Улсын рекорд эзэмшигч, спортын мастер Б.Чимиддорж:1999 онд шинэчлэн тогтоосон амжилтыг одоо хэр нь эвдсэн хүн гараагүй л байна
Саад харайлт буюу сонгомол морин спортоор хүүхэд ахуй цагаасаа хичээллэн, эх орны дээд амжилтыг хоёр ч удаа тогтоосон нэгэн эрхэмтэй уулзаж ярилцлаа. Түүнийг Банзрагчийн Чимиддорж гэдэг. Улаанбаатар хотын унаган хүү, арваадхан насандаа Батлан хамгаалах туслах нийгэмлэгийн харьяа морин спортын сургалт төвд ирж тамирчны гараагаа эхлэн, адуу гэдэг амьтантай анхлан танилцаж байсан гэнэ. Угийн үг дуу цөөнтэй спортын мастер миний асуултанд товч тодорхой хариултыг өгч байсныг уншигч та анзаарах биз ээ.
-Эх орны дээд амжилтыг хоёр ч удаа тогтоож, эдүгээ түүнийг хадгалж байгаа юм байна. Чимиддорж мастер хэзээнээс энэ спортоор хичээллэх болсон юм бэ?
-1972 оноос Морин спортын сургалтын төвийн секцинд орж, морин спортоор хичээллэх болсон. Морь мал гэж мэдэхгүй хотын жаахан хүүхэд сургалтын төвд ирж морь унаж сураад, Батлан хамгаалах туслах нийгэмлэг буюу бидний хэлж заншснаар тойруулгын морьдыг унаж хурдлуулж байлаа.
-Ямар, ямар морьдыг нь унаж байв?
-Намайг морь унадаг байхад тойруулгын уяачаар МУ-ын Манлай уяач Самдан гуай ажиллаж байсан юм. Тэгээд тэр хүний уясан Зандан хүрэн, Цагаан хонгор зэрэг морьдыг унадаг байлаа.
-Ямар амжилт үзүүлсэн бэ?
-Дөрвөн жил хурдан морь унахдаа улсын наадамд түрүүлгэж, айрагдуулж байгаагүй ч модтой л давхиулдаг байсан.
-Хэдэн оноос сонгомол морин спортынхоо чиглэлээр хичээллэх болсон юм бэ?
-1974 оноос юмуу даа. Эхний үед бэлтгэгдсэн морин дээр сургуулилт хийдэг байсан бол яваандаа өөрөө морио сонгож бэлтгээд унадаг болсон. Ер нь манайхны тамирчид бүгд л тийм жишгээр хичээллэж байсан даа.
-Хамгийн анхны тэмцээн тань юу байсан бэ?
-Улаанбаатар хотын аварга шалгаруулах тэмцээн гэж болдог юм. Түүнд оролцож байсан. Би нийслэлийн аварга шалгаруулах тэмцээний гурван ч удаагийн аварга. Мөн нэг удаагийн спартакиадын аварга. Техник спортын спартакиад гэж болдог байсан юм. Түүнээс гадна нэрэмжит тэмцээнүүдэд олон удаа түрүүлж байсан.
-Олон улсын чанартай уралдаан тэмцээнд оролцож байв уу?
-1995 онд байх аа, Хөх хотод дэлхийн 13 орны тамирчид оролцсон олон улсын тэмцээн болсон юм. Түүнд манай Монголоос Ганболд, Батбаатар бид гурав багшийн хамт явж байсан. Миний хувьд сүрхий амжилт гаргаагүй ч бас чиг хойгуур орчихоогүй.
-Улсын дээд амжилтыг анх хэдэн онд тогтоож байсан юм бэ?
-Анх 1992 онд өөрийнхөө сургасан Сансар гээд ухаа мориор саадны өндөр 1.59, өргөн нь 1.87 см дээгүүр амжилттай харайж, улсын дээд амжилтыг шинэчлэн тогтоож байсан. Дараа нь 1999 онд Сүлд гээд ухаа мориороо 1.62 см өндөр, 2.15 см өргөн дээгүүр харайж, дахин шинэ амжилт тогтоосон. Одоо хэр нь тэр амжилтыг эвдсэн байхгүй л байна.
-“Мандухай сэцэн хатан”, “Мөнх тэнгэрийн хүчин дор” зэрэг түүхэн кинонуудад тоглож байсан хэмээн дуулсан юм байна. Тэр талаараа яриач?
-Би “Мандухай сэцэн хатан” кинонд орлон тоглогчоор явж байсан. Бидний хувьд морьтой давхиж яваад унах, моринд чирэгдэх зэрэг жүжигчдийн хийж чадахгүй үйлдлүүдийг хийдэг. Биднийг тухайн үеийн ЗХУ-ын тамирчин Иван Матевиев гэдэг орос мэргэжилтэн бэлтгэж байсан юм.
-Дорноговь аймагт сонгомол морин спортыг хөгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж явсан хэмээн өөрийг тань тодорхойлсон байсан.
-1989 онд Дорноговь аймгийн Батлан хамгаалах зөвлөл саад харайлтын морин спортыг хөгжүүлнэ гээд би очиж сургагч багшраа ажиллаж байлаа. 5-6 морь сургаад арваад хүүхэдтэй хоёр жил гаруй ажилласан. Миний шавь нараас хоёр ч спортын мастер, арваад нэгдүгээр зэрэгтэй тамирчин төрсөн.
-Хэдийгээр мэргэжлийн тамирчин хэдий ч дан ганц спорт хөөгөөд явахад бас хүндрэлтэй мастер ер нь ямар ажил алба эрхэлж байсан бэ?
-Нэг үе станцад ажиллаж байсан. Одоо бол сургуулийн хүүхдүүд зөөдөг автобус жолоодож байна даа.
-Өнгөрсөн жил ахмад тамирчдын дунд аварга шалгаруулах тэмцээнийг зохион байгуулсан гэсэн. Түүнд ямар амжилт үзүүлэв?
-Дөрөвдүгээр байрт орлуу даа.
-Морь мал гэж мэдэхгүй хотын хүүхэд спортын цол зэрэгтэй, цаашлаад эх орны дээд амжилтыг эзэмшигч тамирчин болжээ. Морь унахын ач тусыг хэрхэн үздэг вэ?
-Би шинжлэх ухаан талаас нь нарийн ширийнийг нь хэлж мэдэхгүй юм. Ямар ч байсан өөрийн туршлагаас үзэхэд морь унадаг хүн элдэв өвчин хууч ярьдаггүй. Нуруу туруу, гар, хөлийн шөрмөс чангарахаас эхлээд бие бялдрын хүмүүжилд ч ач тустай. Бидний залууд үеийнхэн морь хэрхэн унадгаараа өрсөлддөг. Айлын адуун дээр очоод аль эмнэг хангалыг барьж унаад, түүндээ хөөрч баясдаг байлаа. Сүүлийн үед л морь унах аюултай гэдэг юм ярьдаг болж. Аюултай гэвэл бүгд л аюултай. Ялангуяа аливаа спорт гэдэг цөм эрсдэлтэй байдаг шүү дээ. Тиймээс аюул эрсдлээ урьтал болголгүй ач тусаа эхлээд ярьж байвал залуус морь унах дуртай болно. Энэ нь хөдөлгөөний дутагдалд ороод буй хотын иргэдэд эрүүл мэндийн ач тустай баймаар санагдах юм байна.
-Санал нэг байна. Залуустаа зөвлөгөө хайрласан танд баярлалаа.
А.Мөнх
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна