Сумын Алдарт уяач С.Түмэнцогт: Бие бялдар, ухааны бяд суулгадаг эрийн гурван наадмаараа хичээллэх ёстой
Хөвсгөл аймгийн Тосонцэнгэл сумын уугуул Сундуйн Түмэнцогттой ярилцлаа. Монгол хүн эрийн гурван наадмаараа чадлынхаа хэрээр хичээллэж байх ёстой хэмээн үздэг энэ эрхмийн бичил ярилцлага танд нэгийг бодогдуулах биз ээ.
-Барилдана ч уралдана ч, заан хэдий үеэс хурдан хүлгийн хийморьт сүсэглэх болсон бэ?
-2003 оноос юм уу даа. Завхан аймгийн Баянтэс сумаас Тэс угшилтай нэг үрээ авч Тосонцэнгэл сумынхаа наадамд түрүүлгэж байлаа. Түүний дараа 2006 онд миний улаан морь түрүүлж, азарга аман хүзүүдсэн.Тэр цагаас хойш тасралтгүй морь айрагдуулсаан, хөөрхий. Ноднин Тосонцэнгэлд болсон аймгийн зүүн бүсийн уралдаанд нэг морь айрагдуулсан. Хурдан тууртын буянаар магнай тэнийлгэн баярлаж л явна. 2012 сумын Алдарт уяач цолоо авсан.
-Нэр гарган хурдалсан буянгуудынхаа талаар яриач?
-Хээр азарга маань Тосонцэнгэл сумынхаа наадамд хоёр аман хүзүүдэн, тав айрагдаж долоон жил дараалан орсон. Угшил гарвалыг нь нарийн яривал Төв аймаг зүгийн адуу юм билээ. Би энд ирсэн хойно нь худалдаж авсан юм. Хээр азарганы төл хонгор халзан азарга бас их хурдан. Одоогоор хоёр гурван ч удаа айрагдчихаад байгаа. Дорнод аймгийн Матад сумын гаралтай хүрэн морь байна. Би уржинан худалдаж авсан юм. Ноднин аймгийн бүсийн наадамд дөрвөлөөд хаврын уралдаанд бас дөрвөлсөн.
-Жилдээ хэр олон уралдаж байна вэ?
-Одоо ч өвөл, зунгүй уралдчихдаг болж дээ. Би морьдоо дээд тал нь 6-7 уралдуулдаг. Түүнээс олон уралдуулдаггүй. Морийг их олон давтаад байхаар сэхэл авах нь удаан юм шиг санагдаад байдаг юм.
-Дуламсүрэн Тод манлай барилдаж байсан нь морь уяхад сайнаар нөлөөлдөг. Өөрөөр хэлбэл, тамирчин хүн адууныхаа сэтгэл зүй, биеийн байдлыг илүү ойроос мэдэрдэг гэж хэлж байсан удаатай. Танд тэгж санагдаж байв уу?
-Би бөхөөс гадна хөнгөн атлетикаар хичээллэж аймгийн аварга, бүсийн тэмцээнд оролцож байсан. Уралдааны морь ч гэсэн тамирчин шүү дээ. Тэр утгаараа хөлсөө гаргаж явсан тамирчин хүн хурдан морийг илүү ойроос мэдрэх боломжтой. Надад ч гэсэн хаяа тэгж бодогддог юм.
-Бөхчүүд уяачдын ихэнх нь удам дагасан залгамж-лагчид байдаг. Танаас өөр барилддаг хүн бий юу?
-Миний төрсөн ах бас сумын заан цолтой хүн бий. Аав маань цол аваагүй болохоос ноцолдож л явсан эр хүн. Хөдөөгийн хөвгүүд барилдаж ноцолдохгүй байна гэж байхгүй шүү дээ. Хаа явсан газраа дээлээ уран ноцолдож ээж аавдаа зэмлүүлж явдаг хүмүүс. Тэдний л жишгээр хав ойрынхонтойгоо ноцолдож өссөн. 1983 онд сумынхаа наадамд үзүүрт үлдэж, 1991 онд сумын заан цол авсан даа. Голдуу сумынхаа наадамд зодоглодог, ганц хоёрхон удаа аймагт ирж барилдаж байсан. Заавал амжилт гаргаад алдар цолонд хүрэх нь чухал биш. Монгол эр хүн бие бялдар, ухааны бяд суулгадаг эрийн гурван наадмаараа чадлынхаа хэрээр хичээллэж оролдож байх ёстой гэж боддог. Тэр хүрээндээ харвахаас бусдаар нь оролдож л явна. Би залуудаа сүү тосны заводад ажилладаг байсан юм. Сүү машиндаж тос гаргана, 100 гаруй кг жинтэй торхтой тосыг өргөж, ачиж хураана. Тэр ажлаа хийж байгаад л наадмын өглөө очоод барилдчихдаг. Тусдаа бэлтгэл энэ тэр гэж хийдэггүй байсан.
-Хөвгүүд тань барилдаж байна уу?
-Би хоёр хүүтэй. Барилдахгүй байна. Харин морь бол уяна.
-Удам залгасан уяачид төрж байгаа юм байна. Морь уях төрийн хэрэгт шамдсан танай гэр бүлийнхэнд амжилт хүсье. Ярилцсанд баярлалаа.
-Та бүхэнд ч гэсэн баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №45
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна