Сумын Алдарт уяач С.Рагчаасүрэн: Унаач байхдаа бэлгэнд авсан улаан даагаар адууныхаа суурийг тавьж байлаа
Хэнтий аймгийн Батноров сумын уугуул, сумын Алдарт уяач С.Рагчаасүрэнгийн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Рагчаасүрэн Алдартын хурд ирлэх болсон үе хэзээнээс эхтэй вэ?
-Миний аав морь мал уяхгүй төвд л ажиллаж, амьдардаг хүн байлаа. Мэдээж багадаа үеийнхээ нөхдийн адил хурдан морь унаж, уралдана. Яваандаа энэ нь илүү сонирхолтой санагдаж, хорхойсох болсон. Миний уяаны эрдмийн шанг аймгийн арслан Даваадорж гэж өвгөн татаж өгч байлаа шүү дээ. Аавын талын хамаатан байгаа юм. Дөрөв, таван настай хүүхэд анх энэ өвгөний морийг унаж, хожмоо “шавь орж” өнөөдөр уяач гэгдэж явна. Тэр бол 1990 оны эх хавьцаа юм. Түүнээс хойш тасралтгүй хөхөл сүүл боож, сайхан л наадаж байна.
-Хаанахын адуугаар нааддаг вэ?
-Манай адуунууд эцэг тал нь Даваадорж өвгөний Аварга цоохор гэж цагаан азарганаас гаралтай. Эх тал нь манай Батноров сумын Бандагадай Банзрагч /Найдансүрэнгийн Банзрагч/-ийн адууны угшилтай. Аварга цоохор азарганы эх цагаан байдсыг манай сумын хэдэн өвгөчүүл агт тууж явахдаа авчирсан юм. Цоохор азарга хязааландаа суманд айрагдаж, аймагт хоёр түрүү, нэг айрагтай хурдалсан адуу. Эндээс л би адуужсан хүн. Даваадорж өвгөн надад цагаан азарганы үр улаан бор даагыг анх бэлэглэсэн нь 1987 онд битүү хязаалан үрээ сумандаа аман хүзүүдэж, би чинь анхны айргаа авч байлаа. Түүнээс хойш өвлийн наадамд хоёр, гурав айрагдсан. Хөөрхий 16 хүртлээ л дандаа арав дотор л хурдалдаг байлаа. Сүүлд 16-тайд нь сумандаа наймд оруулж осголж байв.
-Одоо үр төлийг нь уяж байна уу?
-Тэгэлгүй яахав. Одоо миний уяж хурдлуулж байгаа адуунууд бүгд л улаан бор азарганы маань төлүүд байна. Манай адууны эх нь голдуу Банзрагч гэж өвгөний угшилтай гүү байдсууд байдаг юм. Бас л манай хамаатан болох хүн л дээ. Өвгөн манайхыг 1989, 1990 онд хөдөө гарахад нэг даага бэлэглэсэн нь ийнхүү манай адуунд жин дардаг. Өөрөөр хэлбэл, Бандагадай адуу гэсэн үг л дээ.
Манай сум үндсэндээ Аварга цоохор, Бандагадай ухаа, Мөлүү ухаа буюу ухаа азарга, Бадаагийн ухаа халзан гэж гурван адуунаас л үндсэн эхтэй.
-Гадагшаа гарч нааддаг уу?
-Сумандаа л голдуу нааддаг юм. Гэхдээ сүүлийн гурав, дөрвөн жил аймаг руу явдаг болоод байгаа. Нэг жил зургаагаар хоёр адуу оруулаад үзчихлээ. Өнгөрсөн жил соёолон, даага хоёртой очоод давгүй сайхан давхиуллаа. Соёолон барианд гурав, дөрвөн км дутуу байхад дөрөвт давхиж яваад бие нь жоохон эвгүйтэхээр нь татчихсан. Харин аймагт 11-т, сумандаа дөрөвлөлөө. Өнгөрсөн жил иймэрхүү сонинтой наадах шив дээ.
-Бас л улаан азарганы тань төлүүд үү?
-Үгүй ээ. Гаднаас авсан өөр сайхан хурдан буянгууд бас байна. Суманд дөрөв айрагдаж, аймагт нэг зургаалаад, нэг есөлчихөөд байгаа азарга бол баруун урдаас авсан Баянхутаг чигийн адуу байгаа юм. Мөн Дорнод чигийн нэг саарал азарга бий. Манай хурлын дарга Батмөнх авчирч өгч байлаа. Одоо үр төлүүд нь ч сайхан хурдалдаг юм.
Ер нь адууныхаа цусыг сайжруулахаар энд тэндээс азарга хэд хэдийг авсан. Дорнод, Дорноговь, Баянхутаг, Сүхбаатараас гээд л. Ямартаа ч хэдэн жилийн дараа үр дүнг нь харна гэж төлөвлөөд зүтгээд л явна. Одоо ч хүмүүс шинэ цагийн монгол адуу гэж их ярих болж. Гэвч хөдөөгийн бидний хувьд арай болоогүй санагддаг юм. Яваандаа жигдрээд ирэхээр уралдалгүй яахав.
-Адуунаас өөр мал олон уу?
-Байна аа байна. Таван төрлийн мянга шахсан малтай. Гэхдээ манайхан чинь тэмээ ховор шүү дээ. Ганц нэг л байх шүү.
-Батноровын уран дархчуул алдартай. Эр хүний хувьд Батноров хийцийн эдлэл хэрэглэлээр гоёдог л байх даа?
-Тийм. Манай сум энэ талаараа үнэхээр нэртэй шүү. Тожил, Тулга гээд л гарын уртай, уран дархчуул манай суманд бий. Юун төлөө Батноровынхон билээ. Ямарваа нэгэн баяр ёслолд бүгд л Батноров хийцийн эдлэл хэрэглэлээрээ гангардаг юм. Энэ бол яах аргагүй бидний хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх монгол өв соёлын нэг гэж би боддог.
-Хүүхдүүд тань уяа сойлго тааруулж байна уу?
-Багаасаа л адуу малын захад өссөн улс сонирхолгүй яахав. Миний том хүү одоо арванхоёрдугаар ангид сурдаг. Морь уях бөөн сонирхол л явна даа. Миний морины ажлыг хийдэг гол хүн байгаа юм. Өнгөрсөн жилийн сумын наадмын хоёр айргийг авахад хүүгийн тус үнэхээр их байлаа. Яваандаа удам дамжсан уяач болох байхаа гэж боддог.
-Бидний яриа өндөрлөж байна. Ярилцсан танд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл Хэнтий аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна