Аймгийн Алдарт уяач С.Хуяг: Зоотехникчийн нормын хүрэн морийг уяж анхны айргаа авч байлаа
Хэнтий аймгийн Хэрлэн сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач Санжийн Хуяг гуайн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна. Тэрээр 1941 онд Ховд аймгийн Дуут сумын Хар хад хэмээх газар төржээ.
-Хуяг уяачийн намтрын товчооноос яриагаа эхлэх үү?
-Би чинь Ховд аймгийн Дуут сумын хүн байгаа юм. Багадаа хотод бас хэдэн жил амьдарч байлаа. Тэгээд 13-тай байхад аав минь бурхан болж, ээжийн дүү Бэгз ахындаа амьдрах болсон. Айлын том учраас ажил хийж ар гэртээ туслах гээд сургуульд үргэлжлүүлэн суралцаагүй л дээ. Түүнээс хойш янз бүрийн ажил хийж явлаа. Үүнээс 1967, 68 оноос 25-тай хөдөө мал дээр гарч, Дорнодын Эрээн цав руу мал туудаг байлаа. Ингэж хэдэн жил мал тууж байгаад, дараа нь сангийн аж ахуйгаасаа тугалтай үхэр авч малчин болсон юм. Энэ хугацаанд 1982 онд сумын сайн малчин боллоо. Бараг 1990 он гартал үхэр малласан байх шүү. Удсан ч үгүй мал хувьчлал болж 10 хонь, нэг тугалтай үхэр, уналганы морьтой хувийн өмчтөн болж байлаа. Товчхондоо иймэрхүү л намтартай хүн дээ, би.
-Тэгвэл хэдий үеэс уяа сойлго тааруулах болсон юм бэ?
-Эрт эхэлсээн. 1960-аад он гэхэд морь уядаг байлаа. Сангийн аж ахуйд байхад Лувсандолгор гэдэг зоотехникчийн нормын нэг сайхан хүрэн морь байсан юм. Өнөөх нь хөөрхий тураалдаа орчихож. Тэгэхээр нь тэжээл өгч, тэр жил Өндөрхааны олон сум нийлсэн нэг том наадам болоход гуравлуулах нь тэр. Миний анхны айраг гэх үү дээ. Түүнээс хойш л өдийг хүртэл морины сүүл боож явна. Гэхдээ тэр уралдаанаас хойш надад дахин олдоогүй ээ. Зоотехникч морио унана гээд аваад явчихсан. Уг нь дараа зун нь дахиад уячих юмсан гэсэн битүүхэн бодож байсан юм.
-Дараа нь ямар хурдан хүлгүүд уяж хурдлуулж байв?
-Мөрөн сумын Дугарсүрэн гэдэг хүнээс нас ахисан нэг хээр морь худалдаж авч байлаа. Тэр ч дандаа арваас хорийн дотор л давхидаг байсан. Нэг удаа Галшар уруу адуу малын эрэлд явж байгаад нэгдэл адуунаас соёолон хонгор үрээ авчирч уясан юм. Сумын болон жижиг наадмуудад уралдсан болгондоо айрагддаг хурдан морь байж билээ. Даанч аймгийн наадамд бараагүй дээ, дандаа зургаа, долоогоор орчихдог байлаа. Үүнээс гадна хүргэн ах Балган маань буурал хязаалан морь өгснийг сайхан давхиулсан. Ер нь Балган ахаас хурдан удмын хэдэн сайхан адуу авсан. Нэг хөл муутай хүрэн азарга авч, хөлийг нь эмчлээд аймагт нэг түрүү, нэг айраг авч байв. Гэхдээ дээхнэ үед нэг их хол явж нааддаггүй байж. Сум, хааяахан аймагтаа л наадчихна.
-Энэ хүрэн азарганыхаа үр төлөөс уяж уралдуулж байв уу?
-Тэгэлгүй яахав. Хүрэн азарганы төл хонгор, саарал хоёр морио аймгийн наадамд хоёр түрүүлгэж, аман хүзүүдүүлж байлаа. Хоёр жил хоёулаа дараалж ирсэн юм. Сүхбаатар аймгийн Орлой адууны угшлын хүрэн халзан азаргаа аймгийн наадамд тасралтгүй таван удаа айрагдуулж явсан сайхан түүх бий. Эх нь жижигхэн хүрэн гүү Сүхбаатар аймгаас ирж байсан. Анх хүрэн халзангаа хавчиг азарга байхад нь Бэрхийн наадамд уяснаас хойш 12 жил уралдуулсан. Хязаалан, соёолондоо их догшин байсан болохоор унаж чаддаггүй байсан юм. Би ч уг нь барагтай мориноос унадаггүй сургачихдаг хүн дээ. Гэхдээ л бараагүй юм. Үр төлүүд нь хурдан байсан. Даанч адуугаар нь хулгайд алдаад эргүүлж олж чадаагүй. Нэг унагатай гүү л үлдэх шив дээ. Ах дүүсээс нь үлдсэн нэгийг нь дүүгийн хүү гүүгээ нийлүүлэх азарга хэрэгтэй гээд аваад явсан юм. Тэгсэн даалууны мөрийнд тавьж тоглоод алдчихсан байна лээ. Би азаргаа авна гэж очоод авч чадаагүй. Гэхдээ сангийн аж ахуйд Пүрвээ гэдэг хүнд хэд бий.
-Одоо наадам олон болчихлоо. Хамгийн сүүлд хаагуур наадав?
-Галшар угшлын догшин харлаг үрээтэйгээ Замын-Үүдэд очиж мордуулаад айргаар давхиуллаа. Галшарын нэг залуугаас авсан юм. Сүүлд анхны Өвгөн ноёны наадамд очиж хүрэн халзан азаргаа тавлуулсан. Даанч айргийн тав дээр будилаан гараад хэрүүл шуугиан болоод би очиж цоллуулаагүй. Дээхнэ үед одоо шиг ачаад явахгүй. Тийм болохоор хугацаа их орно. Тэгээд ч малаа хаяад олон хоног наадамлаад явбал банга хүртэнэ шүү дээ.
-Морь уяхгүй байгаа юмаа даа?
-Нас ахиад морь уяхгүй байгаа. Уг нь морь уяж өгөөч гэсэн хүмүүс олон л байх юм. Зөвлөх маягтай л сууж байна даа.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Танд эрүүл энх, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.
"Тод магнай" сэтгүүл Хэнтий аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна