хийморь шалган залуучуудын анхдугаар фестивальд оролцож, борлог морио түрүүлгэсэн нь бий. Голомт залгах ганц хүү нь том наадмын анхны түрүүг авчирсанд баярласан тэрээр хүүгээ өндөрт өргөчихөөд баярын нулимсаа тогтоож дийлэхгүй байсан гэдэг юм билээ. Ц.Пагжий хүүгээ удам залган уяа эвлүүлнэ хэмээн уралдаан, наадамд ямагт дагуулж явдаг байж. Аавтайгаа хамт явсан дурсамжит наадмуудаас хүү нь тэртээ 1974 оны сумын ойг онцлох дуртай. Дэлгэрэх, Улаанбадрах зэрэг сумдын мундаг уяачид хурдан хурц хүлгэдийн хамтаар хүрэлцэн ирсэн тэр наадам чансаа өндөртэйд тооцогдож байв. Ц.Пагжий агсан хонгор, хонгор халзан хоёр азаргаа уячихсан. Хүүгээ мордуулах гээд гарахад нь “Хонгор халзангаа эхэлж гаргаад хонгор азаргатайгаа үлдээрэй. Тэгэхдээ халзангаа жаахан жишүүдүүхэн гаргаарай. Цаадуул чинь халзан азаргыг барьж уралдана. Харин хонгор азаргаа чиг замд оруулаад үлдээгээрэй” хэмээн захиж. Хашир уяачийн таамаглаж байсанчлан хонгор халзан азарга нь гарч зугтаад тархины азарганууд түүнтэй өмнө хойноо орон уралдаж, үрэлцэх зуур хонгор азарга нь араас ирж нийлээд түрүүлж байсан гэдэг. Энэ мэтчилэн аав, хүү хоёрын ганзага нийлсэн дурсамжит наадам олон ч хүү нь ном эрдмийн мөр хөөн, бичиг цаасны ажил эрхлэн аавынхаа үйл хэргийг мөнхөлж үлдээх тал дээр анхаарч буй гэх юм билээ.
А.Мөнх
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Өчигдөр, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна