Уяач Ц.Цэнд-Аюуш: Нэг жил хул даага маань таван алт, хоёр мөнгө, нэг хүрэл медаль авч байлаа

Увс аймгийн Бөхмөрөн сумын харьяат Цэвэгжавын Цэнд-Аюуш 1977 оны 12-р сарын 5-нд Шарилжитын Дунд өтөг хэмээх газар төржээ. 1998 оноос хурдан морь уяж, 2011 онд халтар соёолонгоо сумынхаа наадамд түрүүлгэж байсан аж. Ингээд түүний бичил ярилцлагыг хүргэе.
-Цэнд-Аюуш уяачийн нэрийг гаргасан хурдан хурц хүлгэдээсээ танилцуулаач?
-Би чинь адуутай ноцолдсон малчны гэрт өссөн хүн. Хар багаасаа л адуу малаа сургаж, номхруулан, эдэлж, бас ах нарынхаа уясан хурдны морийг унадаг байлаа. Ингээд 1998 оноос хойш бие дааж морь уяж, 1999 онд Бөхмөрөн сумандаа таван настай хул морь тавлуулж анхны айргаа амссан юм. Манай баруун аймагт чинь хавчигт насанд уралдуулахгүй. Харин их насанд хориодоор ирж байлаа, энэ хул морь. Тэр цагаас хойш тасралтгүй морь уялаа.
-Уяа эхлүүлсэн хул морь хаанахын удам угшилтай вэ?
-Жинхэнэ манай унаган адуу. Манай өвөг дээдэс морь мал сайтай улс. Өвөө аав Шийзэн энэ сум орон нутгийн анхны “Бадрал” нэгдлийг үүсгэн байгуулж, даргаар нь ажиллаж байсан хүн. Өөрөө бас морь уяж уралдуулна. Миний аав Шийзэнгийн Цэвэгжав ч сум орон нутагтаа олон айраг түрүүтэй уяач байгаа юм. Бас барилдана, сумын заан цолтой. Гэхдээ намайг бага байхад бурхан болсон юм. Ах нарын яриагаар хурдан буурал, жороо хүрэн алаг, халтар жороо морьдоороо сайн нааддаг байсан гэдэг. Ер нь жороо морь олонтой хүн байсан гэж ээж ч ярьдаг байлаа. Миний ээжийн талынхны адуу ч жороогийн удамтай.
-Ээж ааваасаа хэдүүлээ вэ? Танаас өөр уяач байна уу?
-Ээж аав маань зургаан хүү төрүүлж өсгөсөн. Манай том ах Цэндсүрэн одоо 60 настай. Улаанбаатар хотод амьдарч байна. Багаасаа л эрдэм номын мөр хөөсөн хүн бий. Гэхдээ морь уяна, айраг түрүүтэй наадна. Дараагийн ах сумын заан Цэвээнгэрэл бас аймгийн Алдарт уяач цолтой. Бид хэд хамтарч морио уядаг юм. Намайг моринд ороход нөлөөлсөн хүн дээ. Эрт дээр үеэс уламжлан ирсэн өвөг дээдсийнхээ адууны удмыг таслахгүй юмсан. Нөгөө талаас нүүдэлчин монголчуудын энэ өв соёлыг түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулахсан. Сум орон нутгийнхаа хурдыг нутагтаа хадгалж авч үлдэхсэн гэх сэтгэлийн үүднээс моринд орсон юм, би.
-Хул морины дараа ямар адуугаар наадав?
-Бөхмөрөн сумын уугуул адуучин Олцон гэж хүнээс удмын нь халтар хязааланг худалдаж авлаа. Тэгээд сумандаа соёолонд нь түрүүлгээд, хавчиг насанд нь өнжөөгөөд, долоотой азарганд нийлүүлээд долоогоор ирсэн. Наймтай азарганд гуравлаж, өнгөрсөн жил сумын 90 жилийн ойгоор 22-т ирсэн. Одоо 9 настай азарга бий. Бас миний хул азарга, хул даага хоёул Ардын хувьсгалын 91 жилийн ойгоор түрүүлсэн. Мөн миний ах Цэвээнгэрэлийн хүрэн азарга гурвалж байлаа. Энэ жилийн тухайд дөрвөн морь эхээр тэжээлд оруулаад таван сарын эхээр сүрэгт нь тавьчихсан. Зуны улсын баяр наадмын бэлтгэл ажил гэж ойлгож болно. Тэгээд зургаан сар гарангуут бариад уячихна даа.
-Сумаасаа гарч наадаж байна уу?
-Газар хол учраас аймаг явахгүй байна. Манай морьд чинь ачуулж сураагүй. Тэр хүртэл хөтөлж явна гэдэг төвөгтэй байх юм. Гэхдээ ойролцоох Ховд, Сагил, Түргэнд морьдоо хөтлөөд оччихно. Увс аймгийн 19 сумын баруун хязгаар нь Баян-Өлгий аймгийн сумдтай хиллэдэг. Манайхаас Ногооннуур сум 80 км болохоор тэнд болж байгаа наадам бараг алгасахгүй дээ. Энэ хавар Ногооннуурт Ардчилсан намын баяр болсон. Энд их насанд хээр морио аваачиж арваар давхиулсан. Үүнээс гурван жилийн өмнө буюу 2012 онд Баян-Өлгий аймгийн баруун бүсийн даншигт очиж наадаж байлаа. Тэр жил хул даага маань их иртэй байж, зэргэлдээ Ховд, Ногооннуур болон өөрийн сумандаа найм уралдсан. Таван алт, хоёр мөнгө, нэг хүрэл авч байлаа. Тэрнээс хойш шүдлэндээ улсын баяр наадамд зургаалж, дөнөндөө сумын 90 жилийн ойгоор 24-т ирсэн. Даанч сүүлийн үед уяаг нь нэг тааруулж чадахгүй байх шиг байна.
-Орчин цагийн уяанд гаршихгүй байна уу?
-Тийм ээ, орчин цагийн уяаг хэрэглэж дадахгүй л байна шүү. Бид чинь овьёос, өвсөө л нэмэлтээр өгнө. Тэрнээс тэр эм тариаг нь хэрэглэж үзээгүй. Үнэндээ нэг л айгаад байх юм.
-Одоогоор хичнээн айраг түрүүтэй болоод байгаа вэ?
-Таван түрүү, арваад айрагтай болж байна.
-Бидний ярилцлага энд хүрээд өндөрлөж байна. Ярилцсанд баярлалаа.
-Газар хол гэж түүртэлгүй биднийг зорин ирж сайхан яриа өрнүүлж байгаад та бүхэнд ч баярлалаа. Манай уяачдын холбоо болон уяачдад урам зориг нэмсэн сайхан ажил болж байна.
У.Энхмаа
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Баасан, 20:21 минут 3000-ын улааны эзэн Гомбожавын Очирбат
-
Баасан, 19:57 минут Д.Ганзоригийн хээр
-
Баасан, 19:52 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Ганзориг: “Аавын минь адуу” …
-
Мягмар, 22:49 минут Сайн адууны эрэлчин, шандаст шаргын эзэн Ажинбааг …
-
Мягмар, 22:38 минут “Манба Дацан” хийдийн зурхайч, Анагаах Ухааны маги…
-
Мягмар, 22:28 минут Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
Мягмар, 22:16 минут Сумын Алдарт уяач Г.Дорж: Галшараас авчирсан адуун…
-
Мягмар, 21:57 минут Луу халтар
-
Даваа, 10:36 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-25: МАЛЫН ИХ ЭМЧ Д.НЯМЖАВ
-
Даваа, 10:16 минут “Хөгжилт” нэгдлийн ууган гишүүн, хурдан хүлгийн цу…
-
Даваа, 10:03 минут Ч.Батзоригийн хар
-
Ням, 20:50 минут Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
1-р сарын 08 -нд Баян ходоодны дааганы унаач Уралдаанч Б.Батхишиг: …
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
1-р сарын 08 -нд Уралдаанч Б.Баярцогт: Одоо ээж рүүгээ ярина аа
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
1-р сарын 08 -нд Уяач Б.Сэр-Од: Халзан даагаараа төрийн наадмын анх…
-
1-р сарын 06 -нд П.Энхмөнхийн сартай хул
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 06 -нд Г.Гансүхийн хул
-
1-р сарын 06 -нд Уяач Г.Гансүх: Тэр үеийг үгээр илэрхийлэхийн аргаг…
-
1-р сарын 04 -нд Сумын Алдарт уяач Н.Батболд: Хашаанд зогсоож тэжээ…
-
1-р сарын 04 -нд Уралдаанч Н.Билэгтсайхан: Том болоод эмч болно оо
-
1-р сарын 04 -нд С.Баярсайханы бор
-
1-р сарын 04 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Баярсайхан: Улсын баяр наада…
-
1-р сарын 02 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Тайванжаргал: Өвөө маань 9 сум…
-
1-р сарын 02 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-24: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Э.МӨНХ-…
-
1-р сарын 02 -нд Уралдаанч О.Өсөхбаяр: Улсын наадмаас анхны айргаа …
-
1-р сарын 02 -нд Ц.Гончигсүрэнгийн хээр
-
1-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Гончигсүрэн: Би өөрийгөө азт…
-
12-р сарын 30 -нд Ухаа адуугаар урамтай наадагч Сэр-Одын Сунайндагва
-
12-р сарын 30 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд эхний 6-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
12-р сарын 30 -нд Уралдаанч Б.Төрболд: Замынхаа талдаа ороход айрагт…
-
12-р сарын 30 -нд З.Тэмүүжингийн хонгор
-
12-р сарын 30 -нд Уяач З.Тэмүүжин: Эрдэнэтээс анх удаа төрийн наадмы…
-
12-р сарын 27 -нд Уралдаанч Б.Сэргэлэнбаатар: Би удахгүй 8 нас хүрнэ
-
12-р сарын 27 -нд Н.Дөлгөөний халиун
-
12-р сарын 27 -нд Ууган хүүгийн хийморь асч, удмаа залган алдраа ман…
-
12-р сарын 27 -нд “Их газрын чулуу” ХХК-ийн захирал П.Баяржаргал: Б…
-
12-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Х.Баяраа: Тахийн азарганы үр төл…
-
12-р сарын 24 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-23: МАНЛАЙ УЯАЧ Б.ЦЭНДБААТАР
-
12-р сарын 24 -нд Сумын Алдарт уяач О.Баттулга: Ам гарна гэдэг морио…
-
12-р сарын 24 -нд Уралдаанч Н.Билгүүнманлай: Хул шүдлэнгээ айрагдуул…
-
12-р сарын 24 -нд Г.Адьяахүүгийн хул халзан
-
12-р сарын 24 -нд Уяач Г.Адьяахүү: Цагаанхайрхан сумаас маань монгол…
-
12-р сарын 24 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 11-30-д хурдалсан хязааланг…
-
12-р сарын 23 -нд Б.БАЯРДОРЖИЙН ЛАКИ ХАР
-
12-р сарын 23 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.Нямхүү: Нас явлаа одоо уяхаа б…
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Г.Батболд: Хоёр зүйлийг б…
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Хүннү халтар
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
12-р сарын 30 -нд Уралдаанч Б.Төрболд: Замынхаа талдаа ороход айрагт…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөр: Хурдан морины төлөө …
-
12-р сарын 23 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Батсүх: Ийм л үр дүн хүлээж…
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Алдраа авч чадаагүй аавыгаа дурсахуй
-
12-р сарын 21 -нд Уяач А.Лхагва: Гүнтийн ногооноос хойш 37 жилийн да…
-
2020 оны 10-р сарын 13 -нд Б.Эрдэнэбаярын саарал
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Дайчин халзан
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд МУ-ын Алдарт уяач Батчулууны Ерөөлт: Их мэдэж, нар…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Уралдаанч С.Эрхэмбаяр: Улсад уралдаж байгаа морьды…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Дөлгөөн халтар
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Рэнцэндорж: Баянбараат, Баянца…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Дүүгүүр хээр
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
2020 оны 12-р сарын 16 -нд МОНГОЛ ХҮРЭН
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Морьтны соёлыг түүчээлэн түгээгсэд
-
12-р сарын 24 -нд Уяач Г.Адьяахүү: Цагаанхайрхан сумаас маань монгол…
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 30-д хурдалсан их насны хүл…
-
12-р сарын 21 -нд Боржигон овогт Дэндэвийн Хишигжаргал
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Д.Баясгалан: Луу жил дхүр…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Х.ТҮМЭНБАЯРЫН ХУЛАН БУУРАЛ
-
2020 оны 10-р сарын 13 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.Алтанхуяг: Хүрэн азарга улсад …
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Тод манлай уяач Д.Хишигжаргал: Моринд дуртай охинд…
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд З.ПҮРЭВ-ОЧИРЫН ЗЭЭРД
-
Мягмар, 22:28 минут Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
2020 оны 10-р сарын 16 -нд Мадаггүй сайхан нааддаг Макс галын уяачид
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Уралдаанч Б.Буянтөгс: Тавд давхиж явахад зүрх хурд…
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд Г.Ганбаярын хар
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Сумын Алдарт уяач Г.Одбаатар: Манайхан Баянхонгор …
-
2020 оны 10-р сарын 16 -нд МЭНГЭТ ХҮРЭН
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Д.ДАЯНДЭМИДИЙН ХОНГОР
-
2020 оны 11-р сарын 17 -нд МУ-ын Заан Ч.Батзориг: Төрийнхөө наадмаас нэг дор …
-
2020 оны 10-р сарын 13 -нд Уяач Б.Эрдэнэбаяр: Улс, бүсийн уралдаанаас дөрвөн …
-
2020 оны 12-р сарын 07 -нд Т.УУГАНБАЯРЫН ХҮРЭН
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 11-30 хурдалсан соёолонгууд
-
Ням, 20:50 минут Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
12-р сарын 23 -нд Б.Батсүхийн унаган зээрд
-
12-р сарын 30 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд эхний 6-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
12-р сарын 24 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 11-30-д хурдалсан хязааланг…
-
12-р сарын 30 -нд Уяач З.Тэмүүжин: Эрдэнэтээс анх удаа төрийн наадмы…
-
1-р сарын 02 -нд Ц.Гончигсүрэнгийн хээр
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Ц.ЧИНГИСИЙН БУУРАЛ
-
2020 оны 12-р сарын 07 -нд Аатай ах дүүс
-
1-р сарын 06 -нд П.Энхмөнхийн сартай хул
-
2020 оны 11-р сарын 19 -нд Ц.Буянбаатарын саарал
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна