Аймгийн Алдарт уяач Б.Нямдорж: Хүрэн морио би надад ирсэн хурдны хишиг гэж боддог
Завхан аймгийн Сантмаргаз сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Б.Нямдоржтой хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
Хилийн чинадад очиж туршлага судалсан анхны уяачдын нэг болох байх. Тэр тухайгаа хуучлаач?
-1993-1994 оны үед “Монгол адуу” нийгэмлэгийн шугамаар 14 хүн явж Японы адууны фермүүд дээр ажиллаж, нэг жилийн хугацаанд дэлхийн морин спорттой танилцсан юм. Тэр шугамаар Завхан аймгаас дөрвөн хүн явсны нэг нь би. Миний хувьд Хөвсгөлийн нэг залуутай То Хоку бокожэ гэдэг фермд ажилладаг байлаа. Бокожэ гэдэг нь манайхаар жүчээ юм уу даа. Уралдааны морьдын бэлтгэл хангагчаар ажиллаж, уралдах морьдыг унаад 2-3 тойрч бие халаалт хийдэг. Мөн морьдыг уралдааны төхөөрөмжинд орж гарахаас эхлээд олон зүйлд сургаж бэлтгэдэг байлаа. Мөн Японы өөрийн адуунаас гадна Англи, Франц зэрэг морин уралдаан хөгжсөн улс орнуудаас цэвэр цусны хурдан азаргануудыг авчирч үржилд оруулдаг байсан.Тийм газар ажиллаж дэлхийн морин спортын талаар анхан шатны ойлголттой болж байсан.
-Тэнд үзэж дуулснаа амьдрал дээр хэрэгжүүлэх боломж ер нь олдож байна уу?
-Тэр үед Монголд жүчээ гэж байсангүй. Сүүлийн хэдэн жил манайхан чинь хагас суурин маллагаанд морьдоо уяж байна шүү дээ. Биднийг ирэхэд суурин маллагаа битгий хэл морьдоо ч ачдаггүй байсан. Одооноос л хүмүүс морь малаа жүчээнд тэжээн, ачиж зөөдөг, арчилж торддог болж байна шүү дээ.
-Монголдоо ирээд л морь уяж эхэлсэн үү?
-Бараг тэгсэн дээ. Оюутан байсан сургуулиа төгсч ирээд 1995 оноос морь уяж эхэлсэн. Анхандаа ч бага адуу л уядаг байлаа. Тэгж байгаад 1997 онд Тэсийн голын Нямсүрэн гуайн адуунаас хүрэн шүдлэн авч, 1999 онд соёолонд нь долоо түрүүлгэсэн. Бүсийн болон тойргийн сумдын ой гээд долоон баярт хол тасархай түрүүлж тухайн үедээ гайхагдаж л байлаа. Түүнээс хойш л миний морьд сайн давхисан даа.
-Хүрэн үрээ чинь таны өмийг нээж өгсөн юм биш үү?
-Тэгж хэлж болноо.2003 оныг хүртэл бараг уясан болгон маань давхиж байсан юм шүү. Тэр үед би Сантмаргаз сумын Засаг даргаар ажиллаж байлаа. Одоо ч гэсэн цөм адуу маань Сантад бий.
-Нямдорж Алдартын нэрийг дуурсгасан ямар хурдан хүлгүүд байсан бол. Хурдан буянгуудаа танилцуулаач?
-Хүрэн морь маань л байна даа. Миний хамгийн хайртай морь. Хүрэн морио би надад ирсэн хурдны хишиг гэж боддог юм. Соёолондоо их олон түрүүлснийх нь дараа хулгайд алдаад олж чадахгүй байсан өөрөө гүйгээд ирсэн юм. Хаа байсан Увс руу аваад явчихсан байсан юм билээ. Тэгэхэд хөөрхий гүйгээд л ирсэн. Уг нь Тэс адуу шүү дээ. Унаган адуу биш ч гэлээ эндээ нутагшчихсан ухаант хүлэг. 2008 онд дахиж хулгайд алдаад. Манай энүүгээр адууны хулгай ихтэй шүү дээ. Заримдаа бүр хил давуулаад аваад явчихна. Гол харламаар.
-Тэгээд хайртай морио олж чадсан уу?
-Өөрөө гүйгээд ирсэн. Одоо 19 настай морь адуундаа явж байна. Цагааны хүрэн л гэхээр хүмүүс андахгүй ээ. Намайг манай нутгийнхан Цагаан гэдэг юм.
-Алдарт уяач цолонд хүрэхэд буян хишгээ хайрласан өөр ямар хүлгүүд байна?
-Шар хээр, хээр хоёр морь байсан. 2009 онд аймагт түрүүлээд, Говь-Алтайн баруун бүсийн уралдаанд дөрвөөр давхисан. Энэ хавьдаа тав түрүүлсэн хээр адуу бий. Мөн Архангай руу хулгайд алдчихсан сайн эрлийз адуу байсан. Ийм сайхан хурдан хүлгүүдийнхээ буянаар 2009 онд аймгийн Алдарт уяач цол хүртсэн.
-Дүү тань мөн аймгийн Алдарт уяач байхаа. Танайханд морь уядаг хүн олон уу?
-Тиймээ. Манай зургаан эрэгтэй бүгдээрээ л морь маланд дуртай. Баяр ёслолоор хийморио сэргээх үүднээс морь уяна. Би төрийн ажил алба хашдаг болохоор Баттулга гээд аймгийн Алдарт уяач дүү маань миний морьдыг уядаг юм.
-Нээрэн таныг шаггүй унаач байсан гэсэн шүү дээ?
-Найман настайгаасаа эхлээд таван жил хурдны морь унасан. Хамгийн анх Ломбын хавчиг хээр морийг унаж сумын наадамд есөөр давхиулж байсан. Дараа нь Ломбын бор даагыг унаад аман хүзүүдүүлж, Гагаа гэдэг хүний хул үрээг сургаж унаад түрүүлгэсэн. Мөн нутгийнхаа Сангажавын Шувуун цагаан гэдэгхурдан морийг унадаг байлаа. Намайг тавдугаар ангид байхад аав маань даага худалдаж аваад уяж сумын наадамд аман хүзүүдүүлж байсан. Аав маань чамгүй сайхан адуу цуглуулж хүүхдүүдээ адуутай болгосон хүн дээ.
-Тэгвэл Алдарт адуугаа сайжруулах тал дээр хэр анхаарч байна?
-Хүмүүсийн жишгийг дагаад зүүн талаас ганц нэг адуу авч л байна. Хоёр жил явж Сүхбаатарын Эрдэнэцагаан, Дарьганга, Халзан зэрэг сумдаас адуу авчирлаа. Бүсийн наадмын түрүү Шуурган хонгорын төлөөс авчирсан. Тэндээс авчирсан адуу энэ жилээс л овоо нутагшаад давхих янзтай болж байх шиг байна. Шинэ нутагт дасталаа нэг хоёр жил болдог юм шиг байнаа.
-Ярилцсанд баярлалаа. Дараа дараагийн уралдаануудад тань амжилт хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна