Монгол улсын эмэгтэй мэргэчүүл
Эртнээс уламжлалтай сур харваа нь олон зууны туршид зөвхөн эрчүүдийн тэнхээ чадал, оюун ухаан цэц мэргэний наадам байсаар ирсэн заншилтай. Харин 1950-иад оны сүүлчээр бүсгүйчүүд сурын харваанд уянгалаг хоолойгоороо уухайн түрлэг нэмж, хурц хараа, онч мэргэн харваагаараа улсын баяр наадамд алдар нэрээ дуурсгаж эхэлсэн түүхтэй. 1958 оноос хойш /1962, 1963, 1966, 1977 онуудын үндсэн баримт одоогоор тодорхойгүй байгаа/ болсон улсын баяр наадмын 44 удаагийн харваанд Улаанбаатар хотын Оюунханд, Одням, Цэрэнбадам, Ж.Сэмбээ, Дорнод аймгийн Норжмаа, Хоролгарав, С.Долгормаа, Г.Дуламханд, Д.Бор-Охин, Т.Төмөрсүх, С.Насангэрэл, Х.Даваажаргал, Д.Цэцэг, Б.Бүтваан, Төв аймгийн С.Цэрэндулам, Б.Батжаргал, Сэлэнгийн Ж.Гүнтогтох, Ч.Мөнхцэцэг, С.Энхтунгалаг, Дорноговийн Л.Цэнгэл, Д.Түвшин, Говь-Алтайн Ж.Магнай, С.Гажид, Хөвсгөлийн Лхагвасүрэн, Архангайн Д.Оюунханд, нарын 24 харваач эмэгтэйчүүд магнайлж, улсын мэргэн цолыг хүртсэн байна. Наадамд түрүүлсэн 24 харваач эмэгтэйчүүдээс Дорнодын С.Долгормаа /1975, 1985 он/, Дорноговийн Л.Цэнгэл /1988, 1992 он/, Д.Түвшин / 1987, 1995он/, нар 2 удаа, Төв аймгийн С.Цэрэндулам /1968, 1971, 1976 он/, Дорнодын Д.Бор-Охин /1975,1979, 1987 он/ нар 3 удаа, Говь-Алтайн Ж.Магнай /1965, 1970, 1973, 1984 он/ 4 удаа, Дорнодын Х.Даваажаргал /1996, 2001, 2002, 2004, 2005 он/ 5 удаа, Сэлэнгийн Ч.Мөнхцэцэг /1982, 1985, 1993, 1994, 1997, 1999 он/ 6 удаа түрүүлжээ. Үндэсний сурын анхны гавьяат тамирчин, дархан мэргэн Ч.Мөнхцэцэг улсын наадамд 6 удаа түрүүлэн дээд амжилт тогтоож, арваад айрагдахдаа 1982 онд Дорнодын Цэндбазартай товхолж, анхны түрүүгээ авч байжээ. Тэрээр амжилтаараа харваач эмэгтэйчүүдийн дунд олон зүйлээрээ анхдагч болж чадсан удам дамжсан харваач юм. Даяар дуурсах мэргэн Х.Даваажаргал 1996 онд улсын наадамд анх түрүүлснээс хойш арван жилийн дотор 5 түрүүлж, 36 сумнаас 35, 40 сумнаас 39 онож улсын дээд амжилтыг 2 удаа шинэчлэн тогтоож залуу харваачдад үлгэр дууриал болж байна. Говь-Алтай аймгийн уугуул гарамгай мэргэн Ж.Магнай агсан улсын наадамд 4 удаа түрүүлж, хэд хэд айрагдан олон арван эмэгтэйчүүдийг араасаа дагуулан харваач болгосон буянтай буурлуудын нэг байсныг мартах аргагүй. 1972 оны улсын наадмаар Г.Дуламханд улсын мэргэн, спортын мастер цолыг нэгэн зэрэг авсан байхад Ж. Гүнтогтох, Б.Батжаргал, С.Энхтунгалаг, Х.Даваажаргал нарт ч тийм аз хийморь, хувь тавилан тохиосон байх ажээ. 1960-1970-аад оны үеийн харваачид болох улсын мэргэн Норжмаа, С.Цэрэндулам, Одням болон Хөдөлмөр нийгэмлэгийн Толя, Б.Гонгор, Алдар нийгэмлэгийн Цэрэнбүтэд, Удвал, Замчин спорт хорооны Норовсүрэн нарын олон сайхан ахмад харваачдаа дурсан санахад таатай байна. Хорвоогийн жамаар ахмадууд маань цөөрч байгаа ч улсын мэргэн С.Гажид, Б.Батжаргал, Д.Бор-Охин, С.Долгормаа зэрэг мэргэчүүл маань залуу харваачидтай цэц мэргээ уралдуулж байгаа нь бахархууштай. Үндэсний сурын түүхэн хөгжилд эмэгтэй харваачдын оруулж яваа хувь нэмрийг үнэлж баршгүй. Залуу харваач С.Баярмаа, Д.Эрдэнэтуяа, Д.Норжмаа, Р.Батмагнай, Д.Энхжаргал, Ж.Нямдаваа, өсвөрийн харваач Н.Өлзийханд, Г.Дөлгөөн, Ю.Тунгалаг нарын олон харваач эмэгтэйчүүд алдрын оргил өөд газар газрын харваачидтай сум уралдуулан баяр наадмын өнгө жавхааг нэмсээр явна. Яруу сайхан хоолой, ухаан намбалаг төрх, өнгө хосолсон дээл, малгайгаараа сурын талбайн чимэг болсон харваач эмэгтэйчүүдийн алдар цуу мөнхөд орших болтугай.
П.Гарамдорж
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна