Адууны гэдэс базалж, цанх татах
А.Тэлмэн
2012 оны 3-р сарын 28 -нд
Адууны гэдэс базалж байгаа, үгүйг дараах шинж тэмдгээр ялган таньж болно.
Гэдэс нь базалж, цанх нь татаад байгаа морь гөлрөнги, эсвэл омголон, тайван бус болно. Хажуу бөөрөө байн байн хазна, хөлөрнө, хэвлий дээрээ цохино, баасны хэмжээ нь бага, үгүй бол бараг гарахгүй, өнхөрнө. Өөрийгөө маажихаар өнхөрч болно, бас өөртөө массаж хийхийн тулд хүзүүгээ маажина, толгойгоо хойш, урагш болгоно. Дараа нь босоод биеэ сэгсэрч шороогоо унагана. Ер нь гэдэс нь хямарч базалж байгааг олон дахин өнхөрч, зогсох дургүй, тайван бус байгаагаар нь төвөггүй мэдэж болно.
Шалтгаан
Хоол тэжээлийн өөрчлөлт, элс шороо зэрэг гадны биетийн хуримтлал, хүнсний мөөгөнцөр гэх мэт маш олон шалтгаанаас болж адууны гэдэс өвддөг. Зарим настайчууд агаарын даралтын өөрчлөлтөөр морины гэдэс хямарч базалдаг ч гэж ярьцгаадаг. Нөгөө талаасаа хүнд хэлбэрийн гэдэсний өвчин туниа муутай адуунд хүйтний улиралд тохиолдох нь элбэг. Үүнийг хэт хүйтэн ус ууж, өвс иддэгтэй нь холбон тайлбарлах нь бий. Гэхдээ адуу хангалттай ус ууж чаддаггүй учир байнга л шингэний дутагдалтай байх нь олонтаа. Мөн дээр нь хуурай хоол ихэвчлэн иддэг болохоор гэдэсний түгжрэл үүсгэх аюултай. Ялангуяа хэвтрээ тойруулж байгааг нь хамаад идчихдэг, үр тариаг их хэмжээгээр иддэг адуунд гэдэсний цочмог хямрал их тохиолддог. Хэт их үр тариа, жимс идэх нь адууны туурайн үрэвсэлд хүргэдэг. Шимэгч хорхой болон бөөрний чулуунаас болж цанх татдаг. Ер нь хэт хурдан, их идэх, хүйтэн усыг ихээр уух нь гэдэсний цочмог хямралыг үүсгэж, цанх татахад хүргэдэг гэж байгаа ч нарийн шалтгааныг нь хараахан тогтоогоогүй л байна.
Ер нь адууны гэдэс базалж, цанх татахад эхлээд хүнд хөнгөнийг нь оношлох хэрэгтэй.
Хөнгөн хэлбэрийн үед:
Хэрэв хөнгөн бол тайван бус, зогсоогоороо сунаж хажуу бөөрөө хазаж байснаа 30-аад минутын дараа намжина. Энд сануулахад адууны хэвтэр, зэлнээс нь идэж болмоор бүгдийг зайлуулсан нь дээр.
Аль болох тайвшруулж байгаад хэвлийг нь суллахыг хичээ. Эцээж цуцаалгүй хэдэн минут шогшуулаад үз. Үр дүн харагдаж байвал жаахан будаа өгөхөд гэмгүй. Идээд гэдэс базлах нь ихсэж болох ч хэдэн цагийн дараа намдана. Хэрэв хөнгөн бол цаг хагасын дараа зүгээр болно. Мэдээж үүнтэй холбоотой ажиглалт хийгээд үз. Гадуур адууны гэдэсний өвчин гарч байна уу. Баасны хэмжээ нь ямар байна. Ямар хоол тэжээл өгсөн эсэхээ тухай бүрт нь санахад илүүдэхгүй. Энэ бүхэн өвчний шалтгааныг тогтооход тань туслана. Хэрэв морь чичирч, өнхрөлт нь хүчтэй биш сулдуу байвал дулаан хөнжлөөр хучиж өгнө.
Хүнд хэлбэрийн үед:
Хэрэв морь их хүчтэй цовхчиж, өнхөрч байвал тайвшрахыг нь хүлээнэ. Яаралтай малын эмчийг дуудах хэрэгтэй. Нөгөө талаасаа хэт их булгиж, цовхчих, өнхрөх нь гэдэс мушгирахад хүргэдэг аюултай гэж хүмүүс ярьцгаадаг ч шинжлэх ухаанаар нотлогдсог нь хараахан үгүй байна.
Цанх татах, гэдэс мушгирахад авах уламжлалт арга хэмжээ нь шогшуулах юм. Ийм үед морийг маш бага хэвтүүлж, ер нь босоо л байлгавал сайн. Гэдэс нь базалж байгаа морийг босоо зогсооно гэдэг их хэцүү л дээ, гэхдээ энэ нь илүү үр дүнтэй. Мэдээж дур мэдэн эм өгч болохгүй.
Гэдэсний базлахад намдаахын тулд булчин суллах эмүүдийг их болгоомжтой хэрэглээд үз. Учир нь буруу хэрэглэвэл таагүй үр дүн гарч мэднэ. Гол нь мэргэжлийн эмчид хандаж оношийг нь тогтоох хэрэгтэй. Хэрэв гэдэсний агшилт, суналтаас үүссэн базлалтын үед жишээ нь мориндоо юу ч өгч болохгүй. Учир нь шинж тэмдгийг бүдэг болгодог талтай.
С.Нямтуяа
Гэдэс нь базалж, цанх нь татаад байгаа морь гөлрөнги, эсвэл омголон, тайван бус болно. Хажуу бөөрөө байн байн хазна, хөлөрнө, хэвлий дээрээ цохино, баасны хэмжээ нь бага, үгүй бол бараг гарахгүй, өнхөрнө. Өөрийгөө маажихаар өнхөрч болно, бас өөртөө массаж хийхийн тулд хүзүүгээ маажина, толгойгоо хойш, урагш болгоно. Дараа нь босоод биеэ сэгсэрч шороогоо унагана. Ер нь гэдэс нь хямарч базалж байгааг олон дахин өнхөрч, зогсох дургүй, тайван бус байгаагаар нь төвөггүй мэдэж болно.
Шалтгаан
Хоол тэжээлийн өөрчлөлт, элс шороо зэрэг гадны биетийн хуримтлал, хүнсний мөөгөнцөр гэх мэт маш олон шалтгаанаас болж адууны гэдэс өвддөг. Зарим настайчууд агаарын даралтын өөрчлөлтөөр морины гэдэс хямарч базалдаг ч гэж ярьцгаадаг. Нөгөө талаасаа хүнд хэлбэрийн гэдэсний өвчин туниа муутай адуунд хүйтний улиралд тохиолдох нь элбэг. Үүнийг хэт хүйтэн ус ууж, өвс иддэгтэй нь холбон тайлбарлах нь бий. Гэхдээ адуу хангалттай ус ууж чаддаггүй учир байнга л шингэний дутагдалтай байх нь олонтаа. Мөн дээр нь хуурай хоол ихэвчлэн иддэг болохоор гэдэсний түгжрэл үүсгэх аюултай. Ялангуяа хэвтрээ тойруулж байгааг нь хамаад идчихдэг, үр тариаг их хэмжээгээр иддэг адуунд гэдэсний цочмог хямрал их тохиолддог. Хэт их үр тариа, жимс идэх нь адууны туурайн үрэвсэлд хүргэдэг. Шимэгч хорхой болон бөөрний чулуунаас болж цанх татдаг. Ер нь хэт хурдан, их идэх, хүйтэн усыг ихээр уух нь гэдэсний цочмог хямралыг үүсгэж, цанх татахад хүргэдэг гэж байгаа ч нарийн шалтгааныг нь хараахан тогтоогоогүй л байна.
Ер нь адууны гэдэс базалж, цанх татахад эхлээд хүнд хөнгөнийг нь оношлох хэрэгтэй.
Хөнгөн хэлбэрийн үед:
Хэрэв хөнгөн бол тайван бус, зогсоогоороо сунаж хажуу бөөрөө хазаж байснаа 30-аад минутын дараа намжина. Энд сануулахад адууны хэвтэр, зэлнээс нь идэж болмоор бүгдийг зайлуулсан нь дээр.
Аль болох тайвшруулж байгаад хэвлийг нь суллахыг хичээ. Эцээж цуцаалгүй хэдэн минут шогшуулаад үз. Үр дүн харагдаж байвал жаахан будаа өгөхөд гэмгүй. Идээд гэдэс базлах нь ихсэж болох ч хэдэн цагийн дараа намдана. Хэрэв хөнгөн бол цаг хагасын дараа зүгээр болно. Мэдээж үүнтэй холбоотой ажиглалт хийгээд үз. Гадуур адууны гэдэсний өвчин гарч байна уу. Баасны хэмжээ нь ямар байна. Ямар хоол тэжээл өгсөн эсэхээ тухай бүрт нь санахад илүүдэхгүй. Энэ бүхэн өвчний шалтгааныг тогтооход тань туслана. Хэрэв морь чичирч, өнхрөлт нь хүчтэй биш сулдуу байвал дулаан хөнжлөөр хучиж өгнө.
Хүнд хэлбэрийн үед:
Хэрэв морь их хүчтэй цовхчиж, өнхөрч байвал тайвшрахыг нь хүлээнэ. Яаралтай малын эмчийг дуудах хэрэгтэй. Нөгөө талаасаа хэт их булгиж, цовхчих, өнхрөх нь гэдэс мушгирахад хүргэдэг аюултай гэж хүмүүс ярьцгаадаг ч шинжлэх ухаанаар нотлогдсог нь хараахан үгүй байна.
Цанх татах, гэдэс мушгирахад авах уламжлалт арга хэмжээ нь шогшуулах юм. Ийм үед морийг маш бага хэвтүүлж, ер нь босоо л байлгавал сайн. Гэдэс нь базалж байгаа морийг босоо зогсооно гэдэг их хэцүү л дээ, гэхдээ энэ нь илүү үр дүнтэй. Мэдээж дур мэдэн эм өгч болохгүй.
Гэдэсний базлахад намдаахын тулд булчин суллах эмүүдийг их болгоомжтой хэрэглээд үз. Учир нь буруу хэрэглэвэл таагүй үр дүн гарч мэднэ. Гол нь мэргэжлийн эмчид хандаж оношийг нь тогтоох хэрэгтэй. Хэрэв гэдэсний агшилт, суналтаас үүссэн базлалтын үед жишээ нь мориндоо юу ч өгч болохгүй. Учир нь шинж тэмдгийг бүдэг болгодог талтай.
С.Нямтуяа
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Өчигдөр, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна