Дарьбазар, Дүлзэн нар амьдрал дээр үй зайгүй найзууд явсан
20-Р ЗУУНЫ МОНГОЛЫН ШИЛДЭГ 10 КИНОНЫ НЭГ “АРДЫН ЭЛЧ”-ИЙГ 1959 ОНД БҮТЭЭСЭН
Энэ жил ардын хувьсгалын 90 жилийн ой тохиож байгаа билээ. Тэртээ 1921 оны үйл явдлыг харуулсан олон сайхан дэлгэцийн бүтээлүүд байдаг. Тэдний нэг бол Ч.Ойдовын зохиол “Ардын элч” кино билээ. Энэхүү киног 1959 онд “Монгол кино” нэгтгэл 9 бүлэгтэйгээр туурвижээ. “Ардын элч” кино нь 1959 оны Москвагийн олон улсын анхдугаар кино наадамд Монгол киног төлөөлөн оролцож, Ариунаад тоглосон жүжигчин Пүрэвийн Цэвэлсүрэн эмэгтэй шилдэг дүрийг бүтээсний төлөө мөнгөн медаль хүртэж байсан юм. Мөн түүнчлэн 2000 онд “Өнөөдөр” сониноос нэрлэсэн 20-р зууны Монголын 10 шилдэг киноны нэгээр шалгарсан удаатай. Ийнхүү өдгөө ч үзэгчдийн үзэх дуртай кино байсаар байгаа “Ардын элч”-ийн ерөнхий найруулагчаар Д.Жигжид, зураглаачаар О.Уртнасан, зураач Л. Махвал, хөгжмийн зохиолчоор Л.Мөрдорж нар ажилласан байна.
Гол дүрд: Ариунаа - Пүрэвийн Цэвэлсүрэн
Дарьбазар - Жамбалын Занабазар
Сүхбаатар - Зундуйн Галсанданзан
Дүлзэн - Бавуугийн Готов
Тулга - Ц.Доржсүрэн
Бадарч - Г.Дашпунцаг
Арвижих - Нямын Ёндонсамбуу
Цагааны генерал - К.Н.Рущев
Ноён - Аюушийн Пагам
Ийн олны хүч хөдөлмөрөөр бүтсэн энэ киноны жүжигчдэд үзэгчид одоо ч хайртай байдаг билээ. Тэдгээр авьяаслаг жүжигчдийн нэг бол Дарьбазар буюу Жамбалын Занабазар юм. Их урлагт насаараа зүтгэсэн энэ хүмүүн 1925 онд Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын нутагт эгэл жирийн малчны гэр төрсөн ажээ. Өдгөөгийн урлагийн ахмадуудын л нэгэн адил тэрээр мэргэжлийн сургууль соёлыг дүүргээгүй гэдэг. Ёстой л өөрийн унаган авьяас, бор зүрхээрээ Монголын урлагт орж ирэн улмаар тэргүүн эгнээнд багтах хүртлээ ажиллаж чадсан эрхэм байсан юм. Ардын хувьсгалын жилүүдэд мэндэлсэн Занабазар хүү ийнхүү ардын хувьсгалын түүхийг өгүүлсэн “Ардын элч” кинонд санамсаргүй тохиолоор тоглосон нь ирээдүйн нэрт жүжигчин болохын эхлэл байсан гэлцдэг. 1959 онд Ардын жүжигчин, Төрийн шагналт, кино найруулагч Д.Жигжид “Ардын элч” кинондоо Монголын хоймор нутгаас төрсөн жирийн нэгэн эрийг сонгосон нь түүний хувьд авьяасын галыг дүрэлзүүлсэн хэрэг болжээ.
Ийнхүү “Ардын элч”-ийн Дарьбазараас эхлэх түүний уран бүтээлүүд “Тод магнай”-н Очир уяач, “Шинэ хотын гэрэл”-ийн өвгөн Балдан, “Эх бүрдийн домог”-ийн Мөнгөншагайгийн эцэг, “Нар хиртсэн жил”-ийн Гочоо заан, “Говийн зэрэглээ”-гийн усчин өвөө, “Тунгалаг тамир”-ын Өлзий өвгөн, “Ичээнд” нь киноны Балдандорж чекист, “Гологдсон хүүхэн”, “Загийн алим”, “Талын цуурай”, “Өндөр ээж”, “Тэнгэрийн амьтан” “Ач тус, атаа хорсол”, “Үүр цайхын өмнө”, “Байлдааны даалгавар”, “Хайрхан өндөр хаа байна” зэрэг 30 гаруй уран сайхны кинонд гол ба туслах дүрийг бүтээсэн юм. Засагт ханы хөх эрчүүлийг муу морь унадаггүй, муруй ташуур барьдаггүй, харгуй алдаж төөрдөггүй, харанхуй шөнөөс айдаггүй гэх нь бий. Тиймдээ ч Засагт хан аймгийн Эрдэнэ дүүрэгч вангийн хошууны энэ эрхэм дуулчихдаг, жүжиглэчихдэг, ноцолдчихдог, бас ч үгүй ан хоморгонд нугасгүй, хээгүй, гүндүүгүй, наргианч нэгэн байсан гэдгийг түүнийг таних олон хүмүүс дуу нэгтэй дурсах нь юм билээ. Тэр багаасаа бөхийн хорхойтой нэгэн байсан төдийгүй овоо тахилгын наадмын үзүүр түрүүг ч хэд хэдэн удаа хүртэж байсан аж. Ж.Занабазар 1945 оны чөлөөлөх дайнд бас оролцож явсан манай ахмад дайчдын нэгэн.
1958 он. Цэргээс халагдаад Хөвсгөл аймгийн театрт ажиллаж байгаад Дуурь бүжгийн академик театрт иржээ. Ийнхүү хот бараадсан гэх. Дуурьт ирээд “Учиртай гурван толгой”, “Шарай голын гурван хаан”, “Севилийн үсчин” зэрэг гадна дотны олон дуурьт тоглосон юм. Түүний ажил амьдрал дуурийн театртай насаараа холбогддог ч бас дэлгэцийн урлагаас салгаж ойлгохын аргагүй юм.
“Ардын элч”-ийн Дарьбазар, Дүлзэн нар нөхөрлөх аргагүй хүмүүс. Энэ кинон дээр шүү дээ. Дүлзэнгийн атгаг муу санаа энэ тэр гээд л ярих нь энд илүүц биз ээ. Үзэгчид бараг л цээжээр мэдэх хойно. Харин амьдрал дээр тэд зүү орох зайгүй найзууд явсан гэдэг билээ. Нэг нутаг усны бас нэг байгууллагад данстай явсан тэд жаргал зовлонгоо хуваалцсан салшгүй андууд явсан ажээ. Занабазар дуучин Паламтай ч дотны найзууд явсан гэх. Улаан Ява мотоцикль дээрээ Палам хоёулаа сундлаад хотын зүүн хойд зүг рүү гарна аа. Ирэхдээ тарвага ганзагалачихсан их л маадгар ирдэг байсан гэдэг.
Тэрээр найман хүүхэдтэй өнөр өтгөн өрхийн тэргүүн явсан юм. Түүний эхнэр Ч.Лхамжав эрүүл мэндийн байгууллагад насаараа ажилласан буурай байсан билээ. Харамсалтай одоо тэд байхгүй. Гэсэн ч бүтээсэн дүрээрээр мөнхөд амьд оршсоор л байх болно. Дөрвөн хүү, дөрвөн охиноос нь удам дагасан хүн хараахан гараагүй юм билээ. Жолооч, зураач, геофизикч, эмч эдэн дунд бий. Гэхдээ дунд охин Эрдэнэцэцэг нь “Байлдааны даалгавар”, бага хүү Энхбаатар нь “Уулзалт” кинонд жижиг дүр бүтээсэн удаатай.
Ийм л нэгэн эгэл атлаа хийсэн бүтээсэн юмтай баян эрхмийн тухай өгүүлэхийг хүссэн хэрэг. Удахгүй наадам болно. Бидний танил эрхэм өнөө л мөнхийн залуу 34 настайгаа урилгагүй ч нэг тийм сэтгэлд зөөлөн бас зөөлөн гуниг төрүүлэнхэн ирнэ. “Ардын элч”-ээ гэж.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна