Сумын Алдарт уяач М.Дэлэгравжаа: Унаган адуугаараа наадаж сумын Алдарт болсон
Жаргалтхаан сумын хийморилог уяачдын төлөөлөл 2012 оны шилдэг уяач Мөнхтуяагийн Дэлэгравжаа өнөөдрийн зочин хойморт саатлаа. Тэрээр удам дамжсан уяачдын нэг бөгөөд аав Мөнхтуяагийнх нь хээр морь /Мөнхөө хээр/ нэг жил Жаргалтхаан, Цэнхэрмандал, Дэлгэрхаан сумдын баяр наадамд түрүүлж байсан цуутай хүлэг аж. Ингээд хийморилог залуу уяачийн ярианд анхаарлаа хандуулна уу?
-2012 онд сумынхаа шилдэг уяачаар шалгарч байж. Тэр жил хэрхэн наадсан бэ?
-2012 оны сумын наадамд унаган хонгор морио түрүүлгэж, хүрэн соёолонгоо дөрөвт давхиулсан.Түүний дараа Хэрлэнбаянулаан сумын 50 жилийн ойд очиж хонгор морио долоод, хүрэн соёолонгоо дөрөвт давхиулаад, Дэлгэрхаан сумын Долоод багийн наадамд хүрэн соёолонгоо таваар давхиулсан. Мөн Хан уулын тахилга наадамд хонгор морио дөрөвт давхиулсан. Энэ амжилтуудыг маань үнэлж сумын шилдэг уяачаар шалгаруулсан.
-Унаган хонгор морины удам угшил нь ямар адуу байдаг вэ?
-Би ер нь унаган морьдоороо л наадаж байгаа хүн дээ. Аавын маань соёолондоо их л хурдан байсан учраас бригадынхан маань Соёолон зээрд гэж нэрлэсэн зээрд азарга байсан. Хонгор морь тэр Соёолон зээрдийн төл, эх нь цэвэр Дулаан адуу, хөх саарал гүү байсан юм. Хүрэн соёолон мөн Соёолон зээрд азарганы маань төл. Эх нь Төв аймгийн Мөнгөнморьтын Үүлэн угшлын адуу, Сүндэвийн бор азарганы төл бор азарга надад байсан юм. Түүний төл борлог гүү бий.
-Хэдэн оноос эхэлж морь уяад 2008 онд сумын Алдарт уяач болчихов оо?
-Ер нь мориноос хүнддээд л морь уяж эхэлсэн дээ. Яг өөрөө гардаж уясан нь 2000 он. Анх 2002 онд Дэлгэрхаан сумын баяр наадамд очиж халтар шүдлэн тавд оруулж байсан юм. 2003 онд халтар шүдлэн хязаалан болж, манай сумын 80 жилийн ойд гуравласан. 2004 онд Төв аймгийн Мөнгөнморьт суманд очиж наадан, халтар үрээ соёолонд гуравт оруулж, шарга даага түрүүлгэж байлаа. Түүнээс хойш 2006 онд сумынхаа наадамд зээрд хязаалан түрүүлгэж, шүдлэн хул үрээгээ аман хүзүүдүүлсэн. 2008 онд Дэлгэрхаан суманд шарга даага түрүүлгэж, халтар даага дөрөвт, зээрд шүдлэн гуравт оруулсан. Хоёр, гурван хоногийн өнжөөтэй Хэрлэнбаян-Улаан сумын наадам болоход шарга даагаа түрүүлгээд, нөгөө муу дөрөвт ордог халтар даага маань аман хүзүүдэж,хоёулаа дараагаар орж, гуравт ордог зээрд шүдлэн маань зургаалсан. Бас л хоёр, гурав хоногийн зайтай манай сумын наадам болж, тэнд шарга даагаа түрүүлгээд, халтар даага нь гуравт орсон.
-2010 онд Жаргалтхаан суманд халтар даага оруулсан гэсэн. 2008 онд хурдан байсан халтар даага энэ хоёр нэг угшилтай юу?
-Ондоо. 2010 онд хурдалсан халтар даага нь хадам ах Баасанжавын халтар гэж манай суманд гурав түрүүлсэн азарганы гал төл. Тэдний адууны даагыг би уяж сумандаа дөрөвт оруулж, Дэлгэрхаан суманд очиж тавлаж, тэр жилээ мөн Цэнхэрмандал суманд дөрөвт орсон.
-Сүүлийн жилүүдэд жил болгон сумандаа айраг, түрүүтэй наадаж байгаа юм байна?
-Жил болгон шахуу л авч байгаа. Гэхдээ нэг жил алгасах юм бий. 2003 онд манай баруун бүсийн уралдаанд хонгор хязаалан аман хүзүүдүүлсэн. Сумынхаа 90 жилд соёолондоо айрагдсан хүрэнгээ хавчиг морь уяж зургаад оруулсан. Ер нь жижиг овооны наадмууд бол бий л дээ.
-Мөнхтуяа гэж танай аав морь уядаг байсан юм байна. Аавын тань нэртэй ямар, ямар адуунууд байсан бэ?
-Тиймээ, миний аав сумын Алдарт хүн. Мөнхөө хээр гээд их насны морь, Мөнхөө цавьдар гэж азарга байсан. Миний мэдэхийн цавьдар азарга шүдлэн, хязааландаа сумандаа түрүүлсэн гэдэг. Хээр морь бол олон айрагдаж, түрүүлсэн юм гэсэн. Тойргийн Цэнхэрмандал, Мөрөн гээд ороогүй газар байдаггүй юм гэнэ лээ. Манайхаас аавыг залгамжилж би л морь уяж байгаа. Хоёр дүү маань төвөөр шахуу байдаг юм.
-Сум орон нутагтаа уясан морьд тань түрүүлж, айрагдаад байгаа юм чинь арай өөр газар гарч уралдъя гэдэг бодол байна уу. Танайх шиг дэд бүтэц хөгжчихсөн газарт томоохон наадмуудын зурхай ойрхон байна шүү дээ?
-Тийм бодол их байна. Ноднин 90 жилээр аймагт очиж уралдсан, бас яахав тойргийн сумдаар явж л байлаа. Хойшоо Төв аймгийн Мөнгөнморьт, Багануурт очиж уралдаж үзсэн. Явъя гэсэн сэтгэл, бодол их л байна.
-Залуу хүний хувьд уяаныхаа арга барил дээр ямар хүнээс тусламж, зөвлөгөө авдаг вэ?
-Аавынхаа л заасан хэлснээр, өөрийнхөө барилаар л уядаг даа.
-Хэнтий аймаг бол Тод манлай Даваахүү гуайн хэлдгээр “Монголын хурдны булгийн эх, усны ундарга нь”. Ер нь Хэнтий аймгийнхаа нэртэй хурдан азаргануудын удам угшлаас авсан уу?
-Манай сумын Тумбаагийн хүрэн азарга Монголын нууц товчооны 750 жилийн ойд долоод орж байсан. Тэр азарганы удам угшил надад бий. Манай сумын Дагва бүслүүр адуунаас бий, Мөнгөнморьтын Үүлэн бор адуу ч байна. Бас цус холдуулж Сүхбаатараас ганц нэг үрээ, байдас сольж хольсон юм бий л дээ.
-Танай энд адуу тэжээдэггүй юм шиг байна. Дэлэгравжаагийн хувьд?
-Би ч бас морийг тэжээж мэдэхгүй. Цагаан өвсний адуу эвтэй үедээ гайгүй л байх юм. Гэхдээ тэжээлийн адуу арай л ондоо юмаа. Одоо яалт ч үгүй тэжээхээс замгүй болоод байна. Тэжээж л уралдахгүй бол өөр домгүй л болоод байна шүү.
Д.Ирмүүн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна