Эрлийз өсвөр адууны нөхөн үржихүй
А.Тэлмэн
2014 оны 12-р сарын 05 -нд
Сүргийн нөхөн үйлдвэрлэлд тухайн үүлдэрийн онцлог, ашиг шимийн чиглэл голлох нөлөөтэй. Зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжих, мал хувьчлагдснаар малчин бүр азарга адуутай болж, адуун сүргийнхээ үүлдэрлэг байдал, чанарт ихээхэн анхаарч, хурдан үүлдэрийн эрлийү адууг гадаад орнуудаас оруулж орж ирж байна. Цэвэр үүлдэрийн болон эрлийү хээлтүүлэгчийг ашиглан монгол гүүг хээлтүүлэн эрлийз өсвөр адууны тоо нилээд өссөн ч тэдгээрийн зөв зохистой тэжээх арга технологи дутагдаж байна.
Монгол үүлдэрийн азарганд 12-15 гүү ноогдуулж сүрэг бүрдүүлэх тоог 35-40 гэж үздэг. Өсвөр адууны бэлгийн бойжилт 18-20 сартайдаа гүйцэх боловч, жилийн өнгө, цаг агаарын байдлаас хамааран янз бүр байна.
Эрлийз адууг монгол адуунаас арай хожуу буюу соёолонд нь хээлтүүлэгт оруулна. Энэ нь түүний биеийн болон бэлгийн боловсролтой холбоотой юм. Нийлүүлэгт орж эр нь үр тогтоох, эм нь хээл тээх чадвартай болсныг бэлгийн боловсролт гүйцсэн гэж үзнэ. Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн бэлгийн ба биеийн бойжилт зөв явагдсанаар адуун сүрэг хэвийн хэмжээнд нөхөн үржих боломж бүрдэнэ. Бэлгийн бойжилт явагдах нас нь үүлдэр, ашиг шимийн чиглэл, газар зүйн онцлог, маллагааны нөхцлөөс шалтгаалан харилцан адилгүй байна. Түргэн өсөлттэй үүлдэрт 2 настайгаасаа, нутгийн үүлдэрт 2,5-3,0 настайдаа бэлгийн бойжилт эхлэх боловч азарган үрээнийх арай хожуу 4-5 насандаа явагдана.
Эрлийз өсвөр адууг соёолон насанд хүрсэн үед ч тарга хүч, биеийн байдлыг харгалзан тэжээллэг, арчилгаа маллагааны хэвийн нөхцөлд 4-5 гүү хураалах ба нугын чанар сайтай өвс 10кг, толгойтой ногоон сүрэл 4,0 кг, хушуу будаа 2,0 кг, хивэг 2,0 кг-аар тэжээж, 8,5-9,7 тэжээлийн нэгж байхаар тооцож, нас гүйцсэн гүү сонгож хураалгах хэрэгтэй. Өсвөр азарганы биеийн өсөлт бүрэн гүйцээгүй, тарга тэвээрэг муухан байвал заавал хээлтүүлэгт оруулах шаардлагагүй. Өсвөр адууг чиглэлтэйгээр өсгөн бойжуулах, шимт бодис сайтай тэжээлээр хангасан тохиолдолд биеийн өсөлт нь эрчимтэй явагдаж бэлгийн бойжилт эрт гүйцдэг.
Адууны үржилд ашиглах хугацаа нь биеийн өсөлт гүйцэж, нийлүүлэгт орсноос эхлэдэг. Энэ нь үүддэрийн онцлогоос болж янз бүр байдаг. Тухайлбал: Уналгын болон хатирч үүлдэрийн адуу 18-20, хүнд ачааны 15-16, Орловын хатирч үүлдэрийн зарим удмын гүү 25-29 жил ашиглагдсан байна.
Д.Больхорлоо монгол үүлдрийн аүаргыг 15-16, гүү 17-18 жил үржилд ашиглах боломжтой гэжээ. Нутгийн шилдэг сайн гүү 20 гаруй жил үржилд ашиглагдаж үр төлөө өгсөн тохиолдолд цөөнгүй байдаг. Гүүний төлөрхөг чанарт түүний эрүүл мэнд, тэжээллэг арчилгаа маллагаа, ажил эдэлгээнд ашиглаж байгаа байдал нөлөөлнө.
Азарганы нөхөн үржих чадварт түүний зан араншин, эрүүл мэнд, нас, тэжээллэг арчилгаа, байгаль цаг уурын нөхцлөөс гадна үрийн хэмжээ, чанар зэрэг үзүүлэлт их нөлөөлнө. Азарганы нэг удаагын харайлтаар өгсөн үрийн хэмжээ 150-200 мл, 1 млүрийн шингэнд 200-400 сая эр бэлгийн эс агуулагдаж байвал хэвийн гэж үзнэ. Зохиомол хээлтүүлэгт ашиглагдаж буй азарганы үрийг 3-5 дахин шингэлж болох боловч шингэн үрийг шингэлэхгүйгээр хээлтүүлэгт ашиглах нь зүйтэй. Хээлтүүлгийн үед азарганы үрийн чанарыг тогтмол шалгаж байхаас гадна тэжээллэг, арчилгаа маллагааг сайжруулж уураг, витамин, эрдэс бодисоор баялаг тэжээлээр тэжээж, тэжээлийн жорд сайн чанарын өвс, будаа, шар лууван, хошуу будаа, арвай, улаан буудай, хивэг, мах ясны гурил зэргийг оруулах хэрэгтэй.
Монгол үүлдэрийн азарганд 12-15 гүү ноогдуулж сүрэг бүрдүүлэх тоог 35-40 гэж үздэг. Өсвөр адууны бэлгийн бойжилт 18-20 сартайдаа гүйцэх боловч, жилийн өнгө, цаг агаарын байдлаас хамааран янз бүр байна.
Эрлийз адууг монгол адуунаас арай хожуу буюу соёолонд нь хээлтүүлэгт оруулна. Энэ нь түүний биеийн болон бэлгийн боловсролтой холбоотой юм. Нийлүүлэгт орж эр нь үр тогтоох, эм нь хээл тээх чадвартай болсныг бэлгийн боловсролт гүйцсэн гэж үзнэ. Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн бэлгийн ба биеийн бойжилт зөв явагдсанаар адуун сүрэг хэвийн хэмжээнд нөхөн үржих боломж бүрдэнэ. Бэлгийн бойжилт явагдах нас нь үүлдэр, ашиг шимийн чиглэл, газар зүйн онцлог, маллагааны нөхцлөөс шалтгаалан харилцан адилгүй байна. Түргэн өсөлттэй үүлдэрт 2 настайгаасаа, нутгийн үүлдэрт 2,5-3,0 настайдаа бэлгийн бойжилт эхлэх боловч азарган үрээнийх арай хожуу 4-5 насандаа явагдана.
Эрлийз өсвөр адууг соёолон насанд хүрсэн үед ч тарга хүч, биеийн байдлыг харгалзан тэжээллэг, арчилгаа маллагааны хэвийн нөхцөлд 4-5 гүү хураалах ба нугын чанар сайтай өвс 10кг, толгойтой ногоон сүрэл 4,0 кг, хушуу будаа 2,0 кг, хивэг 2,0 кг-аар тэжээж, 8,5-9,7 тэжээлийн нэгж байхаар тооцож, нас гүйцсэн гүү сонгож хураалгах хэрэгтэй. Өсвөр азарганы биеийн өсөлт бүрэн гүйцээгүй, тарга тэвээрэг муухан байвал заавал хээлтүүлэгт оруулах шаардлагагүй. Өсвөр адууг чиглэлтэйгээр өсгөн бойжуулах, шимт бодис сайтай тэжээлээр хангасан тохиолдолд биеийн өсөлт нь эрчимтэй явагдаж бэлгийн бойжилт эрт гүйцдэг.
Адууны үржилд ашиглах хугацаа нь биеийн өсөлт гүйцэж, нийлүүлэгт орсноос эхлэдэг. Энэ нь үүддэрийн онцлогоос болж янз бүр байдаг. Тухайлбал: Уналгын болон хатирч үүлдэрийн адуу 18-20, хүнд ачааны 15-16, Орловын хатирч үүлдэрийн зарим удмын гүү 25-29 жил ашиглагдсан байна.
Д.Больхорлоо монгол үүлдрийн аүаргыг 15-16, гүү 17-18 жил үржилд ашиглах боломжтой гэжээ. Нутгийн шилдэг сайн гүү 20 гаруй жил үржилд ашиглагдаж үр төлөө өгсөн тохиолдолд цөөнгүй байдаг. Гүүний төлөрхөг чанарт түүний эрүүл мэнд, тэжээллэг арчилгаа маллагаа, ажил эдэлгээнд ашиглаж байгаа байдал нөлөөлнө.
Азарганы нөхөн үржих чадварт түүний зан араншин, эрүүл мэнд, нас, тэжээллэг арчилгаа, байгаль цаг уурын нөхцлөөс гадна үрийн хэмжээ, чанар зэрэг үзүүлэлт их нөлөөлнө. Азарганы нэг удаагын харайлтаар өгсөн үрийн хэмжээ 150-200 мл, 1 млүрийн шингэнд 200-400 сая эр бэлгийн эс агуулагдаж байвал хэвийн гэж үзнэ. Зохиомол хээлтүүлэгт ашиглагдаж буй азарганы үрийг 3-5 дахин шингэлж болох боловч шингэн үрийг шингэлэхгүйгээр хээлтүүлэгт ашиглах нь зүйтэй. Хээлтүүлгийн үед азарганы үрийн чанарыг тогтмол шалгаж байхаас гадна тэжээллэг, арчилгаа маллагааг сайжруулж уураг, витамин, эрдэс бодисоор баялаг тэжээлээр тэжээж, тэжээлийн жорд сайн чанарын өвс, будаа, шар лууван, хошуу будаа, арвай, улаан буудай, хивэг, мах ясны гурил зэргийг оруулах хэрэгтэй.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Лхагва, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна