Уяач Ч.Мөнхтөр: Манай хээр азарганы төлүүд зүүн бүсийн түрүү магнай болцгоосон
Дорноговь аймгийн Өргөн сумын уугуул, залуу уяач Ч.Мөнхтөрийн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-2011 оны зүүн бүсийн хурдад амжилттай давхисан адуунуудынхаа тухай ярьж өгөөч?
-Зүүн бүсийн азарганы түрүү Баттогтохын хээр азарга манай адуу байгаа юм. Миний аав амьд сэрүүн ахуйдаа Санжидгүнтэв гэж хүнд өгөөд, өнөөх нь Баттогтоход бэлэглэсэн нь хязаалангаасаа эхлээд хурдалсан. Шүдлэнд нь надаас авч тэр жилээ сумандаа зургаалаад, хязааландаа Дэлгэрэхэд хол тасархай түрүүлж, сумандаа улс хувьсгалын ойгоор соёолон аман хүзүүдэн, Их говийн зоригтны наадамд дахин аман хүзүүнд хурдалсан. Дараа нь гурав дахь давхар уяагаараа Сүмбэрийн овооны наадамд ахиж аман хүзүүдсэн. Хавчиг азарга болоод хавар нь сумынхаа наадамд дөрөвлөж, долдугаар сарын 11-ний наадамд айрагдаад, ар дээр нь Алтанширээ суманд аман хүзүүдэж, дөрөв хоногийн дараа Айрагт очоод дахин хоёрлосон. Ингээд шинэ долоон настай азарга хавар сумандаа нэг айрагдаад, долдугаар сарын наадмыг алгасаад, 2011 оны Засгийн газрын тогтоолтой зүүн бүсийн хурд, Дорноговь аймгийн 80 жилээр түрүүлсэн нь тэр.
-Өөр нэг нь?
-Сайншанд сумын аймгийн Алдарт уяач Отгонбат найздаа хязаалан үрээ өгч байлаа. Тэр маань соёолон азарга анх уягдаад Сайншанд сумын “Найрамдлын хүлэг” уяачдын галын нээлтэнд айрагдсан. Дараа нь “Хутагтын хурд”-д 15, 16-аар цогисон санагдана. Түүний дараа Айрагт Бударын уулын тахилга наадамд түрүүлээд, ар дээр нь Сайхандулаанд очоод түрүү магнай болсон. Үргэлжлүүлээд Анандбазар гуайн ивээн тэтгэсэн Хамрын хийдэд болсон гурван насны уралдаанд түрүү морины байг авч, аймгийн 80 жилийн ой зүүн бүсэд түрүүллээ. Мөн Бор-Өндөрийн ой, Мандах суманд түрүүлэн, Сайншанд сумын 50 жилийн ойгоор айргийн гурваар хурдалсан. Хавчиг азарга болсон жилээ өнжөөд долоон настай азарга хавар аймгийн уралдаанд түрүүлж, Хөвсгөл суманд болсон аймгийн урд бүсийн наадамд гуравласан. Харин энэ жил /2013 он/ уягдаагүй байх аа.
-Хээр азарга хаанахын адуу вэ?
-Манай хээр азарганы төлүүд л дээ. Эх нь ч манай унаган адуунууд. Эцэг нь Иххэт сумын аймгийн Алдарт уяач Пүрэв-Өвгөн гэж хүний хурдан хүрэн азарганы төл байгаа юм. Хээр азарганы төрсөн ах Баярдаваагийн хээр аймаг, сумын наадамд олон удаа түрүүлсэн хүлэг. Данзанравжаагийн 195 жилийн ойгоор долоотой хавчиг азарга гуравлаж байлаа. Аав маань Баярдаваад өгсөн юм.
-Улс, бүсийн хэмжээнд уралдаж байгаа өөр танай ямар адуунууд байна вэ?
-Том наадмын түрүү гэвэл энэ хоёр байна. Харин бага сага наадамд дээгүүр давхиж байгаа адуу хэд хэд бий. Өргөн сумын Тогоогийн Амгаланбаатарт энэ хавар нэг даага өгсөн нь том, жижиг наадмуудад долоо орлоо. Өргөний Баттүшигт хээр азарганыхаа төл хонгор халзан үрээ өгсөн. Энэ жил /2013 он/ уягдаагүй, соёолон азарга бий. Үүнээс өмнө загал азарганы төл соёолон үрээ Баттүшигт очоод мөн л олон айрагдаж, түрүүлсэн. Сүүлд нь Өмнөговиос хүн ирж худалдаж аваад нэлээн орсон гэсэн.
-Унаган адуунууд өндөр довтой наадамд айраг, түрүүнд хурдлах нь адуу сайжирсных. Танай адууны суурь хаанахын ямар угшилтай вэ?
-Манай аав Төв аймгийн Баян сумын гаралтай. Дорноговь аймгийн Боловсролын хэлтсийн байцаагч явлаа. Би айлын ууган хүү. Багаасаа л адуу малд дуртай хүүгийнхээ сонирхлыг дэврээсэн хүн дээ, миний аав. Тиймдээ ч энд тэндээс адуу мал боломжоороо цуглуулсан. Улсын Алдарт уяач Нарангэрэл гуайн адуунаас авч азарга тавьж байлаа. Сүхбаатар аймгийн Асгатаас Махбуриадын улаан адуунаас авчирч байв. Гарамжав Манлайгаас халтар азарганых нь үр хүрэн азарга, аймгийн Алдарт уяач Сүрэнгийн загал азарганы төл загал азарга, Пүрэв-Өвгөн гуайнхаас хоёр хээр үрээ авч азарга тавьсан гээд шилж байгаад л цуглуулсан даа. Ер нь азаргаар цус сэлбэсэн. Гэхдээ авмал гүүнүүд бий. Сүхбаатар чигээс авч байлаа. Сүхбаатар аймгийн арслан Чогсомоос бор азарга авсан нь Сүхбаатар аймгийн хурдан боруудын угшилтай. Одоо түүний төл даага давхиад байна. Бас халзан азарга бий. Эх нь Түвшинширээ, Мөнххаан чигийн гүү байдаг юм. Эцэг нь манай аймгийн Өргөн сумын аймгийн Алдарт уяач Хүүхнээгийн халзангуудынх. Аав минь багадаа Гарамжав гуайн унаач явсан юм. Манайхан нэг дорын саахалтууд, бараг хамаатан шиг болчихсон улс. Гарамжав гуайгаас нэг хүрэн азарга, тойруулга гаралтай халзан гүү авч байлаа. Ийнхүү хооронд нь хольж солиод манай адуу нэлээн сайжирсан. Би ч хурд хувааж, адуу сонирхсон хүнд харамгүй л өгдөг юм. Бүгд сайхан давхиж байгаа дуулддаг. Би өөрөө ч айхтар морь уяхгүй юмаа. Таван хошуу мал малладаг, дээр нь ам бүл цөөн болохоор морины ажилд нэг их орохгүй л байна. Гэхдээ хааяа оролдоод оруулчихна аа.
-Хаана, хаана оруулав?
-Дүүдээ өгсөн соёолонгоо ноднин Бадрах, Дэлгэрэхэд түрүүлгэж, Алтанширээд дөрөвлүүлсэн. Бас Өргөн, Дэлгэрэхэд аман хүзүүдсэн.
-Сумын наадамд оролцдог уу?
-Бараг үгүй дээ. Зав зай гарвал багашаархан наадамд хааяа оролцдог юм. 2007 онд Сүхбаатар аймгийн Баяндэлгэр сумын Тойгийн талд болсон хаврын бооцоот уралдаанд хул азаргаа аман хүзүүдүүлж байлаа. Энэ жилээс уяаны ажилдаа түлхүү орох бодолтой байна.
-Бидний яриа өндөрлөж байна. Ярилцсан танд баярлалаа.
-“Тод магнай” сэтгүүлийн уншигч, хийморилог уяачдад энэ хорвоогийн хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.
"Тод магнай" сэтгүүл Дорноговь аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна